Brief regering : Uitvoeringsbesluit RRF voor Polen

Nr. 1861
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN FINANCIËN, VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT EN VAN BUITENLANDSE
ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 juni 2022

Op 1 juni 2022 publiceerde de Europese Commissie een voorstel voor een uitvoeringsbesluit
van de Raad van de Europese Unie in het kader van de faciliteit voor herstel en veerkracht
(Recovery and Resilience Facility, RRF) voor Polen. Hierbij ontvangt uw Kamer, mede naar aanleiding van het verzoek van
de vaste Kamercommissie voor Europese Zaken van 2 juni jl., een kabinetsappreciatie
van dit voorstel. Het voorstel zal worden behandeld in de Ecofinraad van 17 juni 2022.
Deze brief gaat uw Kamer toe mede namens de Minister-President, de Minister van Algemene
Zaken. In lijn met eerdere brieven, begint de brief met een algemene toelichting op
de uitvoeringsbesluiten in het kader van de RRF, en is een uitgebreide appreciatie
van het voorliggende voorstel voor een uitvoeringsbesluit opgenomen in de bijlage.
Deze brief gaat vervolgens nader in op de context waarbinnen de behandeling van het
uitvoeringsbesluit van de Raad ter goedkeuring van het Poolse herstelplan moet worden
bezien, namelijk een geschil over rechtsstatelijkheid. De brief sluit af met het oordeel
van het kabinet over het voorstel voor een uitvoeringsbesluit.

RRF-uitvoeringsbesluiten

De RRF is opgericht in reactie op de COVID19-pandemie. In een brief van 12 januari
2021 is uw Kamer geïnformeerd over de RRF-verordening.1 Sinds de inwerkingtreding van deze verordening hebben 26 lidstaten hun herstelplan
in het kader van de RRF ingediend. Uw Kamer is in een brief van 3 mei 2021 geïnformeerd
over het proces rondom deze plannen.2 Op grond van de RRF-verordening moet de Europese Commissie (de Commissie) de plannen
beoordelen en, indien zij tot een positieve beoordeling komt, een voorstel doen voor
een uitvoeringsbesluit van de Raad. Met dat uitvoeringsbesluit wordt de beoordeling
van een plan goedgekeurd. Daarnaast worden in het uitvoeringsbesluit de hervormingen
en investeringen die een lidstaat zal ondernemen vastgelegd, inclusief de bijbehorende
mijlpalen en doelen, alsook de financiële bijdrage waarop de lidstaat aanspraak kan
maken. Het uitvoeringsbesluit vormt dus het juridische document waarmee de herstelplannen
van de lidstaten worden geformaliseerd. De Raad stelt de uitvoeringsbesluiten met
gekwalificeerde meerderheid vast en heeft hier op grond van de RRF-verordening in
de regel een maand de tijd voor vanaf het moment waarop de Commissie een voorstel
heeft gedaan.

In de brieven van 12 januari en 3 mei 2021 is aangegeven dat uw Kamer een kabinetsappreciatie
ontvangt zodra de Commissie een voorstel doet voor een uitvoeringsbesluit. Uw Kamer
ontving reeds kabinetsappreciaties van de eerste 24 uitvoeringsbesluiten.3 Dit gebeurde in zeven tranches, op 30 juni, 7 juli, 21 juli, 30 augustus, 30 september,
14 oktober 2021 en op 26 april 2022.4

Een gepubliceerd voorstel bestaat uit een uitvoeringsbesluit dat de toetsing aan de
voorwaarden beschrijft met een uitgebreide annex die de mijlpalen en doelen, streefdata
en de daaraan gekoppelde uitbetalingen vastlegt. Daarnaast stelt de Commissie een
werkdocument op, waarin de beoordeling van een plan nader wordt toegelicht. Al deze
documenten kunnen worden gevonden op de website van de Europese Commissie.5 Eventuele vertrouwelijke achtergronddocumenten kunnen ter inzage beschikbaar worden
gesteld, zoals aangegeven in de brief van 31 mei 2021.6

Aan het opstellen van deze documenten ging een intensieve dialoog vooraf tussen de
betrokken lidstaat en de Commissie, waarbij de laatste erop toezag dat de ingediende
plannen zouden voldoen aan de criteria uit de RRF-verordening. Zoals aangegeven in
de brief van 3 mei 2021 zijn deze criteria talrijk:

• Een plan moet een bijdrage leveren aan elk van zes pilaren7.

• Een plan moet bijdragen aan de doeltreffende aanpak van alle of een significant deel
van de uitdagingen die zijn vastgesteld in de landspecifieke aanbevelingen van 2019
en 2020 in het kader van het Europees Semester.

• Een plan moet het groeipotentieel en de economische, sociale en institutionele veerkracht
versterken en de werkgelegenheid stimuleren.

• Maatregelen in het plan mogen geen (significante) afbreuk doen aan de Europese klimaat-
en duurzaamheidseisen, het zogenaamde do no signficant harm (DNSH) principe.

• Ten minste 37% van de middelen uit een plan moet worden besteed aan de klimaattransitie
en ten minste 20% aan de digitale transitie.

• De maatregelen die in het plan zijn opgenomen dienen een structureel effect te sorteren
voor de betrokken lidstaat.

• Lidstaten moeten toelichten hoe de maatregelen in het plan zullen bijdragen aan gendergelijkheid
en gelijke kansen voor iedereen.

• Lidstaten moeten regelingen treffen voor een doeltreffende monitoring en uitvoering
van de plannen, waaronder het opstellen van mijlpalen en doelen en een tijdschema
voor de implementatie van hervormingen en investeringen tot uiterlijk eind augustus
2026.

• Lidstaten moeten in hun herstelplannen een redelijke en aannemelijke onderbouwing
geven van de totale geraamde kosten.

• Lidstaten dienen maatregelen te treffen om corruptie, fraude en belangenverstrengeling
te voorkomen, op te sporen en te corrigeren.

• De hervormingen en investeringen moeten coherente acties vormen, waarbij maatregelen
elkaar versterken en complementair zijn.

• Tot slot moet een lidstaat die een lening aanvraagt, in aanvulling op het subsidiedeel,
voldoen aan de daarvoor gestelde criteria, in het bijzonder het ondernemen van aanvullende
hervormingen en investeringen.

Voor de kabinetsappreciatie van de voorgestelde uitvoeringsbesluiten van de Raad is
telkens de vraag leidend of de Commissie de criteria uit de RRF-verordening zoals
hierboven weergegeven goed heeft getoetst. De kabinetsappreciatie concentreert zich
daarbij op de Commissiebeoordeling van de aansluiting van het plan op de landspecifieke
aanbevelingen. Voor het kabinet is het belangrijk dat RRF-middelen conditioneel zijn
aan structuurversterkende hervormingen, waarvan de belangrijkste worden benoemd in
de landspecifieke aanbevelingen. Daarnaast concentreert de kabinetsappreciatie zich
op de vraag of de mijlpalen en doelen goed geformuleerd zijn. Deze mijlpalen en doelen
zijn immers leidend bij het beoordelen of de implementatie van het plan voldoende
is om te kunnen overgaan tot uitbetalingen. Tot slot gaat de kabinetsappreciatie ook
in op de beoordeling door de Commissie van de maatregelen die de lidstaat treft om
corruptie, fraude en belangenverstrengeling te voorkomen, op te sporen en te corrigeren.

Rechtsstatelijkheid in het Poolse herstelplan

De behandeling van het Poolse herstelplan vindt plaats tegen een bijzondere achtergrond.
De hervormingen die de Poolse regering de afgelopen jaren heeft doorgevoerd in het
rechtsbestel, zoals de introductie van de Tuchtkamer en tuchtprocedure, zijn niet
conform de beginselen van de rechtsstaat en het Unierecht, zoals ook door het Hof
bevestigd in zijn arrest van 15 juli 2021.8 Specifiek richten de zorgen zich op de onafhankelijkheid van de Tuchtkamer, gezien
de samenstelling en benoemingsprocedure van leden, en op de tuchtprocedure die onder
meer voorschrijft op welke basis rechters geschorst of ontslagen mogen worden. De
scheiding der machten en onafhankelijkheid van de rechterlijke macht zijn essentieel
in een goed functionerende rechtsstaat, en vormen gedeelde waarden van de Europese
Unie. EU-lidstaten hebben er gezamenlijk belang bij dat de rechterlijke macht in lidstaten
onafhankelijk is, en vrij is van beïnvloeding. Ook is door het EU Hof van Justitie
in zijn arrest over de geldigheid van de MFK-rechtsstaatverordening van 16 februari
jl. bevestigd dat er een duidelijk verband bestaat tussen de naleving van de beginselen
van de rechtsstaat in de lidstaten en de financiële belangen van de Unie en het goed
financieel beheer van de EU-begroting.9

De naleving van rechtsstatelijke beginselen is als zodanig op grond van de RRF-verordening
geen formeel, juridisch toetsingscriterium. Zoals hiervoor opgemerkt moet een herstelplan
wel bijdragen aan de doeltreffende aanpak van «alle of een significant deel» van de
uitdagingen die zijn vastgesteld in de landspecifieke aanbevelingen van het Europees
Semester. In 2020 heeft Polen de aanbeveling ontvangen om de rechterlijke onafhankelijkheid
te waarborgen met het oog op de verbetering van het investeringsklimaat. Dit betrof
één van meerdere aanbevelingen. Polen kreeg onder meer ook aanbevelingen op het gebied
van flexibiliteit van de arbeidsmarkt, toegang tot financiering voor bedrijven en
het stimuleren van investeringen.10 In 2019 kreeg Polen onder meer aanbevelingen op het gebied van de houdbaarheid van
het pensioensysteem, de arbeidsmarktparticipatie en de innovatiecapaciteit.11

Bij de beoordeling van de herstelplannen van andere lidstaten heeft de Commissie er
op toegezien dat het herstelplan op doeltreffende wijze bijdraagt aan de aanpak van
alle of een significant deel van de landspecifieke aanbevelingen. Daarbij heeft de
Commissie lidstaten conform de RRF-verordening wel de ruimte gelaten om een beperkt
deel van de aanbevelingen niet in het herstelplan te verwerken. Deze ruimte wordt
door lidstaten doorgaans ook benut, zo blijkt uit de ervaring met eerdere herstelplannen.
Op basis van de RRF-verordening bestaat er zodoende ruimte voor Polen om de landspecifieke
aanbeveling over rechterlijke onafhankelijkheid niet of niet volledig aan te pakken.

Evenwel heeft de Commissie de landspecifieke aanbeveling uit 2020 over rechterlijke
onafhankelijkheid aangegrepen om in het herstelplan hierover mijlpalen op te nemen.
Het vaststellen van deze mijlpalen is volgens de Commissie ook nodig om de naleving
te verzekeren van artikel 22 van de RRF-verordening en de vereisten van artikel 19,
lid 3, onder j.12 Deze artikelen hebben betrekking op de bescherming van de financiële belangen van
de Unie, en het voorkomen, opsporen en corrigeren van corruptie, fraude en belangenverstrengeling
in het bijzonder. De Commissie is gesteund in haar inzet door onder meer Nederland,
overeenkomstig de motie van der Lee en de motie Sjoerdsma c.s.13 Mede hierdoor zijn de publicatie en beoordeling van het Poolse herstelplan uitgesteld,
wat als consequentie heeft dat Polen nog geen middelen uit het herstelfonds heeft
kunnen ontvangen.

De Commissie en Polen zijn in het voorliggende voorstel voor een uitvoeringsbesluit
de volgende mijlpalen op het gebied van de rechtsstaat overeengekomen:

1. instellen van een nieuwe Tuchtkamer die voldoet aan de eisen van rechterlijke onafhankelijkheid
en onpartijdigheid en hervorming van de tuchtprocedure (deadline Q2 2022),

2. instellen van een herzieningsprocedure voor rechters die zijn geschorst/ontslagen
o.b.v. de huidige tuchtprocedure of in procedures inzake opheffing van rechterlijke
immuniteit (deadline Q2 2022),

3. afronden beoordeling van herzieningsverzoeken van onrechtmatig ontslagen/geschorste
rechters (deadline Q4 2023).

De eerste mijlpaal op het gebied van de rechtsstaat ziet op de ontmanteling van de
Tuchtkamer en hervorming van de tuchtprocedure. Deze mijlpaal vereist een hervorming
van de samenstelling en bevoegdheden van de Tuchtkamer in het Poolse Hooggerechtshof
zodat de onafhankelijke en onpartijdige afhandeling van tuchtrechtelijke zaken door
deze kamer wordt gewaarborgd. Uit het uitvoeringsbesluit volgt dat dit betekent dat
de samenstelling van deze nieuwe Tuchtkamer wezenlijk moet verschillen van de samenstelling
van de huidige Tuchtkamer, en dat iedere rechter op verzoek van een partij of ambtshalve
moet kunnen nagaan of een rechtbank voldoet aan de vereisten van rechterlijke onafhankelijkheid
en prejudiciële vragen moet kunnen stellen aan het EU Hof van Justitie, zonder dat
dit een disciplinaire overtreding is. De tweede mijlpaal op het gebied van de rechtsstaat
ziet op het recht voor rechters die op basis van het bestaande tuchtsysteem zijn geschorst
of ontslagen op toegang tot een met waarborgen omklede procedure tot herziening van
hun zaak. De derde mijlpaal op het gebied van de rechtsstaat stelt als deadline voor
het afronden van de beoordeling van alle herzieningsverzoeken het vierde kwartaal
van 2023.

Het gaat hier om resultaatsverplichtingen. Het is aan Polen zelf om te bepalen hoe
ze in wetgeving worden omgezet, zolang het resultaat maar in lijn is met de uit artikel
19 VEU en jurisprudentie van het EU Hof van Justitie voortvloeiende verplichting de
onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te waarborgen.

Met de drie overeengekomen mijlpalen wordt opvolging gegeven aan de arresten van het
EU Hof over de Tuchtkamer en tuchtprocedure (eindarrest dd. 15 juli 2021, C-791/19)
en de zgn. Muilkorfwet (tussenarrest met voorlopige voorziening dd. 14 juli 2021,
C-204/21),14 op één uitzondering na. Op grond van de jurisprudentie van het EU Hof moeten de schorsings-/ontslagmaatregelen
o.b.v. de huidige tuchtprocedure geacht worden nooit te hebben bestaan, en dient de
situatie van gedupeerde rechters (onmiddellijk) hersteld te worden. In plaats daarvan
is in het herstelplan overeengekomen dat gedupeerde rechters aan een inhoudelijke
herzieningsprocedure worden onderworpen.

Lidstaten kunnen na goedkeuring van een herstelplan maximaal twee keer per jaar een
verzoek doen tot uitbetaling. Dit is mogelijk nadat de mijlpalen en doelen die zijn
gekoppeld aan de betreffende uitbetaling zijn gerealiseerd. In het uitvoeringsbesluit
is expliciet opgenomen dat de mijlpalen die zien op de Tuchtkamer- en procedure alsmede
de instelling van de herzieningsprocedure voor rechters die zijn geschorst/ontslagen
moeten zijn gerealiseerd voordat Polen een eerste verzoek tot uitbetaling kan doen,
en dat er geen uitbetaling uit het herstelfonds mag worden gedaan voordat deze hervormingen
zijn gerealiseerd. Met andere woorden, bij niet-naleving van deze mijlpalen op het
gebied van de rechtsstaat kan Polen geen aanspraak maken op de middelen uit het herstelfonds.
Omdat het Poolse herstelplan ook niet voor 31 december 2021 is goedgekeurd, heeft
Polen geen recht meer op de gebruikelijke voorfinanciering ter grootte van 13% van
de omvang van een herstelplan.15 Het is positief dat er pas middelen uit het herstelfonds zullen worden verstrekt
aan Polen als voor het einde van het tweede kwartaal van 2022 de Tuchtkamer en -procedure
zijn hervormd en een herzieningsprocedure is ingesteld voor rechters die zijn geschorst/ontslagen.
Zolang dit niet is gebeurd, kan Polen dus geen aanspraak maken op middelen uit het
herstelfonds, ook niet na de bevredigende verwezenlijking van mijlpalen op ándere
onderdelen van het herstelplan. Aan de mijlpaal die ziet op het afronden van de beoordeling
van herzieningsverzoeken van onrechtmatig ontslagen/geschorste rechters) moet eind
2023 worden voldaan. Het terugdraaien of buiten werking stellen van hervormingen op
het gebied van de rechtsstaat kan ook leiden tot terugvordering van reeds uitbetaalde
middelen, indien de Commissie in de financiële overeenkomst en leenovereenkomst16 tussen de Commissie en Polen verplichtingen opneemt die dit mogelijk maken. De Commissie
heeft verklaard dat de financiële overeenkomst en leenovereenkomst dergelijke verplichtingen
zullen bevatten.

Mochten hervormingen op het gebied van de rechtsstaat in Polen op een later moment
onverhoopt worden teruggedraaid of anderszins feitelijk buiten werking worden gesteld,
dan zal dat, op grond van de RRF-verordening, leiden tot opschorting van volgende
betalingen voor andere mijlpalen.17 Uit de RRF-verordening volgt namelijk dat onder bevredigende verwezenlijking van
mijlpalen en doelen moet worden begrepen dat maatregelen die verband houden met eerder
behaalde mijlpalen en doelen, niet zijn teruggedraaid. Opschorting zal leiden tot
decommittering van middelen in het geval dat er na zes maanden geen corrigerende maatregelen
zijn genomen.18 Dit vormt daarmee gedurende de looptijd van de RRF (t/m 2026) een drukmiddel richting
lidstaten om hervormingen in stand te houden.

De Commissie beoordeelt of sprake is van bevredigende verwezenlijking van de mijlpalen.
Op 9 juni 2022 stemde de Poolse Lagerhuis in met het wetsvoorstel om de Tuchtkamer
en de tuchtprocedure te hervormen, nadat het de amendementen die de Senaat had voorgesteld
had verworpen. Nu dient het wetsvoorstel nog te worden bekrachtigd door de Poolse
president. Op het moment dat Polen een verzoek tot uitbetaling doet, zal de Commissie
beoordelen of Polen met de op dat moment geldende wetgeving daadwerkelijk de overeengekomen
mijlpalen realiseert. Nederland zal erop toezien dat de Commissie dit zorgvuldig doet.
De voorlopige beoordeling van betaalverzoeken door de Commissie wordt direct met uw
Kamer gedeeld, zoals toegezegd in mijn brief van 21 februari 2022.19 Het EFC (ambtelijk voorportaal Ecofin-Raad) brengt hierover een opinie uit en streeft
daarbij naar consensus. Indien een lidstaat van oordeel is dat er ernstige afwijkingen
zijn wat betreft de bevredigende verwezenlijking van de mijlpalen en doelen, dan kan
deze lidstaat de ER-voorzitter verzoeken de aangelegenheid voor te leggen aan de Europese
Raad (de zogenaamde noodremprocedure). Uw Kamer is in een brief van 17 september jl.
geïnformeerd over de implementatiefase van de RRF en de wijze waarop het kabinet voornemens
is om uw Kamer hierover te informeren.20 Daarbij is aangegeven dat de Kamer periodiek, namelijk eens per kwartaal, een overzicht
zal ontvangen van de definitieve beoordeling van ingediende betalingsverzoeken door
de Europese Commissie. In afwijking hierop zal uw Kamer onverwijld worden geïnformeerd
indien Nederland of een andere lidstaat noodzaak ziet tot het starten van de hierboven
genoemde noodremprocedure.

Bredere aanpak rechtsstatelijkheid

Het uitvoeringsbesluit ter goedkeuring van het Poolse herstelplan en de brede inzet
inzake rechtsstatelijkheid moeten volgens het kabinet in samenhang worden bezien.

In aanvulling op de druk die uitgaat van de in het herstelplan overeengekomen mijlpalen
dringt Nederland er bij de Commissie op aan om ook andere instrumenten dan de RRF
in te zetten om Polen te bewegen om hervormingen door te voeren op gebied van rechtsstatelijkheid.
Een overzicht van het beschikbare EU-rechtsstaatinstrumentarium ging uw Kamer toe
in een brief van 17 november 2021.21 De Commissie ondernam, met steun van Nederland, het afgelopen jaar een aantal belangrijke
stappen. Nederland blijft er bij de Commissie op aandringen om het volledige instrumentarium
in te zetten.

Zo gebruikte de Commissie de Algemene Bepalingen Verordening (Common Provisions Regulation, CPR) in september 2021 met succes om vijf Poolse regio’s te bewegen om hun «LHBTI-ideologie»-vrije
zones in te trekken of grondig aan te passen. Nadat de Commissie vijf Poolse regio’s
die zich hadden uitgeroepen tot «LHBTI-ideologie»-vrije zone op 3 september 2021 een
brief stuurde met de boodschap dat deze regio’s voorlopig niet zouden kunnen beschikken
over middelen uit REACT-EU, pasten vier van de vijf regio’s hun beleid aan. Het kabinet
blijft bezorgd over het Poolse beleid op het gebied van gendergelijkheid en lhbtiq+
personen. Ten aanzien van het Poolse herstelplan sluit het kabinet echter aan bij
de appreciatie door de Commissie op dit gebied. Nederland zal bij de Commissie wel
blijven aandringen om de mogelijkheden die de Common Provisions Regulation biedt volledig te benutten.

Verder startte de Commissie op 22 december 2021 een inbreukprocedure tegen Polen over
de uitspraken van het Poolse Grondwettelijk Hof van 14 juli 2021 en 7 oktober 2021
waarin het Poolse Grondwettelijk Hof respectievelijk de bindende kracht van voorlopige
maatregelen van het Hof van Justitie ontkende die betrekking hebben op de organisatie
en de werking van de rechterlijke macht en oordeelde dat cruciale onderdelen van het
EU-Verdrag (waaronder art. 19 VEU, het recht op effectieve rechterlijke bescherming)
onverenigbaar zijn met de Poolse Grondwet. Met deze inbreukprocedure wordt de kwestie
van het niet accepteren van voorrang door het Poolse Grondwettelijk Hof geadresseerd,
in lijn met de motie van het lid Sjoerdsma c.s. Nederland blijft bij de Commissie
aandringen om tevens een inbreukprocedure te starten naar aanleiding van de problemen
met de Poolse Raad voor de Rechtspraak. Zolang de Poolse Raad voor de Rechtspraak
niet is hervormd, kan de benoeming van onafhankelijke rechters niet volledig worden
gewaarborgd.

Ook is de Commissie in februari 2022 gestart met het invorderen van de aan Polen opgelegde
dwangsommen, door EU-subsidies aan Polen in te houden. Het EU Hof van Justitie legde
Polen op 20 september 2021 een dwangsom op van 0,5 mln. euro per dag vanwege niet-nakoming
van een beschikking in kort geding waarin het EU Hof van Justitie oordeelde dat Polen
de Turow-bruinkoolmijn nabij de grens met Tsjechië en Duitsland onmiddellijk moest
sluiten in afwachting van het eindarrest in deze zaak.22 In de inbreukprocedure over de zgn. Muilkorfwet werd door het EU Hof op 27 oktober
2021 aan Polen een dwangsom opgelegd aan Polen van 1 mln. euro per dag wegens niet-nakoming
van de door het EU Hof gelaste voorlopige maatregelen.23 De Commissie is gestart met het inhouden van EU-subsidies. De Commissie moet hier
op grond van artikelen 101 en 102 van het Financieel Reglement toe overgaan. Nederland
zal aandacht blijven houden voor de uitvoering hiervan door de Commissie. De preambule
van het uitvoeringsbesluit expliciteert dat de goedkeuring van het Poolse herstelplan
geen gevolgen heeft voor de lopende inbreukprocedures.24

Tot slot zal Nederland er bij de Commissie op aandringen dat zij de MFK-rechtsstaatverordening
inzet. Sinds de Commissie op 2 maart jl. de richtsnoeren over de MFK-rechtsstaatverordening
vaststelde, en hierin de uitspraak van het EU Hof van Justitie van 16 februari jl.
verwerkte, staat de Commissie hiertoe niets meer in de weg. De Commissie heeft op
5 april 2022 een schriftelijke kennisgeving aan Hongarije gestuurd, waarmee de procedure
om tot opschorting of stopzetting van EU-middelen te komen daadwerkelijk is gestart.
Nederland steunt dit. De preambule van het uitvoeringsbesluit expliciteert dat de
goedkeuring van het Poolse herstelplan geen gevolgen heeft voor de toepasselijkheid
van de MFK-rechtsstaatverordening.25

Oordeel kabinet

In het Poolse herstelplan zijn, mede dankzij voortdurende Nederlandse inspanningen,
uitgebreide mijlpalen over de Tuchtkamer en tuchtprocedure opgenomen. Daarbij is van
belang dat Polen pas middelen uit het herstelfonds ontvangt als een nieuwe Tuchtkamer
is ingesteld die voldoet aan de eisen van rechterlijke onafhankelijkheid en onpartijdigheid,
de tuchtprocedure is hervormd, en de herzieningsprocedure is ingesteld voor rechters
die zijn geschorst/ontslagen o.b.v. de huidige tuchtprocedure of in procedures inzake
opheffing van rechterlijke immuniteit. Dit geeft de EU een instrument om de implementatie
van hervormingen af te dwingen. Dat is positief. Het is evenwel problematisch dat,
op basis van de overeengekomen mijlpalen, de gedupeerde rechters aan een inhoudelijke
herzieningsprocedure worden onderworpen, die geruime tijd in beslag zal nemen en waarvan
de uitkomst ongewis is.

Wat betreft de brede inzet inzake rechtsstatelijkheid is de Commissie een inbreukprocedure
tegen Polen gestart wegens de voorrangskwestie n.a.v. uitspraken van het Poolse Grondwettelijk
Hof, houdt de Commissie EU-subsidies aan Polen in op grond van de Common Provisions Regulation en het Financieel Reglement, en heeft de Commissie de MFK-rechtsstaatverordening
tot haar beschikking.

Nederland blijft samen optrekken met de Commissie en het Europees Parlement, en zal
de Commissie blijven aansporen om het volledige rechtsstaatinstrumentarium in te zetten
om Polen, en waar nodig andere lidstaten, te bewegen tot hervormingen op het gebied
van rechtsstatelijkheid en tot naleving van uitspraken van het EU Hof. Nederland zal
in dit verband blijven aandringen op het starten van een inbreukprocedure om hervorming
van de Poolse Raad voor de Rechtspraak af te dwingen.

Naast de rechtsstatelijkheidsaspecten beoordeelt het kabinet het herstelplan op de
vereisten uit de RRF-verordening. Het kabinet onderschrijft het positieve oordeel
van de Commissie over de mate waarin het Poolse herstelplan voldoet aan het geheel
van vereisten uit de RRF-verordening. Een uitgebreide appreciatie vindt uw Kamer terug
in de bijlage.

Het geheel overziend is het kabinet voornemens om zich te onthouden van stemmen over
het voorstel voor een uitvoeringsbesluit ter goedkeuring van het Poolse herstelplan.
Met deze onthouding onderkent het kabinet dat het EU Herstelfonds geen rechtsstaatinstrument
is, en prijst het kabinet de inspanningen die de Commissie heeft gepleegd om te komen
tot mijlpalen die Polen aanzetten tot hervormingen op gebied van rechtsstatelijkheid,
maar geeft het ook uitdrukking aan het ongenoegen over de ontbrekende elementen in
de mijlpalen. Nederland zal met gelijkgestemde lidstaten bovenstaande inzet en zorgen
schriftelijk overbrengen aan de Commissie en Polen.

Tijdens de procedurevergadering van de vaste Kamercommissie van Europese Zaken d.d.
2 juni jl. verzocht uw Kamer om een appreciatie te geven van het feit dat er gestemd
is in de Commissie, en daarbij aan te geven door welke Eurocommissarissen tegen is
gestemd. De stemming in het College van Commissarissen geeft aan dat dit geen gemakkelijk
besluit is geweest. Commissarissen stemmen evenwel in eigen persoon (zonder last of
ruggenspraak van hun lidstaten) en de stemmingen zijn geheim. De Commissie neemt haar
besluiten met meerderheid van stemmen van haar leden, en alle leden zijn collectief
verantwoordelijk voor de genomen besluiten.

Nu is het aan de Raad. Zoals hierboven aangegeven, stemt de Raad met gekwalificeerde
meerderheid over het voorstel voor een uitvoeringsbesluit ter goedkeuring van het
Poolse herstelplan. Om het aannemen van het uitvoeringsbesluit door de Raad tegen
te houden is een zogenaamde blokkerende minderheid van lidstaten nodig.26 Er is in de Raad echter brede steun voor instemming, en er zijn geen signalen dat
lidstaten tegen zullen stemmen.

De Minister van Financiën,
S.A.M. Kaag

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra