Brief regering : Ontheffingen voor gascontracten SEFE Energy Ltd.

29 023
Voorzienings- en leveringszekerheid energie

Nr. 108
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR KLIMAAT EN ENERGIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 september 2022

De afgelopen weken zijn er vragen gerezen over de sanctie tegen het bedrijf SEFE Energy
Ltd. Enerzijds valt het bedrijf onder de sanctiebepalingen, omdat het in Russisch
eigendom is. Dit standpunt heb ik extern laten toetsen. Anderzijds zijn er vragen
over de effectiviteit van de sanctie en de toepassing door andere lidstaten. Daarom
vraag ik de Europese Commissie om zo snel mogelijk te komen tot nadere duiding over
het al dan niet toepassen van de sanctiemaatregel op SEFE GmbH. Tot die tijd verleen
ik aan partijen die het verzoek daartoe doen ontheffingen op bestaande leveringscontracten
met SEFE Energy Ltd. tot in ieder geval 1 januari 2023. Hieronder licht ik dit besluit
verder toe.

De Europese sanctiemaatregelen (artikel 5 duodecies, van Vo 833/2014) verplichten
aanbestedende diensten en speciale sectorbedrijven per 10 oktober aanstaande alle
lopende contracten met Russische partijen op te zeggen en Russische partijen uit te
sluiten van toekomstige aanbestedingen. Deze maatregel omvat ook energiecontracten
die aanbestedende diensten hebben afgesloten met Russische partijen. De Europese sanctieverordening
voorziet in de mogelijkheid om afnemers van gascontracten ontheffing te verlenen van
deze maatregel. Ik heb daarvoor samen met de Minister van EZK in juni een beleidsregel
opgesteld en gepubliceerd in de Staatscourant. Dit is in goed overleg met alle aanbestedende
diensten geweest, onder meer door in mei het concept afwegingskader, waar de beleidsregel
op is gebaseerd, met alle stakeholders te delen en te bespreken. Dit afwegingskader
werd in vrijwel elke reactie gesteund door aanbestedende diensten.

Ik vind het belangrijk dat wij onze afhankelijkheid van Russische partijen afbouwen.
Niet alleen op gebied van energie, maar op alle andere contracten dienen overheden
hun banden met Rusland te verbreken. Uw Kamer heeft diverse moties aangenomen die
de regering verzoeken om de afhankelijkheid van Russische partijen in het energiesysteem
zo snel mogelijk af te bouwen. Ik heb uw Kamer geïnformeerd over het voornemen om
voor het einde van dit jaar onafhankelijk te willen zijn van Russische fossiele energiedragers
(zie o.a. Kamerstukken 29 023 en 36 045, nr. 302).

In lijn met die wens, en in lijn met de bewoording van de sanctiemaatregel (waarbij
bepalend is voor het opzeggen van contracten wie de eigendomsrechten heeft over een
bedrijf) dienen aanbestedende diensten hun contracten met SEFE volgens onze lezing
op te zeggen. Het is veel partijen inmiddels gelukt om over te stappen naar een alternatieve
leverancier. Ik krijg berichten van o.a. gemeenten en waterbedrijven dat zij afzien
van een ontheffingsaanvraag, omdat zij alternatieve leveranciers hebben gevonden.

Voor aanbestedende diensten waarbij dat niet tijdig lukt geldt dat zij een ontheffingsaanvraag
kunnen doen. Die wordt beoordeeld in lijn met de beleidsregel, waarbij geldt: zoek
een alternatief, als dat niet lukt dan ligt ontheffing in de rede. Het Ministerie
van EZK, via tussenkomst van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, heeft tot
nu toe 15 aanvragen voor ontheffingen ontvangen, waarvan er op het moment van schrijven
6 zijn afgedaan. In totaal zijn hiermee ca 140 partijen gemoeid, waaronder scholen,
gemeenten en drinkwaterbedrijven. De meeste aanvragen worden namelijk door samenwerkingsverbanden
namens meerdere partijen ingediend. Een volledig overzicht van de verleende ontheffingen
vindt u in de bijlage bij deze brief. Ongeveer de helft van de ingediende ontheffingsaanvragen
heeft betrekking op de periode 10 oktober 2022–31 december 2022, omdat lopende contracten
per 1 januari 2023 toch al afliepen en een nieuwe leverancier moet worden gevonden
voor de periode na 1 januari 2023.

De betreffende sanctieverplichting ziet op het verbieden van overheidsopdrachten met
partijen waarvan het eigendom van ondernemingen in Russische handen is. Aangezien
de Duitse overheid wel de volledige controle over, maar (nog) niet het eigendom van
de aandelen in SEFE heeft verworven, valt SEFE onder het sanctieregime. De externe
toets zal ik vertrouwelijk ter inzage laten leggen bij uw Kamer1. Ik blijf, ook op basis van deze externe toets, nu bij het standpunt dat SEFE Energy
Ltd. onder de sanctie valt.

De afgelopen weken zijn bij decentrale overheden en in uw Kamer vragen gerezen over
de effectiviteit van de sanctie indien SEFE gas kan blijven verkopen op de gasmarkt
en ook het gas dat andere partijen tegen hoge tarieven leveren voor een klein deel
van Russische afkomst kan zijn. Ook wordt de vraag gesteld of SEFE wel onder het sanctieregime
valt, aangezien de Duitse overheid de volledige controle, maar niet het eigendom,
over SEFE heeft overgenomen. Ik snap dat er vragen zijn als niet iedere lidstaat dezelfde
lijn kiest, hoewel ik wel wil benadrukken dat een aanzienlijk deel van Europa banden
met Gazprom en haar dochterbedrijven reeds op eigen initiatief heeft verbroken. En
ik moet helaas constateren dat wat betreft gas er nog steeds geen uniforme lijn binnen
de Europese Unie is. Voor de effectiviteit van en het draagvlak voor de sancties tegen
Rusland is het van belang dat lidstaten de sancties zoveel mogelijk eenduidig toepassen.
Daarom vraag ik de Europese Commissie om zo snel mogelijk te komen tot nadere duiding
over het al dan niet toepassen van de sanctiemaatregel op SEFE GmbH. Tot die tijd
verleen ik aan partijen die het verzoek daartoe doen ontheffingen op bestaande leveringscontracten
met SEFE Energy Ltd. tot in ieder geval 1 januari 2023.

Hoewel dit besluit voor een aantal overheden extra ruimte geeft, zullen overheden
die wel een alternatief hebben gevonden vragen hierover hebben. Zodra ik de duiding
van de Europese Commissie heb ontvangen zal ik uw Kamer informeren over de gevolgen
die ik eraan verbind. Ik zal daarnaast in gesprek blijven met decentrale overheden
om in lijn met de sanctiebepalingen te kijken hoe ik hen kan adviseren bij de overstap
naar een nieuwe leverancier. In de tussentijd zal ik nogmaals in overleg treden met
andere lidstaten over hun interpretatie van de sancties, en specifiek de opvattingen
rondom SEFE om eventuele onduidelijkheden op te helderen.

De Minister voor Klimaat en Energie, R.A.A. Jetten