Brief regering : Stand van zaken over de uitvoering van de motie van de leden Westerveld en Van der Laan over het stilleggen van wedstrijden bij spreekkoren (Kamerstuk 35925-XVI-140)

Nr. 299 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR LANGDURIGE ZORG EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 mei 2022

Naar aanleiding van de motie «stilleggen wedstrijden bij spreekkoren»1 van uw leden Westerveld en Van der Laan en het verzoek tijdens de procedurevergadering
van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 23 februari 2022
om een reactie hierop informeer ik u mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid.
De antwoorden op de door u op 31 maart ingezonden vragen over spreekkoren bij de voetbalwedstrijd
tussen de nationale mannenelftallen van Nederland en Duitsland zullen u separaat en
binnen de gestelde termijnen worden toegestuurd.

De hierboven genoemde motie verzoekt de regering om heldere afspraken te maken met
voetbalclubs, bonden, veiligheidsdriehoek, supportersverenigingen en belangenorganisaties
voor lhbtiq+-acceptatie over de aanpak van spreekkoren. Ook wordt de regering verzocht
om samen met deze partijen af te spreken dat bij spreekkoren de wedstrijden worden
stilgelegd en deze verantwoordelijkheid duidelijk te beleggen.

Allereerst wil ik benadrukken dat ik iedere vorm van discriminerende of anderszins
kwetsende spreekkoren op en rond de voetbalvelden verwerpelijk vind. Voor de aanpak
van racisme en discriminatie in het betaald- en amateurvoetbal hebben de Ministeries
van JenV, VWS en SZW, de KNVB en andere maatschappelijke partners het plan «Ons Voetbal
Is Van Iedereen; samen zetten we racisme en discriminatie buitenspel» (OVIVI) ontwikkeld2. Het Ministerie van OCW wordt hierbij eveneens betrokken. Het plan bestaat uit diverse
maatregelen gericht op het signaleren, voorkomen en sanctioneren van racisme en discriminatie
in het voetbal. Ook zijn er maatregelen gericht op spreekkoren, waarover hieronder
meer. Discriminatie is een hardnekkig probleem waarbij voor de aanpak ervan moet worden
ingezet op bewustwording en aanpassing van gedrag. Dit vergt een lange adem en bovendien
inspanning van ons allemaal. Over het terugdringen van racisme en discriminatie in
het voetbal zijn betrokken partijen dan ook veelvuldig met elkaar in gesprek.

Richtlijn bestrijding verbaal geweld

Om discriminerende en kwetsende spreekkoren in de stadions direct aan te pakken heeft
de KNVB de «Richtlijn bestrijding verbaal geweld» opgesteld als onderdeel van het
«Handboek Competitiezaken seizoen 2021/»22. Hierin zijn zowel de verantwoordelijkheidsverdeling
van betrokken actoren als geldende maatregelen beschreven. De Richtlijn ziet toe op
discriminatoire, racistische, antisemitische en andersoortige spreekkoren. Hieronder
vallen ook homofobe uitingen of spreekkoren. Met de KNVB ben ik in gesprek om ook
dit type spreekkoren meer onder de aandacht te brengen van de betaald voetbalorganisaties
(bvo’s). Ik zal dit onderwerp ook agenderen tijdens een werkbezoek aan de KNVB later
dit jaar.

De verantwoordelijkheid voor het optreden tegen discriminerende homofobe of antisemitische
spreekkoren tijdens een wedstrijd ligt bij de thuisspelende bvo. Deze moet als eerste
stap direct actie ondernemen door via de stadionspeaker het publiek dringend te verzoeken
de spreekkoren te beëindigen en te waarschuwen dat bij voortzetting/herhaling van
dergelijke spreekkoren, de wedstrijd zal worden stilgelegd. Indien de spreekkoren
worden voortgezet/herhaald kan de scheidsrechter op verzoek van de thuisspelende bvo
de wedstrijd (tijdelijk) stilleggen, waarna de stadionspeaker het publiek nogmaals
verzoekt tot beëindiging van dergelijke spreekkoren. De thuisspelende bvo dient op
dat moment met de lokale driehoek (gemeente, politie en OM) in overleg te treden om
de gevolgen voor de openbare orde mee te wegen in het geval dat de wedstrijd definitief
wordt gestaakt. Na de (tijdelijke) stillegging en indien de spreekkoren zijn gestopt
kan de wedstrijd door de scheidsrechter worden hervat. Ingeval de spreekkoren worden
voortgezet/herhaald kan de scheidsrechter op verzoek van de thuisspelende bvo de wedstrijd
definitief staken.

Zowel de club als scheidsrechter brengen rapport uit aan de KNVB indien er sprake
is van spreekkoren. De speciaal aanklager betaald voetbal onderzoekt vervolgens of
de club vooraf, tijdens en na de wedstrijd voldoende maatregelen heeft genomen om
de spreekkoren te voorkomen en aan te pakken. Als blijkt dat de club onvoldoende heeft
ingegrepen, kan de aanklager de club bestraffen.

Ons voetbal is van iedereen; samen zetten we racisme en discriminatie buitenspel

Een aantal maatregelen zien specifiek toe op de aanpak van racistische en of discriminerende
spreekkoren. Deze licht ik hieronder toe.

Supporters die zich schuldig hebben gemaakt aan het uiten van kwetsende leuzen, kunnen
op aangeven van de bvo deelnemen aan het spreekkorenproject van de Anne Frank Stichting.
Het gaat om een intensieve dagtraining gericht op bewustwording van het effect van
spreekkoren. Het bestaande Spreekkorenproject was aanvankelijk bedoeld om antisemitische
uitingen tegen te gaan. Met OVIVI is het project verbreed naar de aanpak van racistische
spreekkoren op de tribunes.

De app Discriminatiemelder is vernieuwd en uitgebreid met een apart menu voor meldingen
in het betaald voetbal en amateurvoetbal. De app maakt het melden en het verzamelen
van data makkelijker en draagt daarmee bij aan een aanspreekcultuur op de tribunes.
Daarnaast maakt de app het mogelijk om in de stadions direct op te kunnen treden tegen
discriminerende uitingen omdat meldingen in het betaald voetbal direct binnenkomen
bij de veiligheidscoördinator van de thuisspelende club. Deze kan vervolgens direct
acteren.

Daarnaast wordt ingezet op het (door)ontwikkelen van slimme technologie om discriminerende
of kwetsende uitingen in stadions beter te kunnen registreren. Clubs (en OM) zullen
hiermee beter gefaciliteerd worden om vast te kunnen leggen wat er precies wordt gezongen
of geschreeuwd en daardoor in het vervolgen van die personen die zich daadwerkelijk
schuldig maken aan discriminerende of kwetsende spreekkoren. Nog dit jaar wordt in
samenwerking met drie bvo’s de ontwikkelde technologie getoetst in een realistische
(stadion)setting.

Motie

Op basis van bovenstaande ben ik van mening dat verantwoordelijkheden en afspraken
rondom spreekkoren duidelijk zijn belegd. Ik ga ervan uit u hiermee voldoende te hebben
geïnformeerd en beschouw de motie hierop als afgehandeld.

De Minister voor Langdurige Zorg en Sport, C. Helder