Brief regering : Onderzoek inzake de belasting van personenauto’s en motorrijwielen

Nr. 78
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 september 2022

Graag informeer ik u over een onderzoek dat is uitgevoerd in verband met de belasting
van personenauto’s en motorrijwielen (bpm). Het betreft een onderzoek van VMS | Insight
in opdracht van het Ministerie van Financiën naar forfaits en andere grenswaarden
in de bpm. Het onderzoek heeft betrekking op de wijze waarop de hoogte van de bpm
wordt bepaald voor een gebruikt motorrijtuig (parallelimport). Het onderzoeksbureau
onderzocht de wettelijke forfaitaire afschrijvingstabel, het onderscheid tussen een
nieuw en gebruikt motorrijtuig, en het waardeverliespercentage door schade. Bij de
totstandkoming van de onderzoeken was een begeleidingscommissie betrokken waarin de
RAI Vereniging, BOVAG, FOCWA en het Ministerie van Financiën waren vertegenwoordigd.
Bijgevoegd treft u het onderzoeksrapport aan.

Het onderzoeksbureau adviseert een aangepaste forfaitaire afschrijvingstabel – die
verderop in deze brief is opgenomen – op basis waarvan 95% van de huidige markt is
afgedekt. Het adviseert verder dat een motorrijtuig voor de bpm in ieder geval als
gebruikt wordt beschouwd als deze meer dan 3.000 kilometer heeft gereden. En het onderzoeksbureau
concludeert tot slot dat in de markt gemiddeld 31% van de begrote schadeherstelkosten
leiden tot waardeverlies. Ik ben voornemens de aanbevelingen uit het onderzoek van
VMS | Insight grotendeels over te nemen en daarvoor de Uitvoeringsregeling belasting
van personenauto’s en motorrijwielen 1992 aan te passen. Hiervoor zal wetgeving worden
opgesteld die getoetst zal worden op uitvoerbaarheid.

1. Achtergrond van het onderzoek

Bij het vaststellen van de hoogte van de bpm bij de parallelimport is het fiscaal
discriminatieverbod van belang. Het fiscaal discriminatieverbod vloeit voort uit het
Unierecht en houdt in dat de belasting op een ingevoerd gebruikt motorrijtuig niet
hoger mag zijn dan de belasting die nog intrinsiek rust op vergelijkbare motorrijtuigen
die reeds op het nationale grondgebied zijn toegelaten. Als een importvoertuig bijvoorbeeld
60% is afgeschreven, mag 40% van de oorspronkelijke bpm (in nieuwstaat) worden geheven.
Anders zou de belastingdruk op het importvoertuig hoger zijn dan de belastingdruk
die resteert op een vergelijkbaar binnenlands motorrijtuig. Om de afschrijving te
bepalen van een gebruikt motorrijtuig kan gebruik worden gemaakt van de wettelijke
afschrijvingstabel of een in de handel algemeen toegepaste koerslijst voor de inkoop
van gebruikte motorrijtuigen door wederverkopers in Nederland. Als het motorrijtuig
meer dan normale gebruiksschade heeft of niet voorkomt op de hiervoor benoemde koerslijst,
kan ook gebruik worden gemaakt van een taxatierapport om de afschrijving te bepalen.

2. Het onderzoek naar forfaits en andere grenswaarden in de bpm

2.1. De wettelijke forfaitaire afschrijvingstabel

Bij het doen van aangifte voor de bpm voor een gebruikt motorrijtuig kan de belastingplichtige
de afschrijving bepalen met de wettelijke afschrijvingstabel. In die wettelijke tabel
wordt de procentuele afschrijving gebaseerd op de leeftijd van het motorrijtuig. De
huidige afschrijvingstabel dateert uit 2012. Sindsdien is de markt echter veranderd.
Naast een toegenomen vraag naar gebruikte motorrijtuigen is ook de samenstelling van
het wagenpark gewijzigd. Zo is bijvoorbeeld de brandstofmix veranderd, worden er minder
diesels verkocht en is de vraag naar SUV’s toegenomen. Het onderzoeksbureau komt tot
een aantal conclusies over de huidige forfaitaire afschrijvingstabel.

• Gemiddeld genomen gaat de afschrijving van personenauto’s en bestelauto’s minder hard
dan in 2012. Dat gebruikte motorrijtuigen meer waardevast zijn geworden, kan een gevolg
zijn van de toegenomen vraag hiernaar.

• De huidige afschrijvingstabel pakt gemiddeld genomen voor motorrijtuigen jonger dan
één jaar ongunstig uit. Daarentegen pakt de afschrijvingstabel voor auto’s ouder dan
één jaar gemiddeld genomen gunstig uit.

• Auto’s met een hoge catalogusprijs schrijven procentueel meer af dan auto’s met een
lage catalogusprijs.

• Kilometers spelen een belangrijke rol bij afschrijving van auto’s.

• Personen- en bestelauto’s laten vergelijkbare afschrijvingscurves zien.

• Diesel personenauto’s schrijven meer af dan benzine en hybride personenauto’s. De
afschrijvingscurves van benzine en hybride zijn vergelijkbaar.

• De hiervoor benoemde koerslijsten gaan bij jonge motorrijtuigen tot ongeveer twee
jaar uit van een relatief hoge afschrijving. De afschrijving lijkt daarbij hoger dan
op basis van de verkoopprijzen zou mogen worden verwacht. Dat komt volgens de onderzoekers
mogelijk omdat aanbieders van die koerslijsten uitgaan van te hoge normkilometerstanden.

Het onderzoeksbureau VMS | Insight heeft onderzocht welke nieuwe forfaitaire afschrijvingstabel
het beste aansluit bij de huidige markt. Het onderzoeksbureau adviseert de volgende
forfaitaire afschrijvingstabel op basis waarvan 95% van de huidige markt is afgedekt.

Tabel: huidige percentages afschrijvingstabel en voorgestelde nieuwe percentages

1e kolom

huidig

nieuw

Is sinds het tijdstip waarop de auto of motor voor het eerst in gebruik is genomen,
een periode voorbij van

dan is het percentage

Tel daar bij op voor iedere maand die helemaal of voor een deel voorbij is sinds de
periode uit de 1e kolom

dan is het percentage

Tel daar bij op voor iedere maand die helemaal of voor een deel voorbij is sinds de
periode uit de 1e kolom

0 dagen tot 1 maand

0%

8,00%

0%

12,00%

1 maand tot 3 maanden

8%

3,00%

12%

4,00%

3 maanden tot 5 maanden

14%

2,50%

20%

3,50%

5 maanden tot 9 maanden

19%

2,25%

27%

1,50%

9 maanden tot 1 jaar en 6 maanden

28%

1,44%

33%

1,00%

1 jaar en 6 maanden tot 2 jaar en 6 maanden

41%

0,92%

42%

0,75%

2 jaar en 6 maanden tot 3 jaar en 6 maanden

52%

0,83%

51%

0,50%

3 jaar en 6 maanden tot 4 jaar en 6 maanden

62%

0,75%

57%

0,42%

4 jaar en 6 maanden tot 5 jaar en 6 maanden

71%

0,42%

62%

0,42%

5 jaar en 6 maanden tot 6 jaar en 6 maanden

76%

0,42%

67%

0,42%

6 jaar en 6 maanden tot 7 jaar en 6 maanden

81%

0,33%

72%

0,25%

7 jaar en 6 maanden tot 8 jaar en 6 maanden

85%

0,33%

75%

0,25%

8 jaar en 6 maanden tot 9 jaar en 6 maanden

89%

0,25%

78%

0,25%

vanaf 9 jaar en 6 maanden

92%

0,08%

81%

0,19%

2.2. Definiëring van een nieuw of gebruikt motorrijtuig

Voor de bpm is het onderscheid tussen een nieuw of gebruikt motorrijtuig van belang.
Uitsluitend een gebruikt motorrijtuig kan immers een vermindering op de bpm toepassen.
Het onderzoeksbureau VMS | Insight is gevraagd om op basis van een marktanalyse vast
te stellen bij welke kilometerstand een motorrijtuig in de huidige markt als gebruikt
wordt gezien.

Juridisch kader van de Hoge Raad

Bij het onderzoek is het juridisch kader van de Hoge Raad als uitgangspunt genomen.1 Dat kader is het volgende. Een nieuw motorrijtuig is een motorrijtuig dat na de vervaardiging
ervan niet of nauwelijks op de weg is gebruikt. Dat een motorrijtuig op de weg in gebruik is geweest, valt
op te maken uit het aantal gereden kilometers van het motorrijtuig. De omstandigheden
dat een motorrijtuig eerder in een andere lidstaat geregistreerd is geweest, dat sinds
de vervaardiging van de auto zodanige tijd is verstreken dat de fabrieksgarantie is
verlopen, dat het gaat om een verouderd model motorrijtuig, of dat een motorrijtuig
voorafgaande aan de eerste ingebruikneming op de weg schade in welke vorm dan ook
heeft opgelopen, kunnen noch op zichzelf, noch tezamen de conclusie rechtvaardigen
dat dat motorrijtuig daadwerkelijk op de weg in gebruik is geweest. Die omstandigheden
kunnen weliswaar voor een ongebruikt motorrijtuig ten opzichte van de catalogusprijs
een waardedaling betekenen maar dat heeft geen invloed op de hoogte van de verschuldigde
bpm.

Het onderzoeksbureau VMS | Insight concludeert dat er in de huidige markt nauwelijks
verschillen zichtbaar zijn in de verkoopprijzen van motorrijtuigen tot en met in elk
geval 3.000 kilometer. In de huidige markt wordt voor een motorrijtuig met minder
dan 100 kilometer op de teller evenveel betaald als voor een motorrijtuig met 3.000
kilometer op de teller. Daaruit blijkt volgens de onderzoekers dat motorrijtuigen
tot en met 3.000 kilometer in de markt als nieuw worden beschouwd. Het onderzoeksbureau
concludeert ook dat niet alleen de kilometerstand van invloed is op de verkoopprijs
van een motorrijtuig, maar ook het bouwjaar. Zodra een auto uit een vorig bouwjaar
komt, is de prijs lager. Daarom adviseert het onderzoeksbureau om de voorgestelde
kilometergrens te hanteren bij motorrijtuigen met een maximale leeftijd van 12 maanden.

Ik ben voornemens de aanbevelingen uit het onderzoek van VMS | Insight voor wat betreft
de kilometerstand over te nemen. Dat betekent dat een motorrijtuig voor de bpm in
ieder geval als gebruikt wordt beschouwd als deze meer dan 3.000 kilometer heeft gereden.
Tot 3.000 kilometer wordt verondersteld dat het om een nieuw motorrijtuig gaat.

De conclusie van het onderzoeksbureau inzake de invloed van het bouwjaar op de verkoopprijs
van een motorrijtuig wordt daarentegen niet betrokken bij de definitie van een gebruikt
motorrijtuig. De Hoge Raad heeft immers geconcludeerd dat het bouwjaar niet van belang
is voor de vraag of een motorrijtuig nieuw of gebruikt is. Het bouwjaar kan weliswaar
voor een ongebruikt motorrijtuig een waardedaling betekenen – zoals de onderzoekers
ook hebben vastgesteld – maar het bouwjaar ziet niet op de discussie of sprake is
van een nieuw of gebruikt motorrijtuig.

2.3. Waardeverliespercentage door schade

Als een gebruikt motorrijtuig meer dan normale gebruiksschade heeft of niet voorkomt
op de hiervoor benoemde koerslijst, dan kan de belastingplichtige gebruik maken van
een taxatierapport om de afschrijving van het motorrijtuig te bepalen. Daarbij geldt
op dit moment een forfaitair waardeverliespercentage van 72%. Het waardeverliespercentage
is gerelateerd aan de begrote schadeherstelkosten, waarbij de gedachte is dat niet
iedere euro van de begrote schadeherstelkosten leidt tot een euro waardeverlies. Bijvoorbeeld:
als de schadeherstelkosten zijn begroot op € 1.000,– dan leidt dat op basis van het
huidige waardeverliespercentage van 72% tot een waardeverlies van € 720,– ten opzichte
van een vergelijkbaar motorrijtuig zonder schade.

Het onderzoeksbureau VMS | Insight is gevraagd om onderzoek te doen naar het waardeverliespercentage,
omdat het huidige percentage stamt uit een onderzoek uit 2014. Het onderzoeksbureau
concludeert dat het huidige waardeverliespercentage in veel gevallen te ruimhartig
is. Het waardeverlies door schade is in veel gevallen veel lager dan 72% van de begrote
schadeherstelkosten. Uit het onderzoek blijkt dat de meest voorkomende waarneming
is dat de schadeherstelkosten voor slechts 23% leiden tot waardeverlies. De mediaan
ligt in de markt op een waardeverliespercentage van 31%. Dat betekent dat in de helft
van de gevallen € 1.000,– schadeherstelkosten in werkelijkheid leidt tot slechts € 310,–
waardeverlies of minder.

Het onderzoek toont aan dat het huidige waardeverliespercentage in veel gevallen te
veel waardeverlies toekent aan schade, en dat in werkelijkheid het waardeverlies kleiner
is. Deze omstandigheid kan een reden zijn waarom het gebruik van taxatierapporten
voor de afschrijving in de bpm de afgelopen jaren een vlucht heeft genomen. Het onderzoek
is daarom aanleiding om het forfaitaire waardeverliespercentage naar beneden bij te
stellen, namelijk naar 31%. Met dat percentage wordt bereikt dat voor de helft van
de taxatierapporten voldoende waardeverlies wordt toegekend aan de begrote schadeherstelkosten.
Voor de andere helft van de taxatierapporten kan het waardeverlies hoger zijn dan
31% van de begrote schadeherstelkosten.

Daarom wordt gekeken naar mogelijkheden om feiten en omstandigheden aan te kunnen
dragen waaruit een hoger waardeverminderingspercentage blijkt.

3. Tot slot

Met het herijken van de wettelijk forfaitaire leeftijdstabel en het waardeverliespercentage,
alsook de verduidelijking van het onderscheid tussen een nieuw en gebruikt motorrijtuig,
blijven we voldoen aan het fiscaal discriminatieverbod.

Opmerking verdient nog dat de onderzoeksresultaten zijn gebaseerd op de huidige markt.
De huidige markt kenmerkt zich door een tekort aan nieuwe auto’s, wat van invloed
is op de prijzen van gebruikte auto’s. Om die reden ben ik voornemens de gestelde
grenswaarden regelmatig te herijken, zodat de branche en belastingplichtigen hieraan
vertrouwen kunnen blijven ontlenen.

Vanzelfsprekend informeer ik uw Kamer over de ontwikkelingen hieromtrent.

De Staatssecretaris van Financiën,
M.L.A. van Rij