Brief regering : WODC-rapport “Tweede verkennende studie liquidaties”

Nr. 342 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 januari 2022

In 2017 heeft het WODC een verkennende studie uitgevoerd met als doel meer zicht te
krijgen op de ontwikkelingen rond het fenomeen liquidaties (Kamerstuk 29 911, nr. 157). Om de bevindingen uit deze eerste studie te actualiseren, heeft het WODC nu een
vervolgstudie uitgevoerd naar nieuwe trends en ontwikkelingen rond liquidaties. Hierbij
bied ik uw Kamer deze vervolgstudie aan1.

Bevindingen

De vervolgstudie is in belangrijke mate gebaseerd op interviews met sleutelinformanten
uit het opsporingsveld. Er is hierbij primair gekeken naar nieuwe trends en ontwikkelingen op het terrein van liquidaties, ten opzichte van de studie
uit 2017. Enkele opvallende bevindingen zijn:

• Het beeld van de achtergrond van liquidaties kan nader worden ingevuld, op basis van
inzichten uit gekraakte pgp-berichten.

• Het element van wraak en intimidatie wordt vaker door de geïnterviewden genoemd als
achtergrond van liquidaties, in plaats van het beeld van liquidaties als uiterste
middel om (zakelijke) conflicten te beslechten.

• In de vorige studie werd de grove en slordige werkwijze bij liquidaties in belangrijke
mate toegeschreven aan gebreken in de uitvoering door de schutters zelf. De vervolgstudie
nuanceert dit beeld, en constateert dat de werkwijze en opstelling van opdrachtgevers
hier evenzeer een rol in lijken te spelen. Aansturing op afstand en een schijnbaar
grote onverschilligheid ten opzichte van mensenlevens dragen beide bij aan een toename
van excessief geweld.

• Enkele geïnterviewden uiten hun zorg over de criminele kopstukken die inmiddels gedetineerd
zitten, en de risico’s op aansturing van liquidaties vanuit detentie.

• Hoewel het rapport zich vooral richt op kwalitatieve uitspraken over de aard van liquidaties,
bevat het rapport ook een overzicht van het aantal liquidaties sinds 2000. Het aantal
liquidaties in Nederland schommelt sinds het jaar 2000 gemiddeld tussen de twintig
en dertig per jaar, maar is in de afgelopen jaren gedaald: naar achttien liquidaties
in 2019 en verder dalend naar tien liquidaties in 2020. De cijfers voor 2021 zijn
niet in deze studie betrokken.

Beleidsreactie

De beide WODC-studies naar liquidaties hebben een verkennend karakter en zijn hoofdzakelijk
gebaseerd op kennis, ervaringen en inschattingen van politie- en justitiefunctionarissen
die belast zijn met de opsporing en vervolging van liquidaties. Dit rapport biedt
daarmee waardevolle inzichten die vooral voor de opsporing en vervolging van liquidaties
van belang zijn. De inzichten uit deze studie sluiten ook aan bij de aanpak op andere
vlakken: zo wordt het risico op aansturing vanuit detentie reeds langer erkend, en
heeft de vorige Minister voor Rechtsbescherming op 22 november 2021 uw Kamer reeds
geïnformeerd over een pakket aan maatregelen om voortgezet crimineel handelen vanuit
detentie tegen te gaan en de veiligheid tijdens berechting en detentie te verhogen.2 Een deel van die maatregelen is gebaseerd op ervaringen in Italië. De zorgen die
in deze studie worden aangehaald onderschrijven nogmaals het belang van deze aanpak.
Ook kunnen de inzichten benut worden bij de versterking van de weerbaarheid van togadragers,
journalisten en lokaal bestuur, zoals beschreven in de brief van 4 oktober.3 In de voortgangsbrief van 17 december is al aangegeven dat er onderling ervaringen
en best practices worden gedeeld om de weerbaarheid van rechters, officieren, advocaten
en journalisten structureel te versterken.4 De inzichten uit deze studie zullen daar ook hun plaats in krijgen.

Het periodieke karakter van de studie zorgt ervoor dat aantallen en ontwikkelingen
van liquidaties over de jaren heen in beeld blijven. Het bestrijden van liquidaties
en het excessieve geweld dat daarbij gebruikt wordt, speelt ook voor mij een belangrijke
rol bij de brede aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit; goed zicht
op dit fenomeen is dan ook onontbeerlijk.

De inzichten uit deze rapportage worden in de komende periode betrokken bij de nadere
uitwerking van maatregelen in het kader van de aanpak van ondermijning, zoals geschetst
in het coalitieakkoord. De bevindingen vormen een bevestiging van de dreiging die
van georganiseerde criminaliteit uitgaat en de harde, realistische en effectieve aanpak
die dit kabinet voorstaat.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius