Brief regering : Beveiligd vertrek treinen naar Verenigd Koninkrijk

Nr. 1057
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 4 november 2022

Vanaf 2024 wordt station Amsterdam Centraal grootschalig verbouwd om reizigersgroei
mogelijk te maken. Tegelijkertijd worden de bruggen aan de oostzijde van het station
vervangen en vinden er grootschalige renovatiewerken plaats. Vanwege de beperkte ruimte
en de noodzakelijke stroom in aan- en afvoer van bouwmaterialen leek het lange tijd
niet mogelijk om een alternatieve locatie te vinden voor de noodzakelijke security-
en paspoortcontrolevoorzieningen voor de directe treinverbinding naar Londen vanaf
Amsterdam Centraal, die sinds 2020 gereden wordt door Eurostar. Ik heb in het commissiedebat
spoor op 9 juni (Kamerstukken 29 984 en 33 652 en 32 404, nr. 991)aangegeven dat ik dit niet acceptabel vind. Internationaal spoor is voor mij erg
belangrijk, waarbij de verbinding Amsterdam-Londen bij uitstek een verbinding is die
grote kansen biedt voor het vervangen van korteafstandsvluchten door de trein.

Ondanks dat de planning krap is en de samenhang met bovengenoemde projecten complex,
is samen met NS, ProRail en Amsterdam alles op alles gezet om te kijken hoe het wel
kan. Ik ben daarom blij om te melden dat er nu zicht is op een oplossingsrichting
voor het grootste tijdsblok van de problematiek (van uiterlijk 2027 tot gereedkomen
Amsterdam Zuid in, op zijn vroegst, 2036). Zoals ik in het commissiedebat Internationaal
Spoor van 15 september (Kamerstuk 29 984, nr. 1004) heb aangekondigd waren er twee kansrijke locaties op station Amsterdam Centraal.
Afgelopen week heb ik, samen met NS en ProRail, de keuze gemaakt om de Amstelpassage
op het station aan te wijzen als locatie voor de tijdelijke voorzieningen.

Deze keuze is niet alleen goed voor de continuïteit van het beveiligd vertrek naar
het Verenigd Koninkrijk, maar geeft ook veel ruimte voor groei op deze belangrijke
verbinding. Omdat de nieuwe locatie groter is, kunnen zeker 600 reizigers per trein
beveiligd naar Londen vertrekken, wat een groei is van circa 350 reizigers ten opzichte
van de huidige situatie. Dit biedt ruimte voor de groeiende internationale mobiliteit
én de transitie van vliegtuig naar trein. Eurostar heeft mij aangegeven de Nederlandse
markt als een groeimarkt te zien en is blij met deze extra capaciteit.

Voor de lange termijn is eerder afgesproken dat Amsterdam Zuid de locatie wordt voor
treinen naar het Verenigd Koninkrijk. Dit blijft zo. Als de faciliteiten op dit station
gereed zijn, zal de Amstelpassage weer in de huidige staat gebracht worden.

Tegenover dit positieve nieuws, staan wel een aantal kanttekeningen. Zoals gezegd
was het vinden van een oplossing lastig, en hebben alle partijen concessies moeten
doen. Voor IenW betekent dit dat de risico’s op de lopende projecten op het station
hoger worden. Zo wordt de druk op de reizigersstromen op Amsterdam Centraal verhoogd
tijdens de verbouwing van het station, omdat één van de twee passages zonder ov-chipkaartpoortjes
afgesloten wordt. Voor de verbouwing van het station was al crowd control nodig op het station. Dit moet nu worden geïntensiveerd. Bovendien zit de Amstelpassage
aan dezelfde zijde (oostkant) van het station als de verbouwing van de oosttunnel
en de grootschalige onderhoudswerkzaamheden aan spoor 15 die gelijktijdig uitgevoerd
worden. Hierdoor is er een verhoogd risico van kostenoverschrijdingen en vertraging
bij de grootschalige verbouwing van het station in het kader van het Programma Hoogfrequent
Spoorvervoer en de onderhoudswerkzaamheden. Samen met ProRail en NS zal ik daarom
ook goede afspraken maken over hoe we goede afspraken maken op het moment dat deze
optreden.

Daarnaast loopt er nog een onderzoek naar de korte termijn: 2024 tot uiterlijk 2027;
het moment waarop de Amstelpassage klaar kan zijn. Er wordt nu bekeken hoe de huidige
voorzieningen zo lang mogelijk gebruikt kunnen worden, voordat daarna direct over
gegaan kan worden naar de Amstelpassage. Er is dan een groot risico op een periode
waarin niet beveiligd vertrokken kan worden. Dat zou betekenen dat in Brussel moet
worden overgestapt om daar de controle te laten plaatsvinden. Het voordeel bij het
zo lang mogelijk gebruiken van de huidige voorzieningen is dat dit minder verhuisbewegingen
oplevert en maar één investering kent. Als terugvaloptie wordt gekeken of tussen de
huidige voorzieningen en de Amstelpassage tijdelijk, maximaal 2 jaar, gebruikgemaakt
kan worden van nieuw te maken voorzieningen.

Tot slot

Met de keuze voor de Amstelpassage kan de planuitwerkingsfase gestart worden, vanaf
volgend jaar zal het project opgenomen worden in het MIRT-projectenboek.

Voor de planuitwerking wordt € 20 miljoen voorzien ten behoeve van de onderzoekskosten,
crowd
controlkosten en transfer. Een deel hiervan zal nog dit jaar worden omgezet in een betalingsverplichting
naar ProRail, zodat zij kunnen zorgen voor een tijdige realisatie in een project waar
de planning zeer onder druk staat. Dit kan worden opgevangen binnen het artikel 13
hoofdspoorwegennet. Daarnaast wordt rekening gehouden met € 33,5 miljoen aan voorziene
risico’s, terugbouw en terugvaloptie.

Omdat IenW meefinanciert is afgesproken dat de voorzieningen voor alle vervoerders
die naar het Verenigd Koninkrijk willen rijden beschikbaar zullen zijn.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, V.L.W.A. Heijnen