Brief regering : Verzamelbrief opvang Oekraïne

36 045
Situatie in de Oekraïne

Nr. 2982
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 9 september 2022

Inleiding

Door de voortdurende oorlog in Oekraïne worden volgens gegevens van UNHCR zeven miljoen
ontheemden uit Oekraïne opgevangen. De buurlanden vangen de meesten van hen op, maar
sommigen van hen reizen verder door binnen de Europese Unie, onder meer naar Nederland.

Momenteel zijn er 77.200 ontheemden uit Oekraïne ingeschreven in de Basisregistratie
Personen (BRP). De instroom, ten opzichte van de instroomcijfers van voor de zomer,
is iets gedaald en bedraagt ongeveer 1000 Oekraïners per week. Op dit moment verblijven
60.732 ontheemden uit Oekraïne in de noodopvang en 194 in de crisisnoodopvang1. Dit leidt tot een bezettingsgraad van 97% in de noodopvang. Dit percentage is hoog,
maar het lukt voorlopig om de instroom van Oekraïners gelijk op te laten lopen met
het gereed komen van nieuwe opvangplekken. Dit blijft een uitdaging en de marge is
niet groot. De opvangtaak voor ontheemden uit Oekraïne kan niet los gezien worden
van de enorme opgave waar op dit moment de reguliere asielketen voor staat. Ik ben
mij bewust van het feit dat door de hoge druk op de reguliere opvang en de al hoge
bezettingsgraad bij Oekraïne de mogelijkheden voor opvang onder toenemende druk staan.

In deze brief informeer ik uw Kamer over langetermijnscenario’s, verlenging besluit-
en vertrekmoratorium Oekraïne, verlenging bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne,
verblijfsbewijzen, werkende ontheemden uit Oekraïne en onderwijshuisvesting voor Oekraïense
leerlingen.

Tevens informeer ik uw Kamer middels deze brief over de uitvoering van de motie van
het lid Van Haga (Kamerstuk 36 081, nr. 10) en de motie van de leden Wassenberg en Knops (Kamerstuk 29 517, nr. 219).

Gezien de onderwerpen stuur ik deze brief mede namens de Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid.

Langetermijnscenario’s

De inzet van de afgelopen maanden is erop gericht geweest om de onverwachte en grootschalige
toestroom van ontheemden uit Oekraïne naar Nederland op te vangen en gemeenten en
veiligheidsregio’s te ondersteunen bij het opvangen van vaak grote groepen ontheemden.
Op dit moment is nog geen zicht op een spoedig einde van het conflict en zal de verwachting
zijn dat opvang van ontheemden uit Oekraïne door gemeenten en particulieren voor de
komende periode noodzakelijk zal blijven.

Sinds de omklap van de nationale crisisstructuur op 10 mei jl. naar een specifieke
crisisoverlegstructuur voor de opvang van ontheemden is gewerkt aan de borging en,
zo nodig, evaluatie en aanpassing van de in crisistijd soms ad hoc genomen maatregelen.
Hiermee ontstaat ook het moment om vooruit te kijken naar de midden- en lange termijn.

Om hieraan invulling te kunnen geven is DG OEK gestart met het in kaart brengen van
langetermijnscenario’s ten aanzien van de mogelijke ontwikkeling van het conflict
en de impact hiervan op de vluchtelingenstromen naar Europa en Nederland. Deze scenario’s
worden gebruikt om kansen en risico’s in kaart te brengen en uiteindelijk strategische
beleidskeuzes voor de lange termijn voor te bereiden.

Het alert getiteld «long-term protection in Europe needed for Ukrainian refugees» (Bescherming in Europa
zal voor veel Oekraïense vluchtelingen langdurig zijn)
2, dat Instituut Clingendael op 1 september jl. heeft uitgebracht, kan hier een waardevolle
bijdrage aan leveren. In dit alert wordt een aantal kritische factoren uitgewerkt
zoals de mogelijke duur en verloop van het conflict, doormigratie en terugkeerintenties
en de mogelijke gevolgen hiervan voor het aantal ontheemden uit Oekraïne in Europa
en Nederland. Hierbij geeft het alert ook aan dat een transitie nodig is van crisismanagement
en een korte termijn oriëntatie, naar meer langetermijnbeleid en -planning. Hieraan
wordt invulling gegeven met het traject om te komen tot strategische beleidskeuzes
voor de lange termijn waarover ik u in het najaar zal informeren.

Voor het maken van strategische beleidskeuzes zal tevens gekeken worden naar de ontwikkelingen
in de buurlanden van Oekraïne en onze eigen buurlanden, net als naar de verwachte
Europese besluitvorming ten aanzien van de verlenging van de richtlijn Tijdelijke
Bescherming. Ook zal waar nodig extra onderzoek plaatsvinden naar de samenstelling
van de ontheemden uit Oekraïne in Europa en Nederland. De strategische beleidskeuzes
zullen een langetermijnperspectief moeten bieden op onderwerpen als huisvesting, onderwijs,
werk en zorg.

Op 5 september jl. heeft de ACVZ een signalering uitgebracht waarin zij tevens oproept
tot het opstellen van lange termijn kaders op deze gebieden.3 De ACVZ roept daarbij in haar signalering op om bij langer durend verblijf de focus
te verleggen van terugkeer naar participatie en uiteindelijk integratie in Nederland.
De oproep om de focus te verleggen naar de midden- en lange termijn ondersteun ik
van harte en met de voorbereiding van strategische beleidskeuzes voor de midden- en
lange termijn wordt ook invulling gegeven aan vraagstukken over terugkeer, participatie
en integratie.

Verlenging besluit- en vertrekmoratorium Oekraïne

Op 28 februari 2022 is uw Kamer geïnformeerd over het besluit om een besluit- en vertrekmoratorium
in te stellen voor asielzoekers met de Oekraïense nationaliteit voor de duur van een
half jaar.4 Tegelijkertijd is de aanwijzing van Oekraïne als veilig land van herkomst opgeschort
voor dezelfde periode. Het besluit- en vertrekmoratorium en de opschorting waren ingesteld
tot 28 augustus 2022. Dit besluit- en vertrekmoratorium staan los van de inwerkingstelling
van de Richtlijn Tijdelijke bescherming op 4 maart 2022 en zijn in de praktijk alleen
van toepassing op personen met Oekraïense nationaliteit die niet onder de richtlijn
vallen. Omdat de situatie in Oekraïne nog niet veranderd is, zijn het besluit- en
vertrekmoratorium met nog eens zes maanden verlengd, tot 28 februari 2023. Tevens
is de aanwijzing van Oekraïne als veilig land van herkomst opgeschort voor diezelfde
periode.

Verlenging bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne

Het bestedingstijdvak van de bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne voor
gemeenten is verlengd tot en met 31 december 2022.5 Bij de totstandkoming van de bekostigingsregeling was voorzien dat deze per 1 september
2022 zou worden vervangen door een algemene maatregel van bestuur, waarin de normbedragen
worden bijgesteld die per gerealiseerde opvangplek in de regeling zijn opgenomen.
De normbedragen volgen uit een monitoronderzoek door een externe partij. Omdat de
resultaten van dat onderzoek in september 2022 worden verwacht is besloten het bestedingstijdvak
te verlengen tot en met 31 december 2022, zodat voor gemeenten zekerheid bestaat over
de bekostiging van de opvangplekken.

Verblijfsbewijzen

In het kader van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming verstrekt de IND verblijfsbewijzen
aan ontheemden uit Oekraïne en derdelanders die onder de richtlijn vallen. In veruit
de meeste gevallen gaat het hierbij om een verblijfsbewijs in de vorm van een sticker.
De IND heeft inmiddels 50.000 stickers verstrekt. Toen duidelijk werd dat de instroom
van ontheemden uit Oekraïne bleef groeien, heeft de IND aanvullende stickers besteld.
De levering van deze stickers heeft vertraging opgelopen vanwege een tekort aan grondstoffen.
Om die reden is de IND genoodzaakt het uitreiken van verblijfsbewijzen (zowel stickers
als O-documenten) tijdelijk te pauzeren in de periode tussen 2 september en uiterlijk
17 oktober 2022. Dit hangt af van de exacte leverdatum van de stickers. Dit betekent
dat er in die periode geen verblijfsbewijzen door de IND worden verstrekt aan ontheemden
uit Oekraïne. De IND blijft ernaar streven om vóór 1 november 2022 alle ontheemden
die daar recht op hebben te voorzien van een verblijfsbewijs.

Ontheemden uit Oekraïne aan het werk

Veel ontheemden uit Oekraïne zijn aan het werk. Tot en met 5 september 2022 heeft
het UWV 35.026 meldingen ontvangen van ontheemden uit Oekraïne die werk hebben gevonden.
Vanaf 1 april 2022 geldt er een vrijstelling van de tewerkstellingsvergunning-plicht
voor werkgevers die ontheemden uit Oekraïne in loondienst willen nemen. Voor ontheemden
uit Oekraïne geldt een overgangsperiode. In deze periode krijgen zij de kans om de
juiste documenten op te halen bij de IND, die hun status als tijdelijk ontheemd bevestigt.
Die status geeft hen bijvoorbeeld het recht om te mogen werken in Nederland. Deze
overgangsregeling liep tot en met 31 augustus 2022. Omdat niet alle ontheemden die
dit willen en recht hebben op deze documenten, deze ook voor 1 september 2022 van
de IND konden krijgen, is deze overgangsregeling verlengd tot en met 31 oktober 2022.
Door de verlenging behouden ontheemden uit Oekraïne het recht te mogen werken.

Daarnaast organiseerde het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) op
7 september 2022 de bijeenkomst «Wat werkt voor Oekraïners?». Met de focus op een
aantal sectoren zijn de specifieke opgaven en mogelijkheden rond werk voor Oekraïners
in samenwerking met verschillende publieke en private partijen geadresseerd. Op deze
manier zet het Ministerie van SZW in op het benutten van de kracht van het maatschappelijk
middenveld, het vormen van coalities en het delen van best practices. Met als doel om zo veel mogelijk Oekraïense ontheemden, die daartoe in staat zijn,
aan het werk te helpen.

Onderwijshuisvesting Oekraïense leerlingen

Zoals uw Kamer reeds is geïnformeerd door de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs,
zullen de middelen voor onderwijshuisvesting voor Oekraïense ontheemden verlengd worden
tot en met schooljaar 2022/2023. Hiervoor bereidt de Minister voor Primair en Voortgezet
Onderwijs een SPUK voor.

Uitvoering motie van het lid Van Haga (Kamerstuk 36 081, nr. 10)

Tijdens het debat over de Voortduringswet op 6 juli jl. (Handelingen II 2021/22, nr. 101, item 18) heeft het lid Van Haga het kabinet gevraagd om te voorkomen dat mensen door gemeenten
gedwongen worden om hun tweede woning tijdelijk af te staan vanwege de asielopvang6. Zoals mondeling tijdens het debat al door de Minister van Justitie en Veiligheid
aangegeven, benadruk en herhaal ik nogmaals dat momenteel alleen de artikelen 2c en
4 van de noodwet zijn geactiveerd. Deze zien erop toe dat de verantwoordelijkheid
voor de opvang van ontheemden uit Oekraïne bij de burgemeester is belegd. Hoewel de
wet ruimte biedt tot het vorderen van panden acht ik het niet noodzakelijk en proportioneel
om de betreffende artikelen te activeren. Er is geen scenario waarin particuliere
woningen worden gevorderd en conform eerdere toezegging aan uw Kamer gaat het kabinet
geen particuliere woningen vorderen7.

Uitvoering motie van de leden Wassenberg en Knops (Kamerstuk 29 517, nr. 219)

Hierbij informeer ik uw Kamer over de uitvoering van de motie van de leden Wassenberg
en Knops, ingediend op 15 april 2022 (Handelingen II 2021/22, nr. 73, item 16), waarin de regering wordt verzocht om bij de (nood)opvang van Oekraïense vluchtelingen
zoveel mogelijk te voorkomen dat eigenaren van hun huisdieren gescheiden worden8. Het kabinet streeft er naar waar mogelijk te voorkomen dat een huisdier niet bij
de eigenaar kan blijven in de (nood)opvang. Het Landelijk Coördinatiecentrum Vluchtelingen
Spreiding (LCVS) als onderdeel van het KCIO, houdt bij op welke opvanglocaties in
Nederland huisdieren opgevangen kunnen worden en probeert ontheemden met een huisdier
zoveel mogelijk op deze locaties te matchen. Gegeven de huidige bezettingsgraad kan
het voorkomen dat een geschikte locatie niet direct wordt gevonden. In dat geval kan
een Veiligheidsregio een plaatsingsverzoek doen aan een andere Veiligheidsregio voor
een plek met huisdier.

Budgettaire tabel

In onderstaande budgettaire tabel zijn enkel maatregelen opgenomen waar reeds door
het kabinet toe besloten is, inclusief een raming van het budgettaire beslag. Dit
betekent dat ook maatregelen die reeds in eerdere brieven aan uw Kamer zijn gecommuniceerd
in deze tabel zijn opgenomen. Er zijn andere maatregelen in voorbereiding dan wel
besluitvorming.

Maatregel

Budgettair beslag (mln. euro’s)

Departement

Gemeentelijke en particuliere opvang (GOO en POO)

1195

JenV

Gereedmaken Rijksvastgoed voor opvang

64

JenV

Uitvoeringskosten Rijksvastgoedbedrijf opvang

1,2

BZK

Verkenning tijdelijke uitvoeringsorganisatie

2

BZK

Subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden

23

VWS

Tolken

1,6

JenV

Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS)

1,8

VWS

Zorgkosten medische evacuees

24

VWS

Transportkosten medische evacuees

8

VWS

Extra ondersteuning LOWAN en uitvoering

0,6

OCW

Tijdelijke compensatie Oekraïense studenten

2,5

OCW

Nieuwkomersonderwijs

79,3

OCW

Verlenging nieuwkomersonderwijs

119

OCW

Ambulante begeleiding

3

OCW

Leerlingenvervoer

9,2

OCW

Verlenging leerlingenvervoer

12,8

OCW

Tijdelijke onderwijshuisvesting

136,3

OCW

Verlenging tijdelijke onderwijshuisvesting

249,9

OCW

Gelijkstelling voorzieningenniveau ontheemden aan asielzoekers

3,2

JenV

Veiligheidsregio’s en GGD´en

119

JenV

Oprichting DG OEK en NOO

6,9

JenV

Subsidies NGO's tbv inzet Oekraïne

34

JenV

Regeling Medische Zorg voor ontheemden uit Oekraïne (RMO)

99

JenV

Convertibiliteit Oekraïense hryvnia

0,45

Fin

Rijkdienst voor Identiteitsgegevens BRP

0,54

BZK

Meerkostenregeling gemeentelijke zorg

20,5

VWS

Realisatie van extra woningen

100

BZK

Taskforce versnelling tijdelijke huisvesting

12

BZK

Toelatingsexamens

0,315

OCW

Kinderopvangtoeslag

27,6

SZW

Voorschoolse educatie

5,7

OCW

Toelichting Gemeentelijke en particuliere opvang

Deze maatregel betreft de compensatie voor gemeenten voor de realisatie van noodopvangplekken
en verstrekkingen aan ontheemden. Dit bedrag is geraamd voor zes maanden, gezien de
regeling voorzien wordt voor drie maanden met eventueel verlenging met drie maanden
en uitgaande van 75.000 ontheemden. Met deze middelen betalen gemeenten ook de huur
voor het Rijksvastgoed uit (zie post hieronder). Gemeenten mogen opvanglocaties tot
twaalf maanden vastleggen, de kostenraming hiervoor wordt meegenomen bij de uitwerking
van bovenstaande regeling. De raming van de meeste andere kosten in deze tabel is
nog gebaseerd op 50.000 ontheemden. U wordt in de Miljoenennota geïnformeerd over
de budgettaire effecten van een instroom van meer dan 50.000 ontheemden op deze andere
kosten.

Toelichting gereedmaken Rijksvastgoed voor opvang

Het Rijksvastgoedbedrijf (RvB) stelt in overleg met gemeenten bestaand Rijksvastgoed
beschikbaar voor de tijdelijke noodopvang van ontheemden uit Oekraïne, zoals in Maastricht.
Om hen een waardig onderkomen en noodzakelijke voorzieningen te bieden, moeten aanpassingen
worden gedaan aan de gebouwen.

Uitvoeringskosten Rijksvastgoedbedrijf opvang

Om de extra werkzaamheden van het RvB mogelijk te maken zijn middelen nodig ten bate
van projectleiding en juridische/contractuele werkzaamheden.

Verkenning tijdelijke uitvoeringsorganisatie

Dit betreft een verkenning naar een tijdelijke uitvoeringsorganisatie die kan ondersteunen
in het realiseren van tijdige en goede huisvesting voor ontheemden. De bijbehorende
kosten worden gedekt binnen de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
De uitkomsten van deze verkenning worden politiek gewogen alvorens verdergaande stappen
richting vormgeving van de tijdelijke organisatie worden ondernomen.

Subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden (SOV)

Ontheemden uit Oekraïne die naar Nederland komen zijn momenteel onverzekerd voor medisch
noodzakelijke zorg. Voor onverzekerden bestaat de SOV-regeling, op basis waarvan aanbieders
gecompenseerd worden voor medisch noodzakelijke zorg die zij aan hen verlenen. Het
kabinet heeft besloten de uitgaven in de SOV voor ontheemden uit Oekraïne generaal
te compenseren t/m het tweede kwartaal van 2022 en raamt het budgettaire beslag hiervan
op 23 miljoen euro.

Tolken

De wet verplicht zorgverleners om begrijpelijk te communiceren met patiënten. Dat
betekent dat bij een taalbarrière een professionele talentolk moet worden ingezet.
Omdat de ontheemden uit Oekraïne niet onder het COA vallen, waar talentolken voor
asielzoekers beschikbaar worden gesteld, wordt gebruikt gemaakt van het inkoopcontract
van het Ministerie van Justitie en Veiligheid om 1,6 miljoen euro hiervoor beschikbaar
te stellen.

Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS)

De Europese Commissie heeft haar lidstaten gevraagd te inventariseren hoeveel capaciteit
er in de lidstaat beschikbaar is om medische evacuaties van Oekraïense patiënten uit
EU-buurlanden uit te voeren en de betreffende patiënten op te vangen en zorg en ondersteuning
te bieden. De coördinatie en organisatie hiervan wordt aan Nederlandse zijde uitgevoerd
door het LCPS, onderdeel van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ). Het gaat om
een bedrag van 1,8 miljoen euro voor zes maanden.

Zorgkosten medisch evacuees

Nederland kan in 2022 maximaal 400 patiënten in totaal opvangen en raamt het budgettaire
beslag van de zorgkosten voor medische evacuees op 24 miljoen euro. De zorgkosten
voor de medische evacuees worden per 1 juli 2022 vergoed via de RMO.

Transport medische evacuees

Voor de evacuatie van Oekraïense patiënten uit EU-buurlanden wordt gebruik gemaakt
van een Europees matchingsysteem. Na acceptatie door het ontvangende land, wordt het
transport vervolgens geregeld door het land waar de patiënt zich bevindt voor overplaatsing.
Binnen de Europese Unie is afgesproken dat de kosten van transport voor het ontvangende
land zijn. Hiervoor is een bedrag van acht miljoen euro geraamd.

Extra ondersteuning LOWAN en uitvoering

Via LOWAN (de door OCW gesubsidieerde ondersteuningsorganisatie voor het nieuwkomersonderwijs)
worden scholen ondersteund om kinderen uit Oekraïne zo snel mogelijk les te kunnen
geven. Het ministerie verhoogt de subsidie aan LOWAN-po (via de PO-Raad) en LOWAN-vo
voor extra fte ondersteuning.

Tijdelijke compensatie Oekraïense studenten

Dit betreft een compensatie voor zittende Oekraïense studenten in het studiejaar 2021–2022
in het ho en mbo. Deze compensatie loopt via instellingen en bedraagt maximaal 1.000
euro (betreft de kosten voor leefgeld en studie, bedrag conform Nibudnorm) per student
per maand voor in beginsel drie maanden (maart–mei 2022). Dit wordt via een subsidieregeling
aan instellingen uitgekeerd.

Toelichting Nieuwkomersonderwijs en verlenging nieuwkomersonderwijs

Nieuwkomers uit Oekraïne in zowel het primair als het voortgezet onderwijs komen in
aanmerking voor de nieuwkomersbekostiging (po circa 11.000 euro per jaar, vo circa
12.300 euro per jaar). Op basis van beschikbare cijfers dient naar verwachting voor
18.000 nieuwkomers met leerplichtige leeftijd nieuwkomersonderwijs georganiseerd te
worden. Dit budgettaire beslag geldt voor de periode van 1 maart 2022 tot 16 juli
2022 (einde schooljaar). De bestaande regeling wordt verlengd voor de periode 16 juli
tot 31 december 2022 voor de het leerlingenvervoer voor de sectoren po en vo, op basis
van ramingen van 75.000 Oekraïense vluchtelingen.

Toelichting Ambulante begeleiding

Een aantal van de Oekraïense leerlingen komen nog op reguliere scholen terecht. Deze
scholen hebben vaak niet de expertise om een nieuwkomersleerling les te geven zoals
een nieuwkomersschool dat wel heeft. Ambulante begeleiding vanuit de nieuwkomersscholen
voor deze reguliere scholen zorgt ervoor dat ook reguliere scholen expertise tot hun
beschikking hebben. Het gaat hierbij om 2 fte voor 15 van de 25 veiligheidsregio’s.
De middelen worden in overleg met de PO en VO raad ingezet en zijn beschikbaar voor
een jaar.

Toelichting Leerlingenvervoer en verlenging leerlingenvervoer

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het inrichten van leerlingenvervoer. Nieuwkomersonderwijs
wordt zo veel als mogelijk centraal georganiseerd, waardoor de afstand tussen opvanglocaties
en de onderwijsinstellingen kan toenemen. Daarom worden gemeenten gesteund in het
organiseren van leerlingenvervoer voor nieuwkomersonderwijs. Dit betreft een eenmalige
decentrale uitkering voor de periode 1 maart 2022–16 juli 2022 (exclusief schoolvakanties).
De bestaande regeling wordt verlengd voor de periode 16 juli tot 31 december 2022
voor de het leerlingenvervoer voor de sectoren po en vo, op basis van ramingen van
75.000 Oekraïense vluchtelingen.

Toelichting Tijdelijke onderwijshuisvesting en verlenging tijdelijke onderwijshuisvesting

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het regelen van voldoende onderwijshuisvesting.
Het plan is om de middelen via een SPUK aan gemeenten te verstrekken. Uitgangspunt
is dat gemeenten zelf de kosten voorschieten en achteraf vergoed krijgen op basis
van gerealiseerde kosten, hierbij geldt een maximumbedrag per leerling. De maatregel
is bedoeld voor het huren van bestaande, soms in de vorm van noodlocaties die op een
schoolplein kunnen worden bijgeplaatst, soms in de vorm van een externe locatie zoals
tijdens corona ook wel is gedaan. De middelen voor onderwijshuisvesting voor ontheemden
uit Oekraïne worden verlengd tot en met schooljaar 2022/2023 op basis van ramingen
van 75.000 ontheemden uit Oekraïne. Gemeenten kunnen binnenkort een specifieke uitkering
aan gemeenten (SPUK) aanvragen voor de kosten die zij hebben gemaakt en zullen maken
in het kader van onderwijshuisvesting aan Oekraïense leerlingen tussen maart 2022
en juli 2023. Onderuitputting op budget vloeit terug naar de schatkist.

Toelichting gelijkstelling voorzieningenniveau ontheemden aan asielzoekers

Ontheemden hebben recht op hetzelfde voorzieningenniveau als asielzoekers. De Regeling
Medische zorg Asielzoekers (RMA) bevat op bepaalde onderdelen een bredere dekking
dan het basispakket. Het voorzieningenniveau gelijkstellen leidt naar verwachting
tot extra zorgkosten. Tot en met het tweede kwartaal van 2022 worden deze geraamd
op 3,2 miljoen euro. Dit kan budgettair verwerkt worden zodra het uitvoeringscontract
gereed is.

Toelichting Veiligheidsregio’s en GGD’en

Voor de bedrijfsvoering en kosten voor GGD en veiligheidsregio’s en gemeenten met
een coördinerende taak moet een systeem voor vergoeding worden opgericht. Het gaat
om kosten die bij reguliere asielzoekers via COA worden gefinancierd. Hieronder vallen
in principe de extra kosten voor regie en coördinatie (een deel van de coördinatie
zit in de reguliere bekostiging) en eerste medische zorg en tolken (die niet al via
een andere route gefinancierd worden). Om de 25 veiligheidsregio’s in de periode van
9,5 maanden (half maart t/m december 2022) te kunnen ondersteunen is een bedrag van
ca. 500.000 euro per maand per regio geschat, wat de 119 miljoen euro maakt. Onderuitputting
op budget vloeit terug naar de schatkist.

Oprichting DG OEK en NOO

Het kabinet heeft besloten tot oprichting van programma Directoraat-Generaal Oekraïense
ontheemden (DG OEK) en de Nationale Opvang Organisatie (NOO). DGOek wordt belast met
beleidscoördinatie, ondersteuning en planvorming ten behoeve van de opvang van ontheemden
uit Oekraïne. De NOO heeft als taak om bij te dragen aan het realiseren van voldoende
opvanglocaties en het beschikbaar stellen van de benodigde basisvoorzieningen. Voor
de eerste zes maanden heeft dit een budgettair beslag van 6,9 miljoen euro.

Subsidies NGO's tbv inzet Oekraïne

Voor de ondersteuning van de opvang van ontheemden uit Oekraïne is de hulp ingeroepen
van verschillende NGO’s. Vluchtelingenwerk Nederland is door JenV gevraagd om het
particuliere hulpaanbod te coördineren en te faciliteren. De kosten hiervoor worden
geraamd op 7,2 miljoen euro. Het Leger des Heils, Rode Kruis en TakeCareBNB helpen
het Ministerie van Justitie en Veiligheid om op een veilige en zorgvuldige manier
gebruik te kunnen maken van particuliere opvang, om mensenhandel en uitbuiting tegen
te gaan en malafide huishoudens geen kans te geven. Voor deze opdracht is in twee
fases 900.000 euro en 13,1 miljoen euro beschikbaar gesteld. Met deze middelen kan
maximaal 32.250 ontheemden worden gekoppeld aan gasthuishoudens. Middelen die niet
worden gebruikt vloeien terug naar de schatkist. Daarnaast ondersteunt het Rode Kruis
de gemeentelijke opvanglocaties met uiteenlopende dienstverlening zoals Humanitaire
Servicepunten, gespecialiseerd vervoer, hygiëne kits. De geraamde kosten voor laatstgenoemde
dienstverlening bedragen 12,8 miljoen euro.

Regeling Medische Zorg voor ontheemden uit Oekraïne (RMO)

Deze zorgkosten zijn geraamd op 99 miljoen euro, gebaseerd op ervaringscijfers van
het COA voor de medische kosten van asielzoekers voor de periode juli tot en met december
2022. Hierbij is uitgegaan van 75.000 ontheemden. Onderuitputting vloeit terug naar
de schatkist.

Convertibiliteit Oekraïense hryvnia

Conform de raadsaanbeveling van de Europese Commissie heeft Nederland een regeling
opgezet die ontheemden uit Oekraïne de mogelijkheid geeft om Oekraïens contante biljetten
(hryvnia's) om te kunnen wisselen voor euro's. De regeling is op 15 juni jl. in werking
getreden. Naar verwachting is een bedrag oplopend tot maximaal 23,25 miljoen euro
nodig om de valuta te kunnen opkopen van GWK Travelex. In opdracht en op kosten van
de Staat zal De Nederlandsche Bank de Oekraïense valuta, zodra de situatie dit toelaat,
omwisselen bij de nationale centrale bank van Oekraïne waardoor het grootste deel
van de uitgaven weer terugvloeit naar de Staat. In Nederland worden er, conform de
raadsaanbeveling, geen transactiekosten in rekening gebracht. De uitvoeringskosten,
onder andere transactiekosten en verwerkingskosten, worden geschat op 0,45 miljoen
euro.

Rijkdienst voor Identiteitsgegevens BRP

De Rijkdienst voor Identiteitsgegevens ontvangt een bijdrage voor haar werkzaamheden
in verband met het registreren van ontheemden uit Oekraïne in de Basisregistratie
Personen (BRP).

Meerkostenregeling gemeentelijke zorg

Als gevolg van de toestroom van ontheemden uit Oekraïne naar Nederland maken gemeenten
extra kosten ten aanzien van de Wmo, Jeugdwet, Jeugdgezondheidszorg, het Rijksvaccinatieprogramma
en het prenataal huisbezoek. Het kabinet heeft besloten om gemeenten te compenseren
voor extra kosten in het jaar 2022 die zij ten aanzien van bovengenoemde taken maken.
De compensatie wordt vastgesteld op basis van een raming gebaseerd op het daadwerkelijke
aantal opgevangen ontheemden uit Oekraïne. De komende periode wordt de compensatie
en verdeling, in overleg tussen het Rijk en VNG, nader uitgewerkt.

Realisatie van extra woningen

Voor de doorstroming van ontheemden uit Oekraïne van noodopvang naar reguliere huisvesting,
zijn extra woningen nodig. In lijn met het programma Een thuis voor iedereen en het
Woningbouwprogramma wordt vanuit de middelen voor de Woningbouwimpuls versneld ingezet
op de transformatie van bestaande gebouwen en de bouw van nieuwe flexwoningen. Op
basis van het aantal ontheemden dat langer in Nederland verblijft, worden deze kosten
(deels) generaal gecompenseerd. Een deel van deze woningen zal beschikbaar komen voor
andere doelgroepen zodat verdringing zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Taskforce versnelling tijdelijke huisvesting

De taskforce biedt operationele uitvoeringsondersteuning aan gemeenten en andere woningmarktpartijen.
Het betreft het zo snel mogelijk bijeenbrengen van vraag en aanbod, het inzetten van
kennis en kunde bij gemeenten en het bevorderen van de besluitvorming over projecten.
Deze taskforce vloeit voort uit de verkenning naar een tijdelijke uitvoeringsorganisatie.

Toelatingsexamens

Deze eenmalige uitgave voor noodsteun gaat uit van het faciliteren van toelatingsexamens
voor 2.500 leerlingen eind juli en augustus 2022. Daarbij worden kosten gemaakt voor
zaalhuur, surveillanten en laptophuur en een onvoorziene post van twintig procent.
Dit is het maximumbedrag en kan nog naar beneden worden bijgesteld wanneer minder
leerlingen deelnemen of de kosten lager uitvallen. In dat geval vloeit onderuitputting
terug naar de schatkist.

Kinderopvangtoeslag

Het kabinet verbreedt de doelgroep van ouders die aanspraak kunnen maken op de kinderopvangtoeslag
(KOT), zodat ook een ouder met een partner buiten de EU aanspraak kan maken op de
KOT voor de opvang in Nederland, mits voldaan wordt aan de overige voorwaarden. Met
deze maatregel kunnen ook ontheemden uit Oekraïne die gevlucht zijn met hun kinderen,
maar waarvan de partner nog (noodgedwongen) in Oekraïne verblijft, aanspraak maken
op KOT indien zij in Nederland gaan werken. Zodoende worden de uitgaven aan de KOT
hoger inschat door de instroom van ontheemden uit Oekraïne. De verwachting is dat
de uitgaven in 2022 hierdoor 27,6 miljoen euro hoger uitkomen.

Toelichting voorschoolse educatie

Voorschoolse educatie geldt voor kinderen tussen de 2,5 en 4 jaar. Dit gaat om 2.250
kinderen, op basis van ramingen van 75,000 Oekraïense vluchtelingen. Dit bedrag loopt
tot eind 2022 voor de periode 16 juli tot 31 december 2022 (vijf maanden) en zal uitgekeerd
worden via een SPUK.

Budgettaire verwerking

Uw Kamer ontvangt hiertoe een (Incidentele) Suppletoire Begroting van de betreffende
departementen.

Conclusie

Tot slot benoem ik wederom dat de ontwikkelingen op het gebied van migratie en aangrenzende
werkvelden zich ten gevolge van de oorlog in Oekraïne razendsnel kunnen opvolgen,
zowel op nationaal, Europees als internationaal niveau. Ik blijf mij, samen met mijn
collega’s, inspannen om uw Kamer tijdig en adequaat te blijven informeren.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
E. van der Burg