Brief regering : Toezegging, gedaan tijdens het debat over de opvang van ontheemden uit Oekraïne op 21 april 2022, over ambtelijke stukken activeren staatsnoodrecht

36 045
Situatie in de Oekraïne

Nr. 6
BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 mei 2022

Tijdens het debat met uw Kamer over de opvang van ontheemden uit Oekraïne op 21 april
2022 (Handelingen II 2021/22, nr. 76, debat over de opvang van Oekraïnse vluchtelingen) hebben de leden Bisschop (SGP)
en Kröger (GroenLinks) vragen gesteld over de activering van de Wet verplaatsing bevolking
(Wvb). In deze brief komen wij tegemoet aan de toezegging aan uw Kamer om na te gaan
of er al dan niet ambtelijke stukken zijn die ten grondslag hebben gelegen aan het
besluit het staatsnoodrecht enkel voor de opvang van ontheemden uit Oekraïne te activeren,
en niet voor de opvang van andere asielzoekers.

Op 1 april jl. heeft de regering de artikelen 2c en 4 van de Wvb geactiveerd voor
de opvang van ontheemden uit Oekraïne. Daardoor zijn de gemeenten, meer specifiek
de burgemeesters, belast met de opvang van ontheemden uit Oekraïne.1 De artikelen 2c en 4 van de Wvb zijn geactiveerd omdat er in een korte tijd een
grote stroom ontheemden uit Oekraïne naar Nederland is gekomen, waardoor er eveneens
in korte tijd een zeer groot aantal opvangplekken gerealiseerd moest worden. Dit maakt
afwijking van de bestaande structuren noodzakelijk, ook omdat het COA, bij de huidige
instroom, bezetting, en uitstroom, niet in staat is in de opvang van ontheemden uit
Oekraïne te voorzien. Deze plotselinge hoge instroom van een grote groep ontheemden
geldt als buitengewone omstandigheid die deze activering van het staatsnoodrecht rechtvaardigt.

Tijdens het debat van 21 april jl. heeft de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid
aangegeven dat in de Ministeriële Commissie Crisisbeheersing (MCCb) is besproken dat
de activering van de Wvb voor de overige groep asielzoekers die door het Centraal
Orgaan opvang asielzoekers (COA) wordt opgevangen niet aan de orde is. Er is – vlak
na het begin van de oorlog in Oekraïne – in twee ambtelijke stukken aangegeven dat
het staatsnoodrecht niet bedoeld is voor de opvang van reguliere asielstromen, omdat
de inzet van het noodrecht enkel kan indien buitengewone omstandigheden dit noodzakelijk
maken. Die buitengewone omstandigheden doen zich niet voor bij de opvang van reguliere
asielstromen. Hierbij doen wij uw Kamer de genoemde ambtelijke stukken toekomen.2

Het kabinet begrijpt de wens van een deel van de Kamer om het staatsnoodrecht ook
te activeren ten behoeve van anderen dan ontheemden uit Oekraïne. Zoals opgemerkt
kan het staatsnoodrecht echter slechts worden ingezet als sprake is van buitengewone
omstandigheden en inzet van het staatsnoodrecht noodzakelijk is om die buitengewone
omstandigheden het hoofd te bieden. Van buitengewone omstandigheden is, in staatsnoodrechtelijke
zin, geen sprake als het gaat om problemen van structurele aard, zoals de knelpunten
in de reguliere opvang van vreemdelingen.

Het kabinet ziet daarom in de huidige situatie geen mogelijkheid voor de inzet van
het staatsnoodrecht voor de opvang van anderen dan ontheemden uit Oekraïne. Dit is
ook bevestigd door de Raad van State. In haar advies bij de voortduringswet heeft
de Afdeling advisering immers opgemerkt dat problemen die voortvloeien uit al langer
bestaande knelpunten in de opvang langs de normale weg en zo nodig met aanpassing
van de reguliere wetgeving dienen te worden aangepakt.3

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
E. van der Burg