Brief regering : Nederlandse bijdragen naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne

28 676
NAVO

Nr. 107
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN DEFENSIE EN VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 augustus 2022

De oorlog in Oekraïne duurt voort. Nederland blijft zich inzetten om, samen met internationale
partners, Oekraïne waar mogelijk te steunen. Dit is een proces van de lange adem,
vergt vastberadenheid en heeft ook een prijs, die we bereid moeten zijn te betalen.
Want de urgentie van deze steun is en blijft hoog. Het Nederlandse kabinet acht het
onverminderd van belang om waar mogelijk bij te blijven dragen aan de Oekraïense zelfverdediging.
Daarnaast levert Nederland een actieve militaire bijdrage aan de versterking van de
collectieve verdediging van het bondgenootschappelijk grondgebied, met name aan de
oostflank. Dit in het licht van de verslechtering van het dreigingsbeeld die is ontstaan
als gevolg van de invasie van Oekraïne door de Russische Federatie.

In deze brief informeren wij uw Kamer over recente Nederlandse inspanningen gericht
op de militaire steun aan Oekraïne en de inzet in NAVO-verband. Deze brief is opgesplitst
in twee delen en behandelt de volgende onderwerpen:

I. Steun aan Oekraïne

− Nederlandse bijdrage aan training van Oekraïense militairen in het Verenigd Koninkrijk
(VK);

− Nederlandse bijdrage aan kleinschalige training van Oekraïense militairen op diverse
locaties buiten Oekraïne;

− Coördinatie internationale militaire steun aan Oekraïne.

II. Nederlandse bijdrage aan de versterking van de NAVO

− Aanstaande verlenging inzet personeel van de Nederlandse Patriotinzet in Slowakije;

− Start van de inzet van 11 Luchtmobiele Brigade in Roemenië;

− Aansluiten Zr.Ms. Vlaardingen bij de Standing NATO Mine Countermeasures Group 2 (SNMCMG2).

Uw Kamer wordt begin september in een separate Kamerbrief, zoals gebruikelijk vertrouwelijk,
geïnformeerd over de laatste stand van zaken omtrent de levering van militaire goederen
aan Oekraïne.

I. Steun aan Oekraïne

In onderstaande paragraaf wordt u geïnformeerd over de Nederlandse bijdragen aan de
training van Oekraïense militairen in het Verenigd Koninkrijk en aan de kleinschalige
training en opleiding van Oekraïense militairen buiten Oekraïne. Daarnaast wordt u
geïnformeerd over de Nederlandse inbreng in recente internationale overleggen over
de steun aan Oekraïne: de Ukraine Defence Contact Group (UDCG) van 20 juli jl. en de Kopenhagen conferentie voor Noord-Europese landen op
11 augustus 2022.

Nederlandse bijdrage aan training van Oekraïense militairen in het VK

Het VK is begin juli 2022 gestart met een opleidingsprogramma voor Oekraïense militairen
(operatie Interflex) gericht op het snel en grootschalig trainen van Oekraïense eenheden. Het VK heeft
aan internationale partners, waaronder Nederland, gevraagd om een bijdrage aan dit
programma te leveren. Het VK verzocht Nederland specifiek om een trainingseenheid,
inclusief stafcapaciteit, die vanaf eind augustus 2022 een basistraining kan verzorgen
aan Oekraïense rekruten op een vaste locatie in het VK. Het Ministerie van Defensie
heeft op 15 juli jl. bekendgemaakt een personele bijdrage aan dit Britse trainingsprogramma
te willen leveren.

Opzet trainingsprogramma

Het VK wil gedurende een periode van anderhalf tot twee jaar, elke vier maanden, tot
maximaal 10.000 Oekraïense militairen opleiden. Lichtingen nieuwe Oekraïense rekruten,
aangevuld met meer ervaren Oekraïense militairen, volgen gedurende vijf weken een
militair trainingsprogramma op verschillende locaties in het VK. Het trainingsprogramma
bestaat uit zes onderdelen: tactische training, wapenleer en schietopleiding, medische
zorg, omgang met explosieven, humanitair oorlogsrecht en de omgang met cyberdreiging.
Canada, Denemarken, Finland, Nieuw-Zeeland en Zweden hebben een personele deelname
toegezegd. Het VK voert op dit moment daarnaast gesprekken met een aantal andere landen
over een bijdrage aan het trainingsprogramma.

Kabinetsstandpunt

Het kabinet acht het van groot belang om actieve steun te verlenen aan de versterking
van de Oekraïense strijdkrachten. Inzet is om de Oekraïense strijdkrachten door deze
grootschalige training te versterken en te moderniseren. Met deze militaire inzet
wordt bovendien de nauwe samenwerkingsrelatie tussen Nederland en het VK verder verdiept.

Nederlandse bijdrage

Militairen van de 13 Lichte Brigade van de Koninklijke Landmacht verzorgen in de periode
van september tot en met november 2022 training aan twee lichtingen Oekraïense militairen,
elk voor vijf weken. Het gaat om training op het gebied van tactische- en schietvaardigheid,
medische zorg en humanitair oorlogsrecht. Een beperkt aantal stafofficieren versterkt
daarnaast de Britse coördinerende staf van het opleidingsprogramma.

De Nederlandse bijdrage in deze eerste trainingsperiode omvat in totaal circa 90 militairen.
Het definitieve aantal militairen is afhankelijk van de beschikbare faciliteiten en
het uiteindelijke opleidingsprogramma, dat het VK op dit moment nog deels in ontwikkeling
heeft. Vanwege de korte inzetduur heeft de geplande inzet geen significante gevolgen
voor de operationele gereedheid van de Nederlandse krijgsmacht.

Financiering

De additionele uitgaven die gemoeid zijn met de Nederlandse inzet in het VK voor een
periode van drie maanden worden geraamd op € 7 miljoen. Deze kosten worden gefinancierd
uit het Budget Internationale Veiligheid (BIV).

Toekomstige bijdrage

Nederland spreekt met het VK over een in omvang vergelijkbare bijdrage door het Korps
Mariniers in de periode van januari 2023 tot en met maart 2023. Uw Kamer wordt geïnformeerd
over ontwikkelingen rondom het opleidingsprogramma en een eventuele additionele Nederlandse
bijdrage hieraan.

Nederlandse bijdrage aan kleinschalige training van Oekraïense militairen

Verschillende partnerlanden verzorgen op diverse locaties buiten Oekraïne, kleinschalige
specialistische opleiding en training voor Oekraïense militairen. Op verzoek van deze
landen dragen Nederlandse militairen hieraan bij. Om operationele redenen kan niet
meer informatie worden gegeven. De kosten voor de inzet van deze training buiten Oekraïne
worden gefinancierd uit het Budget Internationale Veiligheid (BIV). Kosten worden
geschat op € 250.000. Vanwege de steeds korte inzetduur heeft de geplande inzet geen
significante gevolgen voor de operationele gereedheid van de Nederlandse krijgsmacht.

Coördinatie internationale militaire steun aan Oekraïne

Nederland en internationale partners spraken over de coördinatie van (militaire) steun
aan Oekraïne tijdens de Ukraine Defence Contact Group (UDCG) op 20 juli jl. en tijdens een door Denemarken en het VK georganiseerde bijeenkomst
voor Noord-Europese landen in Kopenhagen op 11 augustus 2022.

Ukraine Defence Contact Group, 20 juli 2022

Op 20 juli jl. vond, onder voorzitterschap van de Amerikaanse Minister van Defensie
Austin, een virtuele bijeenkomst plaatst van de UDCG. Deze groep van meer dan 45 gelijkgestemde
landen kwam voor de vierde keer samen, op het niveau van de Ministers van Defensie,
om te spreken over coördinatie rond de militaire steun aan Oekraïne voor de korte
en de langere termijn. Doel hiervan is om Oekraïne verder te steunen in de strijd
tegen de Russische agressie. Namens Nederland nam de Minister van Defensie deel.

Deelnemende landen hielden, met het oog op het karakter van de doorlopende strijd,
een sterk pleidooi voor blijvende (militaire) steun aan Oekraïne, ook met zwaardere
wapens. Diverse Ministers benadrukten dat om Oekraïne in staat te stellen wapensystemen
effectief te gebruiken, ook moet worden voorzien in de bijbehorende munitie, training,
onderhoud en reserveonderdelen.

Toegezegde wapensystemen dienen hierbij snel in Oekraïne te arriveren. Nederland spoorde
internationale partners aan tot een proactieve houding en eerlijke lastenverdeling
omtrent de militaire steun aan Oekraïne. Bijvoorbeeld door het aanvullen (backfill) van door landen aan Oekraïne geleverde militaire goederen en gezamenlijke investeringen
in militaire systemen en munitie. Nederland benadrukte hierbij het belang om reeds
bestaande instrumenten, waaronder de European Peace Facility (EPF) en International Donors Coordination Cell (IDCC) optimaal te benutten. Nederland riep daarnaast op tot actieve outreach naar landen die voor Oekraïne noodzakelijke militaire goederen tot hun beschikking
hebben.

Deelnemers onderstreepten dat de coördinatie en samenwerking, zowel onderling als
met Oekraïne zelf, moet worden versterkt. Het inzicht in de steun van internationale
partners aan Oekraïne en in de knelpunten die landen hierbij ervaren dient hierbij
te worden vergroot. Nederland gaf aan samen met Duitsland, de VS en andere partners,
te willen werken aan de praktische uitwerking van de eerder gecirculeerde ideeën om
de onderlinge samenwerking en coördinatie te versterken. Dit onder meer door het oprichten
van werkgroepen en de versterking van onderliggende mechanismen voor besluitvorming,
planning en coördinatie.

Ministers benadrukten voorts dat vergaande modernisering van de Oekraïense strijdkrachten
nodig is om Oekraïne op de langere termijn in staat te stellen zich te verdedigen
tegen Russische agressie. De grootschalige training van de Oekraïense strijdkrachten,
zoals via het oefenprogramma in het VK, is hierbij noodzakelijk.

Kopenhagen conferentie 11 augustus 2022

Op 11 augustus jl. vond op uitnodiging van Denemarken, het VK en Oekraïne een conferentie
plaats om te spreken over militaire steun aan Oekraïne op de midden- en langere termijn.
Hiervoor waren de Ministers van Defensie van de Noord-Europese landen uitgenodigd,
alsmede een aantal andere gelijkgestemde bondgenoten waaronder de Verenigde Staten,
Tsjechië, Slowakije, Japan, Canada, Georgië en Australië. Daarnaast waren het IDCC
en de Europese Dienst voor Extern Optreden (EDEO) vertegenwoordigd.

De Ministers onderstreepten dat meer samenwerking leidt tot een grotere collectieve
bijdrage aan de veiligheid en stabiliteit van Oekraïne. De Ministers spraken hierbij
specifiek over het stroomlijnen van inspanningen op het gebied van materiële ondersteuning,
gemeenschappelijke financiering bijvoorbeeld via een gezamenlijk fonds, trainingen
van diverse aard voor de Oekraïense strijdkrachten en ontmijning. Nederland benadrukte
dat internationale partners Oekraïne optimaal dienen te ondersteunen door de diversiteit
van het huidige aanbod van geleverde systemen, reserveonderdelen, onderhoud en training
tot een minimum te beperken.

Het VK kondigde aan een internationaal fonds op te richten om Oekraïne, in nauwe samenwerking
met de defensie-industrie, van materieel te kunnen voorzien nu steeds meer landen
minder uit eigen voorraden kunnen leveren zonder dat dit een grote impact heeft op
hun gereedheid en inzetbaarheid. Dit financieringsmechanisme is naast aankoop van
wapensystemen ook breder gericht op, bijvoorbeeld, reserveonderdelen en aankoop van
ander materieel en diensten. Verschillende landen hebben een financiële bijdrage toegezegd.
Nederland onderzoekt deelname aan dit fonds.

II. Nederlandse bijdrage aan de versterking van de NAVO

In onderstaande paragraaf wordt u geïnformeerd over de verlenging van de Nederlandse
Patriotinzet in Slowakije, de geplande inzet van 11 Luchtmobiele Brigade in Roemenië
en het aansluiten van de Zr. Ms. Vlaardingen bij de Standing NATO Mine Countermeasures Group 2 (SNMCMG2).

Verlenging van de Nederlandse Patriotinzet in Slowakije

Uw Kamer is op 9 maart 2022 geïnformeerd over de inzet van één Nederlandse Patriot-luchtverdedigingseenheid
in NAVO-verband op de luchtmachtbasis in Sliac, Slowakije, voor de duur van zes maanden
(Kamerstuk 28 676 en 36 045, nr. 392). De Nederlandse Patrioteenheid is hier onderdeel van de Air and Missile Defence Task Force (AMDTF). De AMDTF beschermt het NAVO-verdragsgebied en de bevolking tegen inkomende
raketten. Duitsland is Framework Nation van deze inzet.

Als gevolg van de Russische agressie is de veiligheidssituatie in Europa verslechterd.
De NAVO versterkt daarom de collectieve verdedigings- en afschrikkingsfunctie aan
de oostflank van het verdragsgebied. Duitsland heeft, in overeenstemming met de NAVO
en gastland Slowakije, besloten zijn Patriotinzet in Slowakije met twee jaar te verlengen.
Zowel Duitsland als Slowakije hebben Nederland verzocht om de bijdrage aan de AMDTF
te continueren.

Kabinetsstandpunt

Het kabinet acht een actieve Nederlandse militaire bijdrage aan de versterking van
de oostflank van het NAVO-verdragsgebied van onverminderd belang. De multinationale
luchtverdedigingsinzet in Slowakije maakt duidelijk dat een schending van het NAVO-verdragsgebied
leidt tot de onmiddellijke betrokkenheid van het hele bondgenootschap. De inzet vormt
daarom een belangrijk teken van eendracht, daadkracht en onderlinge solidariteit.
Door de aanwezigheid van de Patriotluchtafweersystemen is de NAVO daarnaast in staat
om direct het verdragsgebied te beschermen in het geval dat nodig is.

Verlenging inzet personeel tot 31 december 2023

Defensie heeft de mogelijkheden onderzocht om in te gaan op het verzoek tot verlenging.
Uit dit onderzoek blijkt dat het terughalen van het materieel noodzakelijk is met
het oog op de inzetbaarheid en de operationele gereedstelling van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC).
Daarom is besloten de inzet van het materieel (de Patriot-systemen) niet te verlengen.

Met Framework Nation Duitsland is een verlenging van de inzet van personeel overeengekomen in de periode
vanaf 18 oktober 2022 tot en met 31 december 2023. Een multidisciplinair team van
circa 15 Nederlandse militairen zal gedurende deze periode de Duitse Patriotsystemen
helpen bemensen, in nauw overleg met Duitsland waar personeel ook schaars is. Door
de langjarige gezamenlijke inzet wordt de nauwe operationele samenwerkingsrelatie
tussen Nederland en Duitsland op het gebied van luchtverdediging verder vorm gegeven.
Nederlandse militairen leren daarbij de Duitse (operationele) werkwijzen en systemen
beter kennen.

Om de continuïteit van de Nederlandse bijdrage aan de AMDTF te waarborgen worden één
of twee liaisonofficieren aangesteld voor de periode tussen de terugkeer (re-deployment) van de huidige inzet en de start van het nieuwe team.

Financiering

De additionele uitgaven die gemoeid zijn met de Nederlandse personele inzet voor de
AMDTF voor genoemde periode worden geraamd op € 2 miljoen. Deze kosten worden gefinancierd
uit het Budget Internationale Veiligheid (BIV).

Inzet van 11 Luchtmobiele Brigade in Roemenië

Uw Kamer is op 20 april 2022 geïnformeerd over de inzet van circa 150 Nederlandse
militairen van 11 Luchtmobiele Brigade als onderdeel van de door Frankrijk geleidde
NAVO Battle Group in Roemenië (Kamerstuk 28 676, nr. 404).

Conform planning is de eenheid op 2 augustus 2022 naar Roemenië ontplooid.

Nederland draagt door de militaire aanwezigheid in Roemenië bij aan de collectieve
verdediging en afschrikking van de NAVO aan de oostflank. De inzet duurt met het oog
op het eigen voortzettingsvermogen in beginsel tot eind juni 2023. De eenheid is in
staat om snel in actie te komen ter bescherming van het NAVO-verdragsgebied indien
dit nodig is.

Nederland levert van 23 juni jl. tot en met 22 oktober 2022 tevens een genietaakteam
van wisselende samenstelling en grootte met een maximum van 85 personen aan de Frans
geleide genietaakgroep. Het genietaakteam voert constructiewerkzaamheden uit aan Camp
Berthelot op het Joint National Training Centre in Cincu, waar de Battle Group is gestationeerd.

Aansluiten Zr.Ms. Vlaardingen bij de SNMCMG2

De mijnenjager Zr.Ms. Vlaardingen is op 7 augustus jl. aangesloten bij de Standing
NATO Mine Countermeasures Group 2 (SNMCMG2). De SNMCMG2 is een staand NAVO-vlootverband ten behoeve van mijnenbestrijding,
dat onderdeel uitmaakt van de snelle reactiemacht van de NAVO: de enhanced NATO Response Force (eNRF). De SNMCMG2 opereert in- en rondom het Middellandse Zeegebied. Zr.Ms. Vlaardingen
wordt initieel ingezet voor een periode van 15 weken.

Zr.Ms. Vlaardingen stond gepland om een bijdrage te leveren aan SNMCMG1, het noordelijke
mijnenbestrijdingsverband van de NAVO. Gelet op de door NAVO aangegeven behoefte aan
extra capaciteit in de SNMCMG2 en de mogelijkheid om hierdoor, indien gevraagd, snel
met een mijnenjager te kunnen te ondersteunen bij de vrije doorvaart van graanschepen,
is besloten om de Zr.Ms. Vlaardingen ter beschikking te stellen van de SNMCMG2.

De Minister van Defensie,
K.H. Ollongren

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra