Brief regering : Vijfde voortgangsrapportage actieprogramma Kansrijke Start

Nr. 219 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 februari 2022

Hierbij ontvangt u de vijfde voortgangsrapportage van het actieprogramma Kansrijke
Start1. Sinds de lancering van het actieprogramma in 2018 heeft de Tweede Kamer voortgangsrapportages
ontvangen, met een beschrijving van de voortgang en resultaten van het actieprogramma
en van de landelijke monitor Kansrijke Start. De factsheet met de resultaten van de
derde landelijke monitor van het RIVM stuur ik ook als bijlage mee2. Met de voortgangsrapportage wordt u geïnformeerd over de resultaten uit de landelijke
monitor, de stand van zaken in de lokale coalities en de landelijke maatregelen. Tot
slot zal ik vooruitblikken op het vervolg van Kansrijke Start.

Doel Kansrijke Start

In september 2018 werd het actieprogramma Kansrijke Start door het vorige kabinet
gelanceerd met als doel «Meer kinderen een Kansrijke Start» (Kamerstuk 32 279, nr. 124). Het programma werkt vanuit de overtuiging dat ieder kind de best mogelijke start
van zijn of haar leven verdient en de eerste 1.000 dagen cruciaal zijn voor een kans
op een goede toekomst. Een tweede overtuiging is dat je dit kan bereiken door gezinnen
in kwetsbare situaties zo vroegtijdig mogelijk te signaleren en te ondersteunen door
in te zetten op een sterke verbinding tussen het sociaal en medisch domein. De eerste
1.000 dagen van een kind zijn cruciaal voor een goede start. De gezondheid van een
kind voor, tijdens en na de geboorte zijn een belangrijke voorspeller van problemen
– zowel fysiek als mentaal – op latere leeftijd.

Resultaten tot nu toe

Het vorige kabinet heeft via het actieprogramma samen met partners enorm veel bereikt.
De afgelopen 3 jaar is volop ingezet op de totstandkoming van lokale coalities waarin
gemeenten en professionals uit medisch en sociaal domein meer gingen samenwerken ten
behoeve van de 1e 1.000 dagen van een kind. Ook werd ingezet op het beter toerusten van professionals
om vroegtijdig te signaleren en de juiste hulp en ondersteuning te bieden aan (aanstaande)
ouders in kwetsbare situaties. Dit heeft geresulteerd dat in 272 gemeenten in lokale
coalities wordt gewerkt aan het verbeteren van de verbinding tussen medisch en sociaal
domein. De inzet op Kansrijke Start heeft de afgelopen jaren gezorgd voor meer bewustwording
van het belang van de 1e 1.000 dagen en inbedding van vroegtijdige aanpak van problematiek bij gezinnen in
kwetsbare situaties rond de zwangerschap en geboorte3. Professionals uit verschillende beroepsgroepen zijn over domeinen heen gaan kijken
en meer gaan samenwerken. Het actieprogramma heeft ingezet om professionals steeds
beter toe te rusten, met kennis en tools om de samenwerking vorm te geven en zo daadwerkelijk
eerder en beter te kunnen signaleren en te ondersteunen. Omdat de focus van Kansrijke
Start ligt op lokale vraagstukken, is de aanpak per definitie aangepast aan de lokale
omstandigheden: wat werkt het beste in onze gemeente, in onze regio? Ook wordt, dankzij
de kennisontwikkeling die op dit thema plaatsvindt, steeds duidelijker dat een investering
in de 1e 1.000 dagen veel oplevert voor het kind, de ouders én de samenleving. De aanpak wordt
daarom steeds meer gezien als de ultieme vorm van preventie en kan daarmee ook een
vliegwiel zijn om kansenongelijkheid breder aan te pakken. Het is een langdurig veranderproces
waar veel verschillende partijen voor nodig zijn, maar als we terugkijken op de afgelopen
3 jaar kunnen we constateren dat er grote stappen zijn gezet. Steeds meer lokale coalities
zijn met het gedachtegoed aan de slag gegaan en realiseren doorbraken. In steeds meer
gemeenten hebben partijen een gezamenlijke visie op wat ze willen bereiken, met duidelijke
afspraken en bestuurlijk draagvlak. In steeds meer gemeenten worden ouders betrokken
bij de aanpak. Veel coalities streven naar een structurele aanpak, ook voorbij de
huidige ambtsperiode. Zo wordt Kansrijke Start als thema in veel gemeenten al opgenomen
in nieuwe beleidsplannen van het sociaal domein of jeugd. Ook wordt het preventieakkoord
regelmatig benut bij de aanpak Kansrijke Start, of er wordt gezocht naar samenhang
op inhoud en doelgroep. In het hele land zijn veelbelovende praktijkvoorbeelden te
vinden4. In de ene gemeente is dit het resultaat van jarenlange samenwerking, in de andere
gemeente gaat die samenwerking net van start5. Vanuit het actieprogramma is recent als nieuwjaarsgroet naar alle partners een overzicht
gestuurd van een kleine greep uit alle inspirerende voorbeelden, producten en resultaten
sinds de start in 20186. Over Nu Niet Zwanger, dat als onderdeel van Kansrijke Start landelijk wordt uitgerold
en inmiddels in 176 gemeenten beschikbaar is, is recent een boek verschenen met indrukwekkende
verhalen waarmee het belang van deze aanpak extra wordt onderstreept.7

Vervolg

Het actieprogramma Kansrijke Start gaat met het aantreden van dit kabinet een nieuwe
fase in. We kunnen voortbouwen op de mooie resultaten van het vorige kabinet en de
vele partners. In het coalitieakkoord is opgenomen dat er in elke gemeente een programma
Kansrijke Start zal worden ingevoerd en zijn er structureel middelen beschikbaar gekomen.
De monitor onderschrijft dat er met het actieprogramma de afgelopen 3 jaar veel in
gang is gezet en bereikt is, maar dat er ook nog veel uitdagingen liggen om de impact
van de kansrijke start te vergroten, professionals nog beter te ondersteunen, de aanpak
te verbreden en duurzaam te borgen. Gezamenlijk leren over wat wel werkt en wat niet
werkt blijft daarin belangrijk, evenals doorlopende kennisontwikkeling op dit thema.

De komende periode is het van belang om de aanpak verder te verstevigen. Met als uiteindelijke
doel om de Kansrijke Start-aanpak vanuit ieders rol en verantwoordelijkheid structureel
te verankeren op lokaal niveau. Deze monitor biedt, samen met een transitieagenda
die eerder in overleg met partijen is opgesteld, veel aanknopingspunten om de komende
periode verder te werken aan dat doel.

Met het actieprogramma 2018–2021 is er, dankzij inzet van ontzettend veel partijen
en professionals, een vruchtbare bodem gelegd om op voort te bouwen en nog meer impact
te genereren. Hoe het programma er de komende kabinetsperiode precies uit zal gaan
zien, wordt nu nader uitgewerkt en is voor de zomer 2022 gereed. Meer kinderen een
kansrijke start geven blijft daarbij het uitgangspunt, waarbij ik streef naar zo concreet
mogelijke resultaten in de regio, lokaal en in gezinnen zelf. Ik kijk ernaar uit om
komende jaren samen met alle betrokkenen verder te bouwen aan een Kansrijke Start
voor ieder kind in Nederland.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, M. van Ooijen