Brief regering : Inzet van cruiseschepen als opvanglocatie

Nr. 2956
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 augustus 2022

De aanhoudende crisis in de asielketen kan alleen het hoofd worden geboden door de
inzet van onorthodoxe maatregelen en de gezamenlijke inzet en verantwoordelijkheid
van alle betrokken partijen. In het kader van de crisisaanpak werkt het kabinet langs
drie sporen.1 Een van de sporen betreft de inzet van grootschalige landlocaties en cruiseschepen
op de middellange termijn. In eerdere correspondentie aan uw Kamer liet ik weten dat
het Rijk twee cruiseschepen heeft gehuurd waarop per schip minimaal 1000 opvangplekken
gerealiseerd kunnen worden.2 Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Velsen besloot eerder
al om de inzet van een cruiseschip te faciliteren. Vandaag is ook het door de gemeente
opgestelde veiligheidsplan vastgesteld. In deze brief informeer ik uw Kamer graag
nader over deze en andere veelbelovende ontwikkelingen.

Praktische informatie

De gemeente Velsen zet zich in voor het realiseren van een grootschalige opvanglocatie
voor asielzoekers aan de Velsen Offshore Base (VOB-kade) in Velsen-Noord. Concreet gaat het om de inzet van het zeecruiseschip Silja Europa. Naar verwachting wordt het schip in de tweede helft van september, als aan alle
technische en veiligheidseisen is voldaan, in gebruik genomen. Vanaf dat moment zal
het schip tot uiterlijk 1 maart 2023 dienst doen als opvanglocatie. Op het schip zullen
maximaal 1000 asielzoekers worden opgevangen. Voor een beperkte periode kan dit worden
uitgebreid naar 1200 asielzoekers.3 Vergelijkbaar met reguliere opvanglocaties kunnen de asielzoekers zich vrijelijk
bewegen op en rondom het cruiseschip. Het personeel dat nodig is voor het draaiende
houden van deze bijzondere locatie bestaat, naast de gebruikelijke COA-medewerkers,
uit personeel werkzaam in de zogeheten hospitality sector en technisch personeel van de rederij.

Technische informatie

De inzet van het cruiseschip valt of staat met de mogelijkheid om veilig aan te kunnen
meren aan de VOB-kade. Om te voldoen aan dit essentiële nautische veiligheidsvereiste
zijn in de afgelopen periode vorderingen geboekt die zicht bieden op succesvolle realisatie
van een veilige aanmeerconstructie. Op basis van het meest recente technische ontwerp
kan de veiligheid van het schip en de personen aan boord zelfs in het geval van een
zware storm worden gegarandeerd.4 Zekerheidshalve verkennen betrokken partijen, waaronder het COA en Rijkswaterstaat,
maatregelen om de veiligheid ook bij de meest extreme weersomstandigheden zeker te
stellen. Op basis van de nu bekende informatie kan over een week vanaf de dagtekening
van deze brief worden aangevangen om de kade conform het ontwerp aan te passen. Dit
maakt ingebruikname richting in de tweede helft van september zeer kansrijk.

Invulling overige randvoorwaarden

In goed overleg met de gemeente Velsen zijn voorwaarden afgesproken voor de inzet
van het cruiseschip. Door betrokken partijen wordt voortvarend gewerkt aan de invulling
van die voorwaarden. Een belangrijke voorwaarde ziet op de veiligheid op en rondom
het schip, zowel van de asielzoekers als inwoners van de gemeente Velsen. Daartoe
is een veiligheidsplan opgesteld dat wees op de noodzaak van aanvullende politiecapaciteit.
Ik heb richting de gemeente reeds toegezegd de eventuele benodigde inzet van BOAs
te willen financieren. Wanneer deze inzet echter niet afdoende is, organiseert de
Politie door middel van herverdeling aanvullende politiecapaciteit. Het Rijk zal op
haar beurt de financiële consequenties dragen van dergelijke inzet. Hiermee is voldaan
aan de ontbindende voorwaarde die de gemeente op dit punt heeft gesteld.

Een andere voorwaarde heeft betrekking op de komst van een vervoersoptie om een goede
aansluiting te verzorgen tussen het schip en voorzieningen in onder meer het centrum
van Velsen. Ook wordt gewerkt aan de beschikbaarheid van basisvoorzieningen, waaronder
toegang tot zorg voor alle asielzoekers en toegang tot onderwijs voor asielzoekerskinderen.
Vanuit het belang van lokaal draagvlak wordt gestreefd om verdringingseffecten voor
inwoners van de gemeente Velsen zoveel mogelijk te voorkomen. Omdat het een bijzondere
locatie betreft, kan het voorkomen dat zich knelpunten voordoen. Het is mijn indruk
dat maximale creativiteit aan de dag wordt gelegd om, indien nodig, te komen tot een
aangepaste werkwijze. Maatwerk wordt ook toegepast als het gaat om het informeren
en betrekken van omwonenden. Zo is een telefoonlijn ingericht die dag en nacht operationeel
is.

Vooruitblik en bredere context

De inzet van het cruiseschip in de gemeente Velsen staat niet op zichzelf. Door de
capacitaire omvang van dergelijke schepen kan in niet geringe mate worden bijgedragen
aan de opgave om aanvullende opvangplekken te realiseren. In combinatie met de maatregelen
uit de andere sporen van de crisisaanpak ontstaat perspectief om de nijpende opvangsituatie
te adresseren. Ik hecht eraan te benadrukken dat het hier om een proces gaat dat met
vele gevoeligheden is omgeven, met name op lokaal niveau. Om die reden vergt de inzet
van cruiseschepen een zorgvuldige aanloop, in nauwe afstemming en constructieve samenwerking
met alle betrokken partijen. Ook bij navolgende stappen zal de grootste zorgvuldigheid
worden betracht.

Bovenstaande betekent niet dat het Rijk ondertussen geen verdere actie onderneemt.
De huidige problematiek is dusdanig urgent dat geen mogelijkheid onbenut mag blijven
en aanhoudende inzet gepleegd moet worden om structurele verbetering te realiseren.
Om die reden voert het Rijk gesprekken met meerdere gemeenten met als doel meer cruiseschepen
in te zetten. Waar de aard van het contact met de ene gemeente vooralsnog verkennend
is, bevinden de onderhandelingen met in ieder geval een gemeente zich in een vergevorderd
stadium. Het kabinet heeft nog altijd de voorkeur om op basis van vrijwilligheid en
in gezamenlijkheid voldoende opvangcapaciteit te realiseren.

Vanzelfsprekend zal ik uw Kamer informeren over belangwekkende vervolgontwikkelingen.
Ik sluit af door mijn dank en waardering uit te spreken voor de bereidheid van de
gemeente Velsen om niet alleen een bijdrage te leveren aan het verlichten van de acute
nood op de korte termijn, maar ook de ontwikkeling van een stabiel en flexibel opvanglandschap
op de lange termijn. Het gaat hier om een cruciale tussenstap die hopelijk navolging
vindt bij andere gemeenten. Ik kijk uit naar de verdere samenwerking met de gemeente
Velsen om de inzet van het cruiseschip tot een succes te maken, zowel voor degenen
die onze bescherming nodig hebben als de Nederlandse maatschappij.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
E. van der Burg