Brief regering : Appreciatie rapport '‘Discretie te allen tijde’

28 638 Mensenhandel

Nr. 245 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 april 2022

Aanleiding

Op 17 december jl. heeft het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (hierna: CKM)
in samenwerking met het Expertisecentrum Mensenhandel & (jeugd)Prostitutie van Lumens
het rapport «Discretie te allen tijde» (hierna: het rapport) gepubliceerd. Dit rapport
vindt u in bijlage 11. Op 20 januari jl. heeft de Vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid een
verzoek gedaan om op dit rapport te reageren. Met deze brief willig ik dit verzoek
in.

Reactie

In het rapport worden op basis van een literatuurstudie en een online vragenlijst
inzichten gedeeld in de achtergrond van jongens die seks hebben tegen betaling, en
specifiek in jongens die slachtoffer zijn van uitbuiting en misbruik.2 Op basis hiervan zijn enkele aanbevelingen voor de aanpak van mensenhandel gedaan.3 Ik bedank het CKM en Lumens voor het delen van de hieruit voortvloeiende inzichten.
Ik zal nu, mede namens de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
ingaan op de verschillende aanbevelingen.

Slachtoffers in beeld

Uit het onderzoek blijkt dat er mogelijk een grote groep kwetsbare jongens, al dan
niet gedwongen of als minderjarige, sekswerk verricht in Nederland. Slechts een deel
komt in beeld. Ik onderschrijf de oproep om deze kwetsbare groep slachtoffers beter
in beeld te krijgen. Het is zorgelijk dat zij buiten beeld blijven.

De onderzoekers dragen aan dat het contact tussen de jongens en klanten veelal plaatsvindt
via kanalen waar weinig toezicht is. Zo wordt in het onderzoek aangekaart dat er een
grote diversiteit is van locaties waar jongensslachtoffers seksafspraken tegen betaling
verrichten. Veel van deze locaties betreffen niet-openbare plekken, zoals bij de klant
thuis of in een hotel. Ten eerste wordt daarom aanbevolen om een campagne te ontwikkelen
die specifiek plaatsvindt op de kanalen en locaties waar (potentiële) jongensslachtoffers
zich bewegen.

Een huidig initiatief om meer toezicht te krijgen op deze problematiek is het «No
Place for Sex Trafficking»-platform.4 Dit platform streeft ernaar om seksuele uitbuiting in hotels te voorkomen en aan
te pakken. Middels een online training leren hotelmedewerkers over seksuele uitbuiting
en hoe deze te herkennen. Op deze manier kunnen hotels een aanzienlijke rol spelen
om deze vorm van mensenhandel te voorkomen. De eerste evaluatie van het platform heeft
recent plaatsgevonden. Hieruit is gebleken dat inmiddels bijna 200 hotels door middel
van het programma zijn gecertificeerd.

Zoals ik heb toegezegd tijdens het Commissiedebat mensenhandel en prostitutie van
24 februari jl. (Kamerstukken 28 638 en 34 193, nr. 207) zal ik uw Kamer voor de zomer informeren over een Plan van aanpak Kwetsbare jongeren,
dat momenteel opgesteld wordt. Dit plan richt zich op het bestrijden en voorkomen
van seksuele uitbuiting en de bescherming van jonge Nederlandse slachtoffers en daders
tot en met 23 jaar. Aldus ook jongens die slachtoffer zijn van uitbuiting en misbruik.
Bezien zal worden of een campagne onderdeel van dit plan zal kunnen uitmaken.

(Proactieve) signalering

Ten tweede bevelen het CKM en Lumens aan te investeren in het verkennen van online
en offline mogelijkheden tot proactieve signalering en bescherming van (mogelijke)
jongensslachtoffers binnen de prostitutie. Een belangrijk knelpunt in de signalering
van jongensslachtoffers is dat een groot deel van de slachtoffers zichzelf niet als
zodanig identificeert. Dit kan ertoe leiden dat jongensslachtoffers bijvoorbeeld geen
hulp zoeken en/of aangifte doen uit zichzelf.

Ik deel de zorgen van de onderzoekers over het verborgen karakter van deze problematiek.
Mijn departement zet, in samenwerking met het Ministerie van VWS, daarom in op meerdere
initiatieven om de signalering van deze slachtoffers te verbeteren. Ik zal opeenvolgend
ingaan op onze inzet door middel van 1). proactieve benadering van slachtoffers, 2). zelfregulering
in de branche, 3). een voorlichtingsfilm, 4). een Plan van aanpak Kwetsbare jongeren
en 5). specifieke opvangvoorzieningen.

Op dit moment wordt reeds ingezet op de proactieve online benadering van slachtoffers
door middel van een «online outreach traject».5 In dit project worden potentiële slachtoffers proactief benaderd, met als doel hen
hulpverlening en bescherming aan te kunnen bieden. Een eerste pilot heeft begin dit
jaar plaatsgevonden, waarbij de eerste potentiële slachtoffers zijn benaderd.6 Aan de hand van de bevindingen uit deze eerste testgroep, worden de technische tools
en het werkproces momenteel geoptimaliseerd. Bij een goed verloop hiervan zal de pilot
worden hervat en worden uitgebreid met andere doelgroepen. Uw Kamer zal voor de zomer
op de hoogte worden gesteld van de voortgang van dit project.

Het onderzoek stelt dat ook beheerders van datingapps en seksadvertentiewebsites een
voorname rol kunnen spelen bij het signaleren van (potentiële) jongensslachtoffers.
In 2018 is door seksadvertentiewebsites een onderlinge gedragscode opgesteld, met
als doel om een richtlijn op te stellen ter voorkoming van seksuele uitbuiting van
minderjarigen op online platformen. Eén van de Harvard Mensenhandel Field Lab (hierna:
MFL) teams ontfermt zich momenteel over de problematiek van online seksuele uitbuiting
van minderjarigen op online platforms voor vraag en aanbod van betaalde seks.7 Het MFL is een probleem-georiënteerd innovatieprogramma in de strijd tegen mensenhandel.
In een Field Lab krijgen professionals uit verschillende organisaties de ruimte om
in een actiegerichte, leer- en experimenteeromgeving een nieuwe, meer effectieve aanpak
te ontwikkelen en uit te voeren. In het kader van deze problematiek heeft dit MFL
team, na lang vooronderzoek, recent een gesprek gevoerd met online advertentieplatforms
om de gedragscode te evalueren die zij in 2018 hebben opgesteld. Dit heeft doen leiden
tot een vervolggesprek. Mijn departement is aangesloten op deze gesprekken.

Om de offline signalering en bewustwording bij professionals van en over seksuele
uitbuiting bij jongens en mannen te verbeteren is door het Ministerie van JenV, in
nauwe samenwerking met het Ministerie van VWS, een voorlichtingsfilm gemaakt voor
professionals.8 De film moet bijdragen aan het sneller herkennen van deze specifieke doelgroep als
(mogelijk) slachtoffer en is daarom verspreid onder zorgprofessionals en opsporingsdiensten.
Deze film is ook Engelstalig beschikbaar. Ik zal afstemmen met de betrokken organisaties
hoe deze film actief verder verspreid kan worden.

Naast de rol van professionals bij signalering, heeft ook de sociale omgeving van
(mogelijke) slachtoffers een belangrijke rol in de signalering. Hierbij kan gedacht
worden aan scholen, verenigingen en ouders. De rol van de omgeving wordt daarom onderdeel
van het Plan van de aanpak Kwetsbare jongeren dat momenteel opgesteld wordt.

Aanvullend heeft het Ministerie van VWS, om meer zicht te krijgen op jonge jongens
en mannen die te maken krijgen met seksuele uitbuiting, vijf zorg- en hulporganisaties
financieel ondersteund bij het ontwikkelen van een aanbod van zorg voor specifiek
mannelijke slachtoffers van seksuele uitbuiting.9 Dit ten behoeve van preventie en het (door)ontwikkelen van een passend (specialistisch)
zorg- en ondersteuningsaanbod. Daartoe worden casestudies uitgevoerd om meer te weten
te komen over de achtergrond, levenslijn, interventies van slachtoffers en resultaten
van behandeling. De opgedane kennis wordt gebruikt voor doorontwikkeling van methodieken
en zorgprogramma’s en heeft betrekking op signalering, profielen van (potentiële)
jongensslachtoffers, maar ook uitgangspunten en handvatten voor zorgprofessionals
en wetenschappelijke kennis op dit terrein. De afronding vindt plaats in het najaar
van 2022.

Dak- en thuisloze LHBTI-jongeren

Ten derde raden het CKM en Lumens de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport aan om nader onderzoek te laten doen om zicht te krijgen op de relatie tussen
LHBTI-jongeren, dak- en thuisloosheid en slachtofferschap van seksuele uitbuiting
en/of betaalde seks als het gaat om minderjarigen.10

In het Actieprogramma dak- en thuisloze jongeren (2019–2021) zijn acties ondernomen
om beter inzicht te krijgen in de extra kwetsbare groep LHBTIQ+-jongeren. Movisie
heeft in opdracht van het Ministerie van VWS een verkenning gedaan naar de situatie
van dak- en thuisloze LHBTIQ+-jongeren in Nederland.11 Daarnaast is geïnvesteerd in het vergoten van het handelingsperspectief van professionals,
zodat deze jongeren beter geholpen worden. In dit kader zijn verschillende trainingen
en e-learnings over LHBTIQ+-sensitief handelen ontwikkeld voor professionals werkzaam
in de jeugdhulp, het onderwijs en de maatschappelijke opvang.12 In de trainingen is aandacht voor het vergroten van inzicht in de behoeften van LHBTI-jongeren
en het risico op dakloosheid. De trainingen worden ook in 2022 gegeven. Signalering
van mogelijke seksuele uitbuiting maakt hier onderdeel van uit. Op deze wijze wordt
al invulling gegeven aan het door het CKM en Lumens geconstateerde feit dat LHBTI-jongeren
die dakloos zijn een verhoogd risico lopen op seksuele uitbuiting en/of betaalde seks.

Het onderzoek van het CKM en Lumens legt de focus op een specifieke groep voor mensenhandel
kwetsbare jongeren. Hun bescherming vergt onze blijvende aandacht. Samen met onze
partners blijf ik werken aan een toekomst waarin iedere jongere beschermd is tegen
mensenhandel.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, E. van der Burg