Brief regering : Onderzoek over de aanpak witwassen en terrorismefinanciering

Nr. 73 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 maart 2022

Met deze brief informeer ik uw Kamer, mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid,
over verschillende onderzoeken die het afgelopen jaar zijn uitgevoerd en nu nog lopen
naar de effectiviteit van het anti-witwasbeleid. Zoals toegezegd in het tweeminutendebat
van 3 februari1, geef ik in deze brief een overzicht van de belangrijkste onderzoeken, waarbij ik
ook aangeef wanneer de resultaten daarvan worden aangeboden aan uw Kamer.

Belang gezamenlijke, integrale aanpak voorkomen en bestrijden witwassen

Het voorkomen van het gebruik van de financiële sector voor witwassen is de afgelopen
jaren steeds prominenter op de agenda gekomen. Witwassen vormt een ernstige bedreiging
voor de integriteit van de financiële sector. Inmenging van criminelen in financiële
instellingen of andere beroepsgroepen is een risico voor hun bedrijfsvoering, reputatie
en stabiliteit. Witwassen maakt onderdeel uit van bijna elke vorm van criminaliteit,
aangezien criminelen alleen door opbrengsten van hun misdrijven wit te wassen in staat
zijn om daarvan te profiteren. Dit maakt de aanpak van witwassen een onmisbare schakel
in het voorkomen en bestrijden van (ondermijnende) criminaliteit.

Een belangrijke bron van signalen die kunnen duiden op witwassen zijn ongebruikelijke
transacties die door aangewezen instellingen bij de Financial Intelligence Unit Nederland
(FIU-NL) worden gemeld op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren
van terrorisme (Wwft). Private partijen als banken, crypto-aanbieders, betaaldienstverleners
en trustkantoren hebben dan ook een belangrijke rol bij de aanpak van witwassen. De
kennis en kunde van deze partijen en hun toegang tot informatie over hun cliënten
zijn en blijven essentieel om signalen van een potentieel vermoeden van witwassen
aan het licht te brengen en te voorkomen dat criminelen gebruik maken van de bestaande
financiële infrastructuur.

Dat het zonder deze partijen als poortwachters niet mogelijk is het financiële stelsel
«schoon» te houden is een besef dat al geruime tijd bestaat. Wel is daar de afgelopen
jaren steeds meer nadruk op komen te liggen. Het werk van poortwachters is geïntensiveerd,
net als de samenwerking van poortwachters met FIU-NL, opsporingsdiensten en het Openbaar
Ministerie. Het plan van aanpak witwassen van het vorige kabinet bevat maatregelen
om de effectiviteit van de aanpak van witwassen te vergroten.2 Dat gebeurt met beleid en wetgeving, in de samenwerking en in de uitvoering. Dat
heeft zijn vruchten afgeworpen en geleid tot versterking van het systeem. Veel partijen,
zowel aan de kant van de overheid, als aan de kant van poortwachters hebben grote
investeringen gedaan, individueel en gezamenlijk.

Onderzoek naar de effectiviteit van het beleid en de uitvoering

Inmiddels is de beleidsvorming in een nieuwe fase beland. Na de toegenomen aandacht,
de investeringen en de intensivering van werkzaamheden door de overheid en poortwachters,
blijft het belangrijk de effectiviteit van het Nederlandse stelsel te bezien. Het
afgelopen jaar zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de effectiviteit van
diverse onderdelen van het anti-witwasbeleid en de uitvoering. Ook op dit moment lopen
er onderzoeken op dit terrein. In onderstaande tabel geef ik een overzicht van de
belangrijkste onderzoeken, waarbij ik ook noem wanneer de resultaten daarvan worden
aangeboden aan uw Kamer.

Onderwerp

Uitgevoerd door

Wanneer

Samenhang witwassen belastingontwijking

Commissie doorstroom-vennootschappen

Gepubliceerd met eerste appreciatie van het voorgaande kabinet naar de TK1. De reactie van dit kabinet wordt op korte termijn naar de Kamer gestuurd.

National Risk Assessment witwassen en terrorismefinanciering 2021 BES

WODC

Gepubliceerd in augustus 20212. De reactie wordt op korte termijn naar uw Kamer gestuurd.

Uitvoerbaarheid AMLD4, specifiek UBO en PEP-verplichtingen

EY, Evaluatie implementatie vierde anti-witwasrichtlijn (AMLD4)

Het rapport en de reactie wordt tezamen met het reactie op de NRA witwassen en terrorismefinanciering
2021 BES op korte termijn naar uw Kamer toegestuurd.

Preventieve kant AML/CFT-beleid algemeen (keten met nadruk op «voorkant»)

Hans van der Vlist

Zomer 2022

Trustsector en illegale trustdienstverlening

SEO

Zomer 2022

Witwasbestrijding en meldketen: stand van zaken 2021

Algemene Rekenkamer

Zomer 2022

Gehele Nederlandse AML/CFT-beleid en uitvoering, inclusief uitvoering financiële sancties
en afpakken

Financial Action Task Force

Zomer 2022

Cryptodienstverleners en de Wwft

Afronding aanbesteding

September 2022

Effectiviteit poortwachters en FIU, implementatie AMLD4 trendrapport hele EU

EC Evaluatie implementatie vierde anti-witwasrichtlijn

Verwacht eind 2022

X Noot

1

Kamerstuk 25 087, nr. 286.

X Noot

2

Https://www.wodc.nl/actueel/nieuws/2021/08/26/vastgoed-belangrijkste-witwasrisi….

Om een volgende stap te kunnen zetten in de aanpak van witwassen is het belangrijk
om integraal te kijken naar de bestaande maatregelen en over de gehele linie te kijken
waar verdere versterking het meeste effect heeft. Daarbij moeten maatregelen ter preventie
en ter bestrijding van witwassen zo goed mogelijk op elkaar aansluiten. Voordat we
een volgende stap kunnen zetten, is het belangrijk om de resultaten af te wachten
van het onderzoek van de Algemene Rekenkamer naar de opbrengsten van de meldketen
en van de evaluatie van de Financial Action Task Force (FATF) naar de effectiviteit
van het gehele Nederlandse systeem ter voorkoming en bestrijding van witwassen en
terrorismefinanciering. De onderwerpen van deze evaluaties en de overige onderzoeken
overlappen op veel punten. Dit maakt het voor een zinvolle beleidsopvolging van de
verschillende evaluaties en onderzoeken aangewezen om af te wachten tot alle resultaten
bekend zijn. Uw Kamer wordt daarom na de zomer, na ontvangst van het rapport van de
FATF, geïnformeerd over de integrale opvolging van aanbevelingen uit de uitgevoerde
onderzoeken en evaluaties. In de periode tot dat moment zullen de Minister van Justitie
en Veiligheid en ik in overleg met verschillende stakeholders mogelijkheden voor verbetering
in kaart brengen.

Planning evaluatie implementatie AMLD4

Een van de lopende onderzoeken is de evaluatie van de implementatie van de vierde
anti-witwasrichtlijn. Het was de intentie om uw Kamer de evaluatie van de Europese
Commissie en het nationale onderzoek gelijktijdig aan te bieden, aangezien zij beide
onderdeel zijn van de toegezegde brede evaluatie van de implementatiewet AMLD4. Recent
is echter duidelijk geworden dat de evaluatie van de Europese Commissie – die al een
aantal keer was uitgesteld en tot voor kort nog dit voorjaar werd verwacht – pas eind
dit jaar zal verschijnen. Ik wacht deze evaluatie daarom niet langer af en zend uw
Kamer op korte termijn het onderzoek van EY met mijn eerste appreciatie.

Conclusie

Relevante aanbevelingen en aanknopingspunten uit de onderzoeken betrekken wij bij
de voorstellen voor verdere verbetering van de aanpak van witwassen, die wij na de
zomer met uw Kamer zullen delen. Ook zullen we de resultaten gebruiken bij de lopende
onderhandelingen in de Europese Unie over wetgevende wetvoorstellen op het terrein
van het voorkomen van het gebruik van het financiële stelsel voor witwassen en terrorismefinanciering.

De Minister van Financiën, S.A.M. Kaag