Brief regering : Selectie derde ronde aardgasvrije wijken

Nr. 877
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR VOLKSHUISVESTING EN RUIMTELIJKE ORDENING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 maart 2022

Hierbij informeer ik u over de selectie van de derde en laatste ronde in het kader
van het Programma aardgasvrije wijken (PAW). Het betreft bestaande wijken, buurten
en dorpen waarin gemeenten duurzame alternatieven voor aardgas ontwikkelen en toepassen
die als voorbeeld voor de aanpak in andere gemeenten kunnen dienen. Het doel van het
PAW hierbij is om te leren op welke wijze de wijkgerichte aanpak kan worden ingericht
en opgeschaald. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de proeftuinen en een kennis- en
leerprogramma.

Ik heb in deze derde ronde 14 nieuwe voorstellen van gemeenten geselecteerd. Daarmee
komt het aantal in totaal op 64 met een evenwichtige verdeling over het land1. Ik heb u eerder geïnformeerd over de uitvraag en de randvoorwaarden en selectiecriteria
die zijn gehanteerd2.

Door 47 gemeenten zijn aanvragen ingediend. De Adviescommissie aardgasvrije wijken,
die bestaat uit programmapartners, stakeholders en twee hoogleraren3, heeft de aanvragen beoordeeld en een advies aan mij uitgebracht. Op basis van dit
advies heb ik besloten 14 gemeenten te selecteren4.

Bij de selectie heeft de Adviescommissie getoetst op de algehele kwaliteit van de
aanpak, de uitvoeringsgereedheid, energiebesparing en -efficiëntie, het opschalingsperspectief
en spreidingscriteria. Tevens is beoordeeld op de financiële en technische onderbouwing,
het participatieplan, de wijze waarop de gemeente invulling geeft aan de regierol
en de verbinding met andere wijkopgaven. Conform de toezegging naar aanleiding van
de motie van de leden Beckerman en Koerhuis5 was een voorwaarde voor toekenning dat gemeenten invulling geven aan het borgen van
betaalbaarheid, betrokkenheid en het draagvlak bij de bewoners. De gemeenten hebben
dit in hun aanvraag uitgebreid moeten motiveren.

Tot slot is er een evenwichtige verdeling bereikt over grote en kleine gemeenten met
een voldoende spreiding over heel Nederland.

Met deze ronde worden circa 8.400 woningen en 480 utiliteitsgebouwen vergaand verduurzaamd
en/of aardgasvrij gemaakt.

Inzet op isolatie vaak in combinatie met een stapsgewijze aanpak

In deze laatste ronde proeftuinen is gericht uitgevraagd naar aanpakken waarin energiebesparing
door middel van isolatie centraal staat. Hierbij is de mate van isolatie gericht op
het realiseren van de standaard voor woningisolatie en hadden de gemeenten de mogelijkheid
om te kiezen tussen een aanpak waarbij uiterlijk in 2030 de wijk volledig aardgasvrij
is of een stapsgewijze aanpak. Stapsgewijs wil zeggen eerst energie besparen en later
overstappen op een duurzame warmtebron. In dat laatste geval moest de gemeente aannemelijk
maken dat de overstap naar aardgasvrij voor 2040 gemaakt is.

Circa tweederde van de aanpakken zet in op een dergelijke stapsgewijze manier van
verduurzamen middels isolatie veelal in combinatie met een hybride warmtepomp als
tussenoplossing. Gemeenten die kiezen voor het direct aardgasvrij maken van wijk,
buurt of dorp, doen dat met een (zeer) lage temperatuur warmtenetten, vaak op basis
van aquathermie.

Diversiteit en verbinden met andere opgaven

Ten opzichte van eerdere ronden valt op dat de samenwerking met lokale partijen en
met bewonersinitiatieven en energiecoöperaties nog steviger is verankerd. Ook gaan
enkele gemeenten de samenwerking aan met universiteiten en kenniscentra. In veel aanpakken
wordt vanuit een bredere, integrale visie op een betere wijk of dorp gewerkt. Onder
de geselecteerde gemeenten bevinden zich grote gemeenten met een aanpak waarbij energiearmoede
en leefbaarheid belangrijk zijn en kleinere gemeenten en plattelandsdorpen waar de
aanpak aardgasvrij gecombineerd wordt met andere lokale opgaven zoals op het gebied
van krimp en vergrijzing.

In de bijlage zijn de 14 geselecteerde gemeenten opgenomen met de naam van gemeente
en wijk, buurt of dorp aangevuld met de toegepaste techniek en warmtebron en kenmerkende
elementen6.

De uitkering van de middelen voor deze derde ronde vindt plaats via een specifieke
uitkering (SPUK). De basis hiervoor is de «Regeling houdende regels met betrekking
tot de verstrekking van een specifieke uitkering aan gemeenten voor de derde ronde
proeftuinen van het programma aardgasvrije wijken».

Deze regeling zal op de dag dat u deze brief ontvangt, of kort daarna, bekend worden
gemaakt door publicatie in de Staatscourant.

De geselecteerde aanvragen, inclusief bijbehorende bijlagen (zoals plan van aanpak,
wijkanalyse en de businesscases), en de motiveringen van de selectie van de gemeenten
zal ik uiterlijk binnen twee weken openbaar maken via de websites www.rijksoverheid.nl en www.aardgasvrijewijken.nl.

De Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, H.M. de Jonge