Brief regering : Onderzoek MIA uitstootvrije personenautotaxi’s en taxibussen

Nr. 75
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 juni 2022

Hierbij bied ik u het onderzoek «MIA-regeling elektrische taxi’s en personenbussen»
van CE Delft aan. In deze brief geef ik, mede namens de Staatssecretaris van Infrastructuur
en Waterstaat, een overzicht van de belangrijkste conclusies en aanbevelingen uit
het onderzoek en onze reactie op de uitkomsten van dit onderzoek.

Aanleiding

Het kabinet wil blijven investeren in schone mobiliteit vanwege het klimaat, maar
ook voor de verbetering van de luchtkwaliteit in de steden. Het kabinet wil ondernemers
een duurzaam handelingsperspectief bieden om tijdens een natuurlijk investeringsmoment
de overstap te maken naar uitstootvrij taxivervoer. In het Bestuursakkoord Zero Emissie
Doelgroepenvervoer (BAZED) is afgesproken dat partijen gezamenlijk nastreven dat het
taxivervoer uiterlijk vanaf 1 januari 2025 volledig uitstootvrij is. Onlangs heeft
het kabinet met betrokken gemeenten en de taxibranche afgesproken dat nieuwe taxi’s
vanaf 2025 uitstootvrij zijn in die gemeenten.

Eén van de manieren om de overgang naar uitstootvrij taxivervoer te stimuleren is
door taxi-ondernemers te ondersteunen met een bijdrage die een deel van de hogere
aanschafkosten compenseert. Om de aanschaf van uitstootvrije personenautotaxi’s en
taxibussen fiscaal aantrekkelijker te maken is, gelijktijdig met de afschaffing van
de bpm-teruggaaf voor taxi’s en openbaar vervoer, per 1 januari 2020 stimulering via
de milieu-investeringsaftrek (MIA) geïntroduceerd. De maatregel is erop gericht de
taxibranche een prikkel te geven om over te stappen naar uitstootvrije alternatieven.

Naar aanleiding van de vragen van de leden Van Weyenberg en Omtzigt bij de parlementaire
behandeling van het Belastingplan 20201 over het aanbod van uitstootvrije en zeer zuinige voertuigen waarmee het taxivervoer
uitgevoerd kan worden, is door de toenmalige Staatssecretaris van Financiën toegezegd2 om het aanbod van deze voertuigen, te monitoren. Als onderdeel van het onderzoek
is het huidige aanbod in kaart gebracht. Daarnaast hebben de leden Van Weyenberg en
Omtzigt gevraagd om de werking van de MIA voor dit type vervoer te monitoren en hierbij
aan te geven of er knelpunten ontstaan bij langere ritten met rolstoeltaxibusjes.3 Op 12 juni 2020 heeft de toenmalige Staatssecretaris van Financiën aan de Kamer geantwoord
dat het zinvol is om over een geheel jaar een beeld te kunnen opmaken van de werking
van de MIA4.

Conclusies en aanbevelingen in het onderzoek

Hieronder treft u een overzicht aan van de belangrijkste conclusies en aanbevelingen
uit het onderzoek.

Conclusies onderzoekers:

De MIA biedt taxi-ondernemers de mogelijkheid om een financiële tegemoetkoming aan
te vragen voor een uitstootvrije personenautotaxi en taxibus. Ondernemers hebben met
de MIA sinds 2020 gemiddeld een netto voordeel van tussen de € 2.250 en € 2.700 op
de aanschaf van een uitstootvrije personenautotaxi. Het gemiddelde voordeel voor een
uitstootvrije taxibus bedraagt sinds 2020 tussen de € 3.250 en € 3.750.5 Er zijn in 2020 in totaal 336 uitstootvrije personenautotaxi’s en taxibussen aangeschaft
waarvoor MIA is toegekend. Dit gaat om 86 personenautotaxi’s en 250 taxibussen.

De MIA stimuleert milieu-innovaties door ondernemers een gedeeltelijke tegemoetkoming
te geven voor de meerkosten van een innovatief en duurzaam bedrijfsmiddel ten opzichte
van het gangbare alternatief. Dit verlaagt de zogenoemde Total Cost of Ownership6 (TCO) van uitstootvrije personenautotaxi’s en taxibussen. Wanneer de MIA wordt meegenomen
in de TCO-berekening zien we dat kleine uitstootvrije taxibussen daadwerkelijk competitiever
worden dan de dieselvariant. Het MIA-voordeel dat de ondernemer ontvangt, is € 2.610
(klein-), € 3.568 (middel-) en € 5.103 (groot formaat) voor de taxibussen, in het
geval van een belastingtarief van 25%.7 Voor het middel- en grootformaat brengt de MIA tegemoetkoming de TCO’s van de uitstootvrije
en dieselvariant meer bij elkaar in de buurt.

Bij kleinere uitstootvrije personenautotaxi’s is het financiële voordeel van de MIA
een relatief klein deel van de aanschafprijs. Bij kleine uitstootvrije personenautotaxi’s
is de TCO zonder MIA reeds gunstiger dan van de dieselvariant.

Uit interviews komt naar voren dat hoewel de MIA door vervoerders wordt gewaardeerd,
door flankerend beleid deze vaak niet doorslaggevend was in de investeringsbeslissing.
Ook blijkt uit het onderzoek dat een klein deel van de ondernemers niet altijd de
maximale tegemoetkoming aanvraagt. Vervoerders ervaren het als nadeel dat het uitkeren
van MIA afhankelijk is van de winstgevendheid van het bedrijf. Een regeling (subsidie)
waarvan de omvang bij aankoop van het voertuig al bekend is en vaststaat zou naar
eigen zeggen hun aankoopbeslissing sterker beïnvloeden. Hierbij speelt mee dat de
coronacrisis sterk op deze winsten heeft gedrukt.

Volgens meerdere geïnterviewden hebben de ten tijde van het onderzoek bekende uitstootvrije
taxibussen in 2020, die geschikt zijn voor meerdere rolstoelen, een actieradius van
ongeveer 120 kilometer. Dit is te laag om de voertuigen praktisch inzetbaar te maken.
Het aanbod van deze uitstootvrije rolstoelbusjes is ten opzichte van conventionele
varianten nog beperkt, maar neemt wel steeds toe. Met de nieuwere automodellen blijkt
een stap naar regiovervoer wel mogelijk, omdat deze ook significant grotere actieradius
hebben.

Aanbevelingen onderzoekers:

Om de transitie naar uitstootvrij taxivervoer te versnellen zou overwogen kunnen worden
om een andere financiële tegemoetkoming dan de MIA te gebruiken voor het taxivervoer,
die niet afhankelijk is van het bedrijfsresultaat en die directer aangrijpt op het
moment van de investeringsbeslissing.

Mogelijk kan de effectiviteit van de MIA met betrekking tot uitstootvrij taxivervoer
worden vergroot indien aanmelders (met name voor personenbussen) door de Rijksdienst
voor Ondernemend Nederland (RVO) worden gewezen op het maximale subsidiebedrag dat
kan worden aangevraagd. Een alternatief is om de voorlichting/informatie over de maximale
hoogte van de fiscale tegemoetkoming per voertuigtype te verbeteren, of aanmeldformulieren
zo aan te passen dat het maximale bedrag waarover MIA kan worden verkregen automatisch
wordt ingevuld afhankelijk van het opgegeven voertuigsoort.

Beleidsconclusie

Uit de marktinventarisatie van beschikbare taxibussen in de bijlagen A en B van het
onderzoek blijkt dat het aanbod van uitstootvrije modellen, met name die van 2021
en 2022, met een grote actieradius is toegenomen. Zo zijn er 15 uitstootvrije modellen
met een bereik van minimaal 300 km. Deze voertuigen kunnen ingezet worden op langere
ritten of bij hogere frequenties van ritten.

Uit het onderzoek volgt dat de MIA in 2020 de uitstootvrije taxibussen op TCO competitiever
maakt ten opzichte van de fossiele alternatieven. De regeling blijkt daarmee doeltreffend
te zijn. Aanvullend op het onderzoek blijkt uit cijfers van RVO dat er in 2020 in
totaal 800 nieuwe taxi’s zijn ingestroomd. Zo’n 600 daarvan waren uitstootvrij. Aan
55% van de nieuwe uitstootvrije taxi’s is een MIA toegekend. Tegelijkertijd laat het
onderzoek zien dat kleine uitstootvrije personenautotaxi’s ook zonder de MIA in totale
gebruikskosten gunstiger zijn dan de fossiele alternatieven, maar dat de aanschafkosten
nog altijd hoger zijn. In dat opzicht kent de MIA voor kleine uitstootvrije personenautotaxi’s
naar verwachting een hoog aandeel free-riders. Dat betekent dat voor taxibedrijven
die elektrisch rijden de MIA-regeling vaak niet doorslaggevend was in de investeringsbeslissing.
Het kabinet wil dan ook bezien of stimulering van uitstootvrije personenautotaxi’s
efficiënter kan worden vormgegeven.

De aanbeveling van het onderzoeksbureau om de effectiviteit van de MIA voor uitstootvrije
personenautotaxi’s en taxibussen te vergroten zijn grotendeels overgenomen. Zo heeft
RVO als uitvoerder van de MIA voor de Milieulijst 2022 reeds de volgende acties uitgevoerd:

– In het aanvraagformulier wordt bij de elektrisch aangedreven taxi de ondernemer gewezen
op de mogelijkheid van een hoger fiscaal voordeel en hoger aftoppingsbedrag bij de
elektrisch aangedreven taxi met 9 zitplaatsen of voor rolstoelvervoer.

– Op de website8 is een extra verduidelijking aangebracht over de in te vullen taxicodes bij het aanvragen
van de MIA.

– Daarnaast is een overzichtslijst ingevoerd, om ondernemers te helpen inzicht te krijgen
in welke voertuigen welk voordeel en welk aftoppingsbedrag hebben.

RVO is niet bevoegd om aanmeldformulieren zo aan te passen dat het maximale bedrag
automatisch wordt ingevuld. Deze aanbeveling van het onderzoek wordt daarom niet overgenomen.

In 2022 wordt de gehele MIA over de periode 2017–2021 geëvalueerd, waarbij onder andere
aandacht wordt besteed aan de gebruiksvriendelijkheid van de MIA, de dynamiek van
de Milieulijst, het aandeel free-riders en de doelmatigheid en doeltreffendheid van
de regeling. Uw Kamer wordt hierover begin 2023 geïnformeerd.

Inzichten uit de evaluatie van de MIA dragen ook bij aan een eventuele aanpassing
van de huidige stimulering via de MIA van de uitstootvrije personenautotaxi‘s en taxibussen.
Na afronding van de MIA evaluatie zal het kabinet de door CE Delft geschetste alternatieven
voor financiële tegemoetkoming voor uitstootvrije taxi’s bezien, zodat de omvang bij
aankoop van het voertuig al bekend is en waar mogelijk dichter aansluit bij het investeringsmoment.
Hierbij wordt ook aandacht besteed aan het verschil van noodzaak voor ondersteuning
tussen de uitstootvrije personenautotaxi’s en taxibussen.

De Staatssecretaris van Financiën,
M.L.A. van Rij