Brief regering : Afspraken Bestuursakkoord Toegankelijkheid OV

Nr. 768 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 juli 2022

Het openbaar vervoer is er voor iedereen. Daar hoort bij dat alle reizigers, ook als
zij een beperking hebben, zelfstandig gebruik kunnen maken van het ov. Ik streef er
daarom naar om er samen met medeoverheden en vervoerders voor te zorgen dat het openbaar
vervoer in 2040 volledig toegankelijk is conform het VN-verdrag Handicap.1 En ook daarna wordt er bij de introductie van nieuwe diensten en mobiliteitsaanbieders
goed gekeken naar de toegankelijkheid en inclusiviteit.2

En we zijn daar al een heel eind mee op weg. Zo zal eind van het jaar naar verwachting
negentig procent van alle reizen naar een toegankelijk station worden gemaakt en uiterlijk
in 2030 zal dat gelden voor alle reizen. Bovendien zijn sinds eind vorig jaar alle
sprintertreinen van NS voorzien van een lage instap en worden de komende jaren ook
alle niet-toegankelijke intercitytreinen vervangen. Tot die tijd worden reizigers
bij deze treinen geholpen met reisassistentie. Voor de regionale treinen geldt dat
deze inmiddels allemaal gelijkvloers zijn. De meeste mensen met een rolstoel kunnen
hierdoor zelfstandig gebruik maken van deze treinen. En omdat mensen met een beperking
extra behoefte hebben aan goede toegankelijke informatie, bijvoorbeeld over de uitstapzijde
van de trein en verstoringen onderweg, zetten vervoerders en ProRail samen stappen
om de reisinformatie te verbeteren.3 Al deze verbeteringen zorgen ervoor dat reizen met het openbaar vervoer voor iedereen,
en voor mensen met een beperking in het bijzonder, makkelijker en comfortabeler wordt.

Maar we zijn er nog niet. De komende jaren wil ik daarom met alle betrokken partijen
– medeoverheden, vervoerders, ProRail en belangenbehartigers van mensen met een beperking –
verdere stappen zetten om het openbaar vervoer volledig toegankelijk te maken. Om
dat te bereiken hebben wij samen de afgelopen tijd hard gewerkt aan een bestuursakkoord
toegankelijkheid OV, waarin wij hebben afgesproken welke stappen wij de komende tijd
willen gaan zetten.

Met deze brief informeer ik u over de uitkomst van de gesprekken rond het bestuursakkoord
en hoe wij de komende tijd met elkaar aan de slag gaan.

Aanleiding voor het akkoord – VN-verdrag Handicap

Het bestuursakkoord toegankelijkheid OV staat niet op zichzelf, maar is een uitwerking
en actualisatie van bestaande wet- en regelgeving en programma’s om reizen met het
OV voor mensen met een beperking te verbeteren. 4 Zo heeft Nederland in 2016 het VN-Verdrag Handicap geratificeerd en zijn vervolgens
door het Ministerie van VWS de programma’s Onbeperkt Meedoen! en Iedereen onderweg
opgezet om uitvoering te geven aan dit verdrag. Met «Iedereen onderweg» wordt toegewerkt
naar een Nederland waarin iedereen met het OV kan reizen, dus met trein, tram, bus
of metro. Met het bestuursakkoord toegankelijkheid geef ik hier nu verder vorm aan.

Tienpuntenplan CU

Tijdens het MIRT-debat op 25 juni 2020 (Kamerstuk 35 300 A, nr. 115) heeft het lid Van der Graaf een tienpuntenplan over toegankelijkheid van het OV
aangeboden aan mijn voorganger Van Veldhoven. Mijn voorganger heeft hierop een schriftelijke
reactie aan de Tweede Kamer verzonden.5 Ik heb het tienpuntenplan tijdens het CD Spoor op 9 juni 2022 (Kamerstukken 29 984, 33 652 en 32 404, nr. 991) ook zelf mogen ontvangen. Een groot deel van de punten uit dit plan is verwerkt
in dit bestuursakkoord toegankelijkheid ov. Ik wil mevrouw Van der Graaf via deze
weg nogmaals hartelijk bedanken voor haar plan en haar inzet om het openbaar vervoer
toegankelijker te maken.

Afspraken in het bestuursakkoord

In het bestuursakkoord zijn vele afspraken gemaakt die tot verbetering gaan leiden
voor álle reizigers. Met alle partijen hebben we daarbij een balans proberen te zoeken
tussen snelle merkbare verbeteringen voor mensen met een beperking en oplossingen
die op een wat langere termijn voor significante verbeteringen gaan zorgen. Ik loop
hieronder de belangrijkste afspraken langs.

Reisinformatie

Alle reizigers hebben baat bij zoveel mogelijk actuele informatie over hun reis. Dat
geldt helemaal voor reizigers met een beperking, die veelal hun reis beter moeten
voorbereiden. In het akkoord is daarom afgesproken om de reisinformatie de komende
jaren verder te verbeteren.

Toegankelijkheid bus-, tram- en metrohaltes

De inzet blijft om steeds meer bus- en tramhaltes toegankelijk te maken. Nieuwe haltes
moeten dat in beginsel al zijn. Bij bestaande haltes willen we dat deze (bijvoorbeeld
bij werkzaamheden aan straten) ook toegankelijk worden gemaakt. Zo zullen op termijn
steeds meer haltes toegankelijk worden. Aan decentrale ov-autoriteiten wordt gevraagd
om in overleg met wegbeheerders in 3-jaarlijkse regionale uitvoeringsprogramma’s aan
te geven in welk tempo en met welke prioritering de wegbeheerders de bus- en tramhaltes
toegankelijk gaan maken. Metrohaltes zijn al toegankelijk en dat dient natuurlijk
zo te blijven.

Toiletten op stations en in treinen

De aanwezigheid van toiletten is een belangrijke basisvoorziening. En die toiletten
moeten ook voor iedereen goed vindbaar en toegankelijk zijn. Daarom is afgesproken
dat op stations waar toiletten zijn, in 2025 in ieder geval één toilet voor iedereen
toegankelijk is en dat het toilet ook vindbaar is voor blinden of slechtzienden. Voor
NS geldt dat in bijna al hun treinen inmiddels toiletten te vinden zijn. Voor regionale
treinen geldt dit nog niet overal, maar er is afgesproken dat decentrale OV-autoriteiten
bij het afsluiten van een nieuwe concessie de aanwezigheid van een toilet in hun programma
van eisen opnemen.

Toegankelijkheid lijnbussen en buurtbus

Nog niet alle lijnbussen en buurtbussen zijn toegankelijk voor iedereen. Om in kaart
te brengen tegen welke problemen reizigers aanlopen, lopen op dit moment twee onderzoeken.
In het akkoord wordt afgesproken dat de uitkomsten van deze onderzoeken door de decentrale
OV-autoriteiten worden benut om in hun regionale uitvoeringsprogramma’s op te nemen
welke oplossingen zij gaan doorvoeren op de lijnen met ontoegankelijke (buurt)bussen.

Reisassistentie

Op alle stations waar NS met treinen stopt, is op dit moment reisassistentie beschikbaar.
Als je als reiziger hulp nodig hebt bij het in- uit- of overstappen of begeleiding
door het station nodig hebt, kun je door een medewerker van NS geholpen worden. Op
andere stations is dat nog niet altijd het geval. Daarom is in het bestuursakkoord
afgesproken dat ook daar vanaf uiterlijk 2025 reisassistentie wordt aangeboden. En
dat er op termijn ook overal maximaal één uur zit tussen het aanvragen en het bieden
van de reisassistentie. Zo kunnen reizigers er straks op vertrouwen dat ze overal
in het land kunnen rekenen op assistentie op stations.

Stimulering OV

Het is niet alleen belangrijk dat het openbaar vervoer toegankelijk is, maar ook dat
iedereen zich er thuis voelt en weet hoe zij kunnen reizen. In het akkoord is daarom
afgesproken dat er voor gemeenten een specifieke uitkering komt waarmee ze subsidie
kunnen aanvragen voor projecten met OV-ambassadeurs, mensen die reizigers met een
beperking kunnen stimuleren om gebruik te maken van het openbaar vervoer. Hiervoor
is een bedrag van € 1,5 mln. beschikbaar.

OV-Knooppunten en nieuwe vormen van OV

Ik zet mij de komende jaren in voor een verdere verbetering en uitbreiding van OV-knooppunten,
plekken waar verschillende vormen van openbaar vervoer en deelmobiliteit samen komen.
Afgesproken is dat ook die knooppunten voor iedereen toegankelijk moeten zijn.

In het openbaar vervoer worden steeds vernieuwingen en innovaties doorgevoerd. Het
is niet ondenkbaar dat de komende jaren nieuwe vormen van OV worden toegevoegd aan
het aanbod. Het is belangrijk dat ook dan rekening wordt gehouden met álle reizigers
en ook nieuwe voorzieningen voldoen aan de toegankelijkheidseisen.

Samenwerking

Dit akkoord zorgt tenslotte ook voor een versterking van de samenwerking tussen alle
betrokken partijen. Immers, alleen met elkaar kunnen wij zorgen voor de verdere verbetering
van de toegankelijkheid van het openbaar vervoer voor iedereen. Daarom beschrijft
dit bestuursakkoord – naast de inhoudelijke stappen – ook hoe wij de samenwerking
de komende jaren zullen vormgeven. Daarbij is steeds gekeken hoe (de belangenbehartigers
van) mensen met een beperking in alle wetgevings- en beleidsvormingsprocessen een
plek krijgen. Niet voor niets is een belangrijk uitgangspunt bij het VN-verdrag Handicap
«nothing about us without us».

Financiering

Ik wil graag ook financieel bijdragen aan het mogelijk maken van de afspraken uit
dit bestuursakkoord. Ik heb daarom € 10 miljoen gereserveerd om uitvoering te geven
aan deze plannen. Dit is uiteraard onder goedkeuring van instemming door uw Kamer.
Ik zal dit bedrag opnemen in de begroting 2023 en aan u voorleggen. Samen met alle
partijen bespreken we hoe we deze middelen het best kunnen besteden om uitvoering
te geven aan de maatregelen uit het bestuursakkoord.

Vervolg

Het bestuursakkoord toegankelijkheid ov wordt de komende maanden ter goedkeuring voorgelegd
aan de achterbannen van alle deelnemende partijen. Naar verwachting zal het akkoord
daarom na de zomer kunnen worden ondertekend. Als het akkoord ondertekend is, zal
ik het ook aan de Tweede Kamer toezenden. Daarna kan worden bepaald welke onderdelen
uit het bestuursakkoord kunnen worden verwerkt in het Besluit en de Regeling Toegankelijkheid
van het Openbaar Vervoer. Dan zal vervolgens de wijziging van deze regelgeving in
gang gezet worden.

Tenslotte

Met het afsluiten van het bestuursakkoord toegankelijkheid OV zet ik samen met alle
betrokken partijen stappen om het openbaar vervoer voor álle reizigers toegankelijk
te maken. Het zoveel mogelijk zelfstandig kunnen reizen voor mensen met een beperking
komt daarbij weer een stap dichterbij. Ik wil alle partijen die hebben meegewerkt
aan het akkoord heel hartelijk bedanken en kijk uit naar de samenwerking in de komende
jaren.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, V.L.W.A. Heijnen