Brief regering : Evaluatierapport WOT Economische Informatievoorziening

Nr. 162
BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 augustus 2022

Hierbij bied ik u het evaluatierapport aan over de uitvoering van de wettelijke onderzoekstaken
op het gebied van economische informatievoorziening (hierna WOT-EI) over de periode
2017–2021. Het evaluatieonderzoek is in opdracht van het Ministerie van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) uitgevoerd door het bureau SEO. De uitvoering van
deze evaluatie is aangekondigd in de LNV-begroting 2021 (Kamerstuk 35 300 XIV, nr. 2). Het WOT-programma wordt elke vijf jaar door een extern bureau geëvalueerd. In 2026
vinden de nieuwe evaluaties van de WOT plaats.

Korte typering wettelijke onderzoekstaken

De wettelijke onderzoekstaken zijn ondergebracht in WOT-programma’s1. Deze programma’s voorzien de overheid van kennis, expertise, methoden, analyses
en faciliteiten, die nodig zijn om te voldoen aan haar verplichtingen voor de uitvoering
van (inter)nationale wet- en regelgeving en andere overheidstaken van nationaal en/of
algemeen belang. Het Centrum voor Economische Informatievoorziening (CEI) binnen Wageningen
Economic Research (WEcR) voert de WOT-EI uit.

De overheid stelt extra eisen aan de onafhankelijkheid, betrouwbaarheid en transparantie
van de uitvoering van deze taken vanwege het publieke belang. Deze eisen zijn vastgelegd
in de Overeenkomst Wettelijke Onderzoekstaken. Hiermee zijn de WOT-organen binnen
Wageningen UR formeel erkend als nationale instellingen voor uitvoering van publieke
taken.

Elk WOT-programma wordt aangestuurd door een Opdrachtgeversoverleg. De leden zijn
afkomstig uit de relevante onderdelen van het Ministerie van LNV en zij bepalen de
strategie van de WOT. Zij keuren het jaarplan en het jaarverslag goed. Het Opdrachtgeversoverleg
wordt geadviseerd door de adviescommissie. Deze bestaat uit deskundigen van betrokken
ministeries, van RIVM, het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en CBS.

Omschrijving WOT-EI

De taken van de WOT-EI zijn het verzamelen en vastleggen van data van de primaire
land- en tuinbouw, visserij, en particulier bosbeheer. Deze dataverzamelingen worden
gebruikt om aan internationale afspraken te voldoen. Naleving van deze afspraken is
verplicht om te voldoen aan het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en het Gemeenschappelijk
Visserijbeleid en om gebruik te kunnen maken van beschikbare middelen. Er wordt ook
informatie verzameld voor het nakomen van onder andere het Kyotoverdrag en de Kaderrichtlijn
Water. Daarnaast wordt de informatie ook veelvuldig gebruikt om nationaal beleid te
onderbouwen.

Conclusies en aanbevelingen evaluatierapport

De conclusie van SEO ten aanzien van de evaluatie is positief. Er is sprake van een
efficiënte en effectieve opzet en uitvoering van de wettelijke onderzoekstaken. De
toekomstbestendigheid van de WOT-EI is voldoende.

Met betrekking tot de doeltreffendheid concludeert SEO dat het CEI er goed in is geslaagd
om de dataverzameling en ontsluiting uit te voeren en in vrijwel alle gevallen naar
tevredenheid van de eindgebruikers. Daarnaast rapporteert het CEI in de jaarverslagen
volledig, uitgebreid en transparant over de voortgang en doeltreffendheid van de onderzoeksprojecten.

Met betrekking tot de doelmatigheid concludeert SEO dat het CEI jaarlijks subsidie
ontvangt voor het uitvoeren van de taken. Deze subsidie is in de periode 2016–2020
licht gestegen met 4,5 procent. De gecumuleerde inflatie bedroeg in deze periode 6,3 procent.
De toegekende budgetten zijn in de uitvoering zeer beperkt overschreden. Daarnaast
zorgen de controlemechanismen in de jaarcyclus ervoor dat overschrijdingen tijdig
worden gesignaleerd zodat bijsturing mogelijk is. SEO concludeert op basis van deze
overwegingen dat de doelmatigheid van de uitvoering van WOT-EI voldoende is.

Met betrekking tot de toekomstbestendigheid concludeert SEO dat het CEI voldoende
in staat is om toekomstige veranderingen (waaronder de verdere digitalisering van
de dataverzameling en de toevoeging van meer gegevens op het terrein van duurzaamheid)
adequaat te volgen. De conclusie over de toekomstbestendigheid van de WOT-EI is conditioneel
op de beschikbaarheid van voldoende budget. Het budget moet in voldoende mate «mee-ademen»
met de knelpunten die bij de toekomstige ontwikkelingen een rol spelen. Nu is dat
niet altijd het geval, waardoor incidentele uitgaven voor onderhoud nodig zijn. Daarom
adviseert SEO de balans tussen kostenbeheersing en de noodzaak van structurele investeringen
te verbeteren. Dit kan door jaarlijks te beoordelen of de subsidie voldoende flexibiliteit
biedt om in te spelen op toekomstige ontwikkelingen.

Ook komen in het rapport van SEO een aantal andere zaken aan de orde. Zo levert CEI/WR
bij sommige gegevens statistieken die ook door andere instituten worden verzameld.
De uitkomsten kunnen van elkaar verschillen en daarom is er een duidelijke verantwoording
van de methodologie nodig, zodat eventuele verschillen in de gegevens kunnen worden
onderzocht.

Daarnaast worden een aantal gegevens door andere partijen doorgegeven aan bijvoorbeeld
de EU. Voor externe partners is het hierdoor niet altijd duidelijk wie contactpersoon
is voor bepaalde gegevens. SEO beveelt daarom aan voor alle WOT-EI-data duidelijkheid
te verschaffen over de contactpersoon.

Ook attendeerden enkele geïnterviewden de onderzoekers van SEO erop dat er geen beleidsmedewerker
van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland in de adviescommissie zit. Zij geven
aan dat dit wel van toegevoegde waarde zou zijn. Tot slot speelt Nederland in Europa
een vooraanstaande rol als het gaat om dataverzameling en verspreiding in de agrarische
sector. Het verdient aanbeveling om de kennis en ervaring die Nederland opdoet te
delen met andere lidstaten.

Beleidsreactie op evaluatierapport WOT-EI

Ik ben over het geheel genomen tevreden over de uitkomsten van de evaluatie. Het beeld
uit de evaluatie is positief ten aanzien van de opzet en uitvoering van de wettelijke
onderzoekstaken.

De toekomstbestendigheid is voor de WOT-EI belangrijk. Ik zal, conform de aanbeveling
van SEO, jaarlijks bezien of het budget aangepast moet worden aan het takenpakket
en de loon- en prijsontwikkeling. In het verleden is het budget niet altijd aangepast
door taakstellingen bij het Rijk. Voor de volgende periode is het budget overigens
al aangepast aan het takenpakket.

Ik ben het met de onderzoekers eens dat een duidelijke verantwoording van de methodologie
nodig is. Afstemming met andere instituten voor publicatie is ook wenselijk en zal
onder de aandacht worden gebracht bij het CEI.

Het CEI levert zelf informatie aan de EU. Het komt ook voor dat het CEI de informatie
aan CBS of RIVM aanlevert en dat die organisaties de informatie aan onder andere EU-instanties
leveren. Ik zal aangeven bij het CEI dat ook de bron van de gegevens doorgegeven moet
worden.

Voor wat betreft de aanbeveling om de kennis en ervaring die Nederland opdoet met
andere Lidstaten te delen kan ik melden dat binnen de EU het FADN-Comité (Farm Accountancy
Data Network) actief is. Het CEI is lid van dit comité en levert hierin regelmatig
inhoudelijke bijdragen aan het comité en houdt daarin ook presentaties voor de andere
lidstaten. Op deze manier wordt de kennis die in huis is, breder binnen de EU gedeeld.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
H. Staghouwer