Brief regering : Ontwikkelingen Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling 2022

Nr. 8
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 oktober 2022

In deze brief informeer ik u graag over ontwikkelingen aangaande de Europese Bank
voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD). Allereerst vindt u in deze brief een verslag
van de jaarvergadering van de EBRD. Daarnaast blik ik vooruit op discussies die de
komende periode bij de EBRD plaats zullen vinden. De Nederlandse inzet zoals hieronder
beschreven is in nauwe afstemming met de Minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
tot stand gekomen.

Terugblik jaarvergadering EBRD

De jaarvergadering van de EBRD vond plaats op 10–12 mei in Marrakesh, Marokko en stond
onmiskenbaar in het teken van de oorlog in Oekraïne. Oekraïne en de bredere geraakte
regio liggen in het kernmandaatgebied van de EBRD en ten tijde van het uitbreken van
de oorlog was de EBRD de grootste institutionele investeerder in Oekraïne. Nederland
en andere aandeelhouders benadrukten tijdens de vergadering het belang van het ondersteunen
van Oekraïne en de regio met additionele investeringen. Op de jaarvergadering is met
bijna unanieme steun een resolutie aangenomen die stelt dat de EBRD in 2022 minimaal
1 miljard euro zal investeren in Oekraïne. Dit is onderdeel van het bredere Resilience and Livelihoods Framework, waarmee de bank 2 miljard euro zal investeren in Oekraïne en de getroffen regio.
Nederland is positief over de rol die de EBRD met deze resoluties op zich neemt en
is van mening dat de Bank met haar kennis van de regio (m.n. ook Oekraïne) en focus
op de private sector een belangrijke bijdrage kan leveren aan het ondersteunen van
de reële economie van Oekraïne.

Sinds het uitbreken van de oorlog zijn de financiële risico’s van investeringen in
Oekraïne hoog. Dit heeft tot gevolg dat additionele investeringen van de EBRD in Oekraïne
zonder maatregelen om de risico’s te mitigeren, niet als prudent bankieren kunnen
worden beschouwd. De kredietwaardigheid van de EBRD zou hiermee in gevaar kunnen komen.
Gelet hierop heeft de EBRD aangegeven enkel additionele investeringen in Oekraïne
te kunnen doen wanneer de aandeelhouders een deel van het risico voor hun rekening
nemen. Verschillende aandeelhouders zegden op de jaarvergadering garanties aan de
EBRD toe ten behoeve van investeringen in Oekraïne. Boven op deze garanties zal de
Bank een deel van de nieuwe kredieten voor eigen risico’s op haar balans blijven dragen,
waardoor de donorgaranties een hefboomwerking hebben.

Op de jaarvergadering is ook stilgestaan bij de ambitie van de EBRD om het geografisch
mandaat selectief uit te breiden naar Sub-Sahara Afrika (SSA) en Irak. Nadat dit besluit
eerder onder druk stond als gevolg van de COVID-19-crisis1, is dit nu uitgesteld in verband met de onzekerheid rond de impact van de oorlog
in Oekraïne op het huidige mandaatgebied en de financiële situatie van de bank. Op
de jaarvergadering is een resolutie aangenomen waarin de ambitie van de bank bevestigd
wordt om haar geografische mandaat geleidelijk en beperkt uit te breiden. In de resolutie
is opgenomen dat niet later dan de volgende jaarvergadering in 2023 er een formeel
besluit over de uitbreiding wordt genomen.

Vooruitblik

De balans van de EBRD wordt hard geraakt door de oorlog in Oekraïne. Ten eerste moet
de Bank omvangrijke voorzieningen treffen voor (verwachte) verliezen op de operaties
die reeds uitstonden in Oekraïne. Ten tweede hebben de aandeelhouders van de EBRD
snel na het uitbreken van de oorlog besloten tot formele opschorting van de toegang
van Rusland en Belarus tot de middelen van de EBRD. Het portfolio van de EBRD in deze
landen wordt versneld afgebouwd, wat tot aanvullende verliezen kan leiden. Bij het
uitbreken van de oorlog had de EBRD een zeer sterke kapitaalpositie en de grote reserves
van de bank kunnen de verliezen in 2022 naar verwachting opvangen zonder ernstige
gevolgen voor de kapitaalpositie van de Bank. Eind 2022 zal duidelijk worden welke
gevolgen de oorlog tot nu toe op de balans van de EBRD hebben gehad.

Zoals hierboven gesteld kan de EBRD enkel additionele investeringen in Oekraïne doen
wanneer aandeelhouders een deel van het risico afdekken. Met een bijdrage van de VS
van USD 500 miljoen en kleinere bijdragen van andere donoren als DUI, FRA, VK en de
EU, is inmiddels bijna 1 miljard euro toegezegd.2 Ook Nederland is voornemens een bijdrage van 25 miljoen euro aan de Crisis Response
Special Fund van de EBRD te doen ten behoeve van garanties op projecten in Oekraïne
op het gebied van voedselzekerheid, met de hierboven genoemde hefboomwerking door
additionele EBRD investeringen. Hiermee wil Nederland via de EBRD bijdragen aan de
bedrijvigheid in de voedselsector van Oekraïne en aan mondiale voedselzekerheid. Het
voorstel over het verstrekken van de bijdrage aan het EBRD-fonds zal het kabinet binnenkort
aan de Kamer voorleggen door middel van een nota van wijziging op de ontwerpbegroting
2023 waarin deze uitgave wordt verwerkt op de begroting van het Ministerie van Financiën.
Op dat moment worden ook de onderliggende nota’s met de Kamer gedeeld. Na akkoord
van beide Kamers kan de overeenkomst met de EBRD worden gesloten. Daarnaast helpt
Nederland de EBRD met een bijdrage van EUR 2,5 miljoen die hiermee technische assistentie
levert op het gebied van macro-economische hervormingen, goed bestuur en rechtsstatelijkheid
bijvoorbeeld aan die Oekraïense centrale bank.3 Deze laatste bijdrage loopt via de begroting van de Minister van Buitenlandse Handel
en Ontwikkelingssamenwerking.

De reeds toegezegde bijdragen van aandeelhouders aan de EBRD stellen de bank in staat
om in 2022 en een deel van 2023 te blijven investeren in Oekraïne. De EBRD werkt momenteel
aan plannen over de rol van de EBRD in Oekraïne in de volgende fase. Hierbij wordt
ook meegenomen hoe de bank er financieel voor staat na de verliezen van 2022 en welke
ruimte dit biedt voor het opschalen van investeringen in Oekraïne. Afhankelijk van
de ontwikkelingen in Oekraïne en de wens van de aandeelhouders ten aanzien van de
rol van de EBRD in Oekraïne, zal daarbij mogelijk opnieuw een beroep worden gedaan
op de aandeelhouders.

De Minister van Financiën,
S.A.M. Kaag