Brief regering : Maatregelen COVID-19 n.a.v. het 136e OMT advies

Nr. 1710
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Ontvangen ter Griffie op 3 januari 2022.

De vastgestelde ministeriële regeling kan niet eerder inwerking treden dan op 11 januari
2022.

De vastgestelde ministeriële regeling vervalt van rechtswege indien de Kamer, op voorstel
van vijftig leden uiterlijk 10 januari 2022 te kennen geeft niet in te stemmen met
de regeling.

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 januari 2022

Het OMT is op 3 januari bijeengeweest en heeft de epidemiologische situatie met betrekking
tot de omikronvariant beoordeeld en op basis hiervan een advies uitgebracht. Dit advies
is opgenomen in de bijlage (advies n.a.v. 136e OMT)1. Zoals aangekondigd in de brief van 24 december jl. (Kamerstuk 25 295, nr. 1706) en toegezegd aan uw Kamer, zou het kabinet op basis van dit advies en het actuele
beeld, een besluit nemen over het onderwijs voor de periode vanaf 10 januari 2022.

Met deze brief informeer ik uw Kamer, mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid,
de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Minister voor Basis- en Voortgezet
Onderwijs en Media over het 136e OMT advies en de kabinetsreactie hierop. Kortgezegd, heeft het kabinet besloten de
scholen in het primair en voortgezet onderwijs per 10 januari weer te openen gelet
op het grote maatschappelijke belang van onderwijs. Ondanks dat deze belangen ook
in het mbo en hoger onderwijs spelen, is het vanwege de oplopende besmettingen nog
niet mogelijk om deze sectoren te heropenen. Ook de buitenschoolse opvang mag weer
open en buitensporten voor jeugd tot 18 jaar, wordt weer mogelijk tot 20 uur.

De afgelopen weken is het aantal besmettingen in de leeftijdsgroepen van het primair
onderwijs aanzienlijk gedaald. Ook in de leeftijdsgroep 12–18 jaar is het aantal besmettingen
gedaald. Dit laat zien dat de vervroegde kerstvakantie in het onderwijs effect heeft
gehad op het aantal besmettingen. Het kabinet realiseert zich dat zodra de scholen
weer open gaan, het aantal besmettingen weer zal toenemen. Met mitigerende maatregelen
zoals twee keer per week zelftesten en opvolging geven aan eerder door het OMT geadviseerde
maatregelen op scholen, acht het kabinet het mogelijk om de scholen verantwoord te
openen, mede gelet op het zwaarwegende maatschappelijke belang van het onderwijs voor
kinderen en jongeren.

Er is nog steeds reden tot zorg. Het voortzetten van het boosteroffensief en het huidige
maatregelenpakket, is daarom nog steeds van groot belang.

Bij een nieuw weegmoment op 14 januari, zal het kabinet besluiten wat voor de periode
daarna nodig is om de situatie beheersbaar te houden. Dan is er meer duidelijkheid
over het effect van de maatregelen van 19 december. Belangrijke factor daarbij is
hoe de ziekenhuis en ic-opnames zich gaan ontwikkelen. Dit hangt af van hoe snel omikron
zich verspreidt en van het ziekmakend vermogen van deze variant. Hierover komt elke
week meer kennis beschikbaar.

Aanbieding regelingen

Hierbij bied ik u, mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid en de Minister
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, ter uitvoering van artikel 58c, tweede
lid, van de Wet publieke gezondheid, de navolgende regeling aan:

– Regeling van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Minister van Justitie
en Veiligheid en de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, van 11 januari
2022 houdende wijziging van de Tijdelijke regeling maatregelen covid-19 in verband
met het mogelijk maken van sportbeoefening voor personen tot en met zeventien jaar

De overlegging geschiedt in het kader van de wettelijk voorgeschreven nahangprocedure
(artikel 58c, tweede lid, van de Wet publieke gezondheid). Op grond van de aangehaalde
bepaling treedt de regeling niet eerder in werking dan een week na deze overlegging.
Indien de Tweede Kamer binnen die termijn besluit niet in te stemmen met deze regeling,
vervalt deze van rechtswege. In verband met de beoogde inwerkingtredingsdatum van
11 januari 2022 is het van belang om deze regeling vandaag naar u toe te zenden.

Tevens bied ik u mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid en de Minister
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, ter uitvoering van artikel 58c, derde
lid, van de Wet publieke gezondheid, de navolgende regeling aan:

– Regeling van de Ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, van Justitie en Veiligheid
en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 3 januari 2022 tot wijziging
van de Tijdelijke regeling maatregelen covid-19 in verband met het verlengen van de
verzwaarde maatregelen in het beroepsonderwijs en hoger onderwijs en het vervallen
van de verzwaarde maatregelen in het funderend onderwijs en de buitenschoolse opvang.

Ik doe een beroep op de spoedprocedure van artikel 58c, derde lid, van de Wet publieke
gezondheid. Het doorlopen van de standaardprocedure, zoals opgenomen in artikel 58c,
tweede lid, van de Wet publieke gezondheid zou tot gevolg hebben dat de regeling op
zijn vroegst een week na vaststelling en gelijktijdige overlegging aan beide Kamers
in werking kan treden op 11 januari 2022. Nu de bepalingen ten aanzien van het onderwijs
op 10 januari 2022 aflopen, dient deze regeling uiterlijk op 10 januari 2022 in werking
te treden. Naar ons oordeel kan de uitgestelde inwerkingtreding van ten minste een
week – die uitgangspunt dient te zijn bij de vaststelling van maatregelen op basis
van hoofdstuk Va Wpg – in deze omstandigheden niet worden afgewacht. Daarom is toepassing
gegeven aan de spoedprocedure van artikel 58c, derde lid, Wpg.

136e OMT-advies

Hieronder wordt eerst een feitelijke weergave van het advies gegeven, waarna de reactie
van het kabinet op het advies volgt.

Het OMT-advies bestaat uit de volgende onderwerpen:

1. Verloop van de epidemiologie

2. Update diverse virusvarianten

3. Adviezen

4. Testadvies terugkerende reizigers

5. Mondneusmaskers in de openbare ruimte

Ad 1) Verloop van de epidemiologie

In de afgelopen 7 kalenderdagen is het aantal meldingen van SARS-CoV-2-positieve personen
met 18% gestegen. De incidentie varieerde per veiligheidsregio. Amsterdam Amstelland
en de daaraan grenzende regio’s toonden de hoogste incidenties en de grootste toename.
Dit is mogelijk een effect van de eerdere opkomst van de omikronvariant in deze regio
ten opzichte van de rest van Nederland.

Het aantal testen bij de GGD-testlocaties is afgenomen met 12%, het percentage positieve
testen was opgelopen tot 30%. Van alle positieve testen was 54% naar aanleiding van
een positieve zelftest. Bij personen die zijn getest in het kader van het coronatoegangsbewijs,
was in de kalenderweek van 20 t/m 26 december 2021 het percentage positieve testen
1,7%, vergeleken met 1,1% de week ervoor.

Op basis van nog niet volledige data (tot 2 januari 10.00 uur) daalde het aantal meldingen
per 100.000 inwoners in de jongste en oudste leeftijdsgroepen (0–12 jaar en vanaf
80 jaar). In de andere leeftijdsgroepen steeg het aantal meldingen. Het aantal meldingen
per 100.000 inwoners was het hoogst in de leeftijdsgroepen 18–24 en 25–29 jaar. In
de afgelopen weken is de trend van incidentie van meldingen van kinderen in de basisschoolleeftijd
veranderd: de incidentie bij kinderen van deze leeftijd is lager.

Het aantal locaties van verpleeghuizen en woonzorgcentra voor ouderen en het aantal
meldingen bij personen die bekend zijn als bewoners hiervan, is de afgelopen week
niet of nauwelijks gedaald ten opzichte van de week ervoor. In de week van 16 t/m
22 december overleden ongeveer 600 personen meer dan verwacht in deze tijd van het
jaar.

De instroom in het ziekenhuis en op de IC van personen met een positieve test op SARS-CoV-2
daalde verder de afgelopen week. Wel lijkt de daling af te vlakken. Niet alleen het
aantal opnames, maar ook de bezetting nam de afgelopen week af. Gemiddeld werden over
de laatste week 147 personen per dag opgenomen op een verpleegafdeling en 23 op de
IC. Op 2 januari 2022 was de totale bedbezetting 1.675: 1.200 op de verpleegafdelingen
in het ziekenhuis en 462 op een IC in Nederland, naast 13 op een IC in Duitsland (bron:
LCPS).

Het aandeel personen dat is gemeld met een positieve test in december 2021 waarvan
de vaccinatiestatus bekend was, was 73%. Van hen was 32% niet gevaccineerd. De laatste
schatting van de vaccineffectiviteit tegen ziekenhuisopname en IC-opname (voor opnames
in de periode 27 oktober-21 december 2021) was 89% en 95% respectievelijk. Deze vaccineffectiviteit
was lager bij personen vanaf 70 jaar dan bij jongere personen. Deze vaccineffectiviteit
is berekend op een volledige primaire vaccinatiereeks.

Ad2) Update diverse virusvarianten

In de nationale kiemsurveillance wordt de omikronvariant vanaf week 47 aangetroffen.
In week 47 had deze variant een aandeel van 0,2%, in week 48 van 0,4%, in week 49
van 1,2% en in week 50 een voorlopig aandeel van 8,8%. Inmiddels zijn ook de eerste
ziekenhuisopnames als gevolg van omikron-infectie geconstateerd.

In de regio Amsterdam wordt met een bijna dagelijkse aselecte steekproef coronapositieve
monsters via een omikronspecifieke PCR de aanwezigheid van de variant gemonitord.
In deze monitoring neemt het aandeel omikronvariant toe waarbij de omikronvariant
in deze steekproef op 21 december dominant is geworden.

Er zijn drie GGD-teststraatlaboratoria (Saltro, Gelre ziekenhuis en Synlab) die gebruikmaakten
van een PCR-test waarmee een aanwijzing verkregen kan worden voor de aanwezigheid
van de omikronvariant. In deze monitoring neemt het aandeel vermoedelijke besmettingen
met de omikronvariant toe tot 64,7% op 31/12. Via het nationale sequentienetwerk SeqNeth
wordt wekelijks een uitvraag gedaan bij alle laboratoria in Nederland, daar is een
stijging in het aandeel van omikronverdachte monsters waarneembaar vergelijkbaar met
de hoogvolumelaboratoria van Saltro en Synlab zoals hierboven genoemd.

De ontwikkelingen met betrekking tot SARS-CoV-2-varianten, en omikron in het bijzonder,
worden gevolgd via (inter)nationale netwerken. Alhoewel er nog veel onduidelijk is,
blijkt dat de omikronvariant een aanzienlijk groeivoordeel ten opzichte van de deltavariant
heeft. Er is een verminderde effectiviteit tegen infectie met omikron van eerder opgebouwde
immuniteit door vaccinatie of doorgemaakte infectie alsmede een verhoogde besmettelijkheid/kortere
generatietijd.

De eerste onderzoeken duiden op een verminderde vaccineffectiviteit tegen de omikronvariant
en tegen een ernstig ziektebeloop waarvoor ziekenhuisopname nodig is. De meeste onderzoeken
tonen een afname van ernstige ziektebeelden door omikron, ten opzichte van het beloop
na besmetting met de deltavariant. In hoeverre dit ook voor Nederland zal gelden,
is vooralsnog onduidelijk: observaties uit verschillende landen zijn lastig een-op-een
te extrapoleren naar ons land, vanwege verschillen in bevolkingsopbouw, vaccinatiegraad,
gebruikte vaccins, boostervaccinaties, (eerdere) infectiegraad en de mix van infecterende
variantvirussen.

In de afgelopen week zijn twee belangrijke documenten verschenen die inzicht geven
in de effecten van de omikronvariant op besmettingen en belasting van de zorg.

Een Technical Briefing van 31 december jl. uit het Verenigd Koninkrijk toont onder
andere dat:

• het risico op presentatie bij emergency care of ziekenhuisopname ongeveer de helft
lager is voor personen die zijn besmet met omikron vergeleken met delta, en dat het
risico op opname vanuit de emergency care naar de verpleegafdelingen ongeveer tweederde
lager ligt;

• de vaccineffectiviteit tegen een symptomatische infectie voor de omikronvariant veel
lager is dan voor de deltavariant en voor omikron bovendien sneller afneemt na de
primaire vaccinatieserie. Een boostervaccinatie brengt het optreden van symptomatische
ziekte met 65–75% terug, maar deze vaccineffectiviteit neemt ook weer af tot 40–50%
meer dan 10 weken na de booster;

• de vaccineffectiviteit tegen ziekenhuisopname voor de omikronvariant aanzienlijk lager
is dan voor de deltavariant, en dat een boostervaccinatie deze vaccineffectiviteit
in belangrijke mate omhoog brengt.

Een pre-print uit Denemarken van 27 december jl. beschrijft verspreiding binnen huishoudens
in relatie tot de virusvarianten. Het toont dat de overdracht binnen huishoudens circa
twee tot drie keer hoger was bij de omikronvariant dan bij de deltavariant, waarschijnlijk
door ontwijking van door vaccinatie opgebouwde immuniteit. Na een boostervaccinatie
was de kans nog steeds groter voor omikron dan delta, maar was voor omikron wel verminderd
ten opzichte van een eerste vaccinatiereeks alleen. Kortom, een vaccinatiereeks die
maanden geleden is voltooid, beschermt maar in geringe mate tegen omikroninfectie,
terwijl een booster – in ieder geval op korte termijn – de kans op infectie doet afnemen.

Daarnaast laten de surveillancedata van 21 november t/m 25 december 2021 uit Denemarken
zien dat 0,7% van de personen met een bevestigde infectie door de omikronvariant werd
opgenomen in het ziekenhuis (getest voor of binnen 2 dagen na opname) ten opzichte
van 1,1% van de personen met een bevestigde infectie met de deltavariant, ongeveer
een derde lager. Er is dan sprake van een 36% lagere kans op ziekenhuisopname door
omikron dan door delta. Dit percentage houdt geen rekening met onder andere het verschil
in leeftijdsopbouw van personen met de omikron- en deltavariant.

Reproductiegetal, prognoses ziekenhuizen, IC en omikronvariant

De meest recente schatting van het reproductiegetal Rt, zoals berekend op basis van
de meldingen van positieve gevallen, is voor 16 december op basis van Osiris: gemiddeld
0,95 besmettingen per geval. Dit is hoger dan de waarde voor 9 december 2021 (t.w.
0,91). Met uitzondering van de regio Amsterdam die wat betreft reproductiegetal significant
boven de 1,0 ligt, zijn er weinig verschillen in reproductiegetal tussen de regio’s.
Het reproductiegetal van gemiddeld 0,95 is een summatie van het huidige reproductiegetal
voor de deltavariant (0,78) en die voor de omikronvariant (1,87), uiteraard rekening
houdend met beider bijdrage aan het totaal. De schatting van het reproductiegetal
op basis van het aantal nieuwe ziekenhuisopnames per dag kent een aanzienlijk grotere
onzekerheid, omdat het berekend wordt op veel geringere aantallen, en dit reproductiegetal
valt vergelijkbaar uit voor 15 december, het is gemiddeld 0,93.

Op basis van het aantal meldingen met positieve testen verwacht het OMT voor de komende
week dat het aantal ziekenhuis- en IC-opnames stabiel blijft met ongeveer 90–120 ziekenhuisopnames
per dag en 18–25 IC-opnames per dag.

De simulaties met het transmissiemodel dat wekelijks wordt gefit op het aantal waargenomen
IC-opnames per dag, en waar de beschikbare informatie over vaccinaties (CIMS, GGD’en)
en het geplande aantal boostervaccinaties, de effectiviteit van vaccins, en de geschatte
opbouw van immuniteit door doorgemaakte infectie in wordt meegenomen, bevestigen deze
prognose voor de komende week, en bevestigen tevens dat de bezetting van ziekenhuizen
en de IC met COVID-19 patiënten – die immers achterloopt op veranderingen in opnames
– de komende week nog verder daalt. Daarna vindt een omslag plaats van het aantal
ziekenhuis- en IC-opnames, met een toename naar verwachting vanaf medio januari. Deze
toename is toe te schrijven aan een snelle toename van de omikronvariant die in korte
tijd voor meer infecties zorgt waarvan dan weliswaar percentagegewijs minder personen
worden opgenomen, maar door het hoge aantal besmettingen toch voor een overbelasting
van de zorg kan zorgen.

Van belang is dat deze modellering ervan uitgaat dat de opname van de boostervaccinatie
90% van de volledig gevaccineerden is. Deze aanname is met de huidige stand van boostervaccinaties
te optimistisch. Bovendien is het beeld te optimistisch omdat wordt uitgegaan van
een homogene verdeling van gevaccineerde en geboosterde personen binnen elke leeftijdsgroep
en idem van besmette personen.

De dag van monsterafname waarop voor het eerst meer dan 50% van alle besmettingen
door omikron veroorzaakt werden in heel Nederland is geschat als 26 december (95%
betrouwbaarheidsinterval: 23–30 december).

De snelle relatieve groei van de omikronvariant wordt op basis van de meest recente
literatuur waarschijnlijk grotendeels bereikt door ontsnapping aan de immuniteit die
is opgewekt door natuurlijke infectie of vaccinatie, en deels ook door een hoger besmettend
vermogen. Er zijn verschillende scenario’s geëvalueerd voor vaccineffectiviteit tegen
infectie met omikronvariant en ernst van ziekte na infectie met een omikronvariant.
In de meeste scenario’s lijkt bij het vasthouden van de huidige maatregelen de hoogte
van piekbezetting in ziekenhuizen en op de IC niet hoger uit te komen dan tijdens
de laatste piek in november–december. De scenario’s waarbij de piekbezetting in de
buurt komt van die van afgelopen november–december, worden gekenmerkt door een lage
vaccineffectiviteit. De aanname van een relatief lage vaccineffectiviteit is niet
onrealistisch: de aangenomen waarden bij deze scenario’s met een lage vaccineffectiviteit
komen overeen met de schattingen van vaccineffectiviteit tegen ziekenhuisopname na infectie met de omikronvariant van de UK Health
Security Agency, zoals gepubliceerd in een Technical Briefing van 31 december 2021
en hierboven al gerefereerd.

Ad 3) Adviezen

Het OMT heeft vier scenario’s besproken om een orde van grootte van de effecten aan
te geven, en niet om het exacte beloop te voorspellen.

• een scenario waarbij geen (enkele) versoepelingen zijn doorgevoerd;

• een scenario waarbij het primair en secundair onderwijs per 10 januari a.s. wordt
geopend;

• een scenario waarbij het primair en secundair onderwijs per 10 januari a.s. wordt
geopend, en tevens sportactiviteiten tot en met 18 jaar weer worden toegestaan;

• een scenario waarbij de zorgbelasting wordt geschat indien naast het openen van de
scholen en sporten een versoepeling van de huidige lockdown tot een avondlockdown
zoals die begin december bestond, wordt doorgevoerd.

In het eerste scenario, waarin de lockdown zonder aanpassingen wordt aangehouden,
is de verwachting dat de ziekenhuis- en IC-opnames na een periode van stabilisatie,
verder zullen afnemen wanneer het effect van de boostervaccinaties gaat doorkomen,
vanaf circa medio januari.

Het tweede scenario, het openen van primair en secondair onderwijs per 10 januari
a.s., zal naar verwachting resulteren in een stijging van het reproductiegetal tot
waarden boven de 1 voor de maand januari, gevolgd door een verwachte daling van het
reproductiegetal begin februari tot onder de 1. Dat betekent dat bij opening van primair
en secundair onderwijs naar verwachting een golf van infecties komt met een piek eind
januari, begin februari. Een verkenning van simulaties geeft aan dat de te verwachten
aantallen extra opnames in ziekenhuizen en IC beperkt zullen blijven: de onzekerheid
van de schatting voor de IC-bezetting lopen uiteen van 100 tot maximaal 620 bedden,
bij een mediane piek van circa 50 opnames per dag. De ziekenhuisbezetting volgt eenzelfde
prognose (dal-toename-afname) en de piek daarvan wordt geschat op minimaal 400 tot
maximaal 2400 bedden, bij een mediane piek van 200 opnames per dag.

De scholen van primair en secundair onderwijs een week later openen, zodat kerstvakantie-infecties
de kans hebben gehad uit te doven voordat de kinderen weer naar school gaan, neemt
zo’n 100 bedden van de maximaal te verwachten IC-bezetting af, en zo’n 400 van de
maximaal te verwachten ziekenhuisbezetting. Kortom, hoewel de timing van het openen
van primair en secundair onderwijs relevant is voor de hoogte van de piekbezetting,
zal deze naar verwachting lager uitvallen dan tijdens de afgelopen piek in november-december,
zowel bij het openen van de scholen op 10 januari als bij het openen een week later.
Naar verwachting zal het aantal meldingen wel sterk oplopen.

Zoals hierboven uiteengezet, zijn deze voorspellingen waarschijnlijk wel aan de optimistische
kant. In een gevoeligheidsanalyse blijken de vaccineffectiviteit (booster inbegrepen)
tegen infectie en besmettelijkheid van omikron versus de deltavariant, en de kans
op ziekenhuisopname na omikroninfectie versus infectie door de deltavariant bepalend:
als deze variabelen tegenvallen zou de IC-bezetting ook kunnen variëren tussen minimaal
250 en maximaal 1550 bedden. De bijpassende bedbezetting op verpleegafdelingen loopt
daarbij van minimaal 1000 tot maximaal ruim 6000 bedden. Al deze getallen geven de
grootte van orde aan die in de verschillende scenario’s kunnen optreden. Er blijft
een grote mate van onzekerheid hoe de waarden voor vaccineffectiviteit, boostervaccinatie
en kans op ziekenhuis- en IC-opname na infectie precies uitvallen.

Aangezien de contacten tussen kinderen die weer naar school gaan toch al zullen intensiveren,
en geadviseerd wordt het intensieve test-beleid op scholen van voor de kerstvakantieperiode
weer toe te passen, ziet het OMT een beperkt toegevoegd risico in het toestaan van
sporten (binnen en buiten) door dezelfde kinderen. Immers positieve kinderen zullen
op school al worden getest en bij vaststelling van een positieve test in isolatie
gaan en dan ook niet deelnemen aan de sportactiviteiten.

De overige vormen van onderwijs, zoals MBO en universitair onderwijs heeft het OMT
buiten deze scenario’s gehouden, omdat in de leeftijdscohorten tussen 18 tot 30 jaar
de infectie incidentie momenteel het hoogst ligt, en menging en meer contacten onderling,
dit verder kan aanjagen. De berekeningen geven verder ook aan dat eind januari, als
de geplande boostercampagne is afgerond en het reproductiegetal weer lager wordt,
verdere ruimte wordt verwacht om maatregelen te versoepelen. In een OMT komende vrijdag
zullen hiervoor scenario’s worden doorgesproken.

Zoals boven gemeld, blijft er onzekerheid over belangrijke eigenschappen van de omikronvariant,
zoals besmettelijkheid, mate waarin het afweer door doorgemaakte infectie of vaccinatie
en boosters kan ontlopen, en de mate waarin je er ziek van wordt en bij ernstige ziekte
kans hebt in het ziekenhuis en op de IC te belanden. De kennis over deze eigenschappen
wordt elke week aangevuld en gepreciseerd. Het OMT geeft aan dat blijft staan dat
een minder ziekmakende virusvariant toch tot een groter aantal ziekenhuisopnames kan
leiden wanneer het zoals de omikronvariant zich razendsnel kan verspreiden. In enkele
Europese landen waar het aantal infecties buitengemeen hoog zijn opgelopen, zoals
Denemarken, Frankrijk en Engeland, komen nu de eerste berichten van een toename van
ziekenhuisopnames. Daarbij is het nog te kort om duidelijkheid te verkrijgen omtrent
de kans op IC-opname. In het VK zijn de afgelopen week (net als de daaraan voorafgaande
week) 43% meer besmettingen vastgesteld, en ook 50% meer ziekenhuisopnames, dan de
week tevoren. Hoever dit gaat oplopen onder een bevolking (>12 jaar) die al voor 59%
een boostervaccinatie heeft ontvangen, is onzeker. Bovendien is nog niet duidelijk
in hoeverre de zorgcapaciteit negatief wordt beïnvloed door uitval vanwege ziekte
ten gevolge van omikron onder zorgmedewerkers.

Kortom, het OMT adviseert om het primair en secundair onderwijs te openen op 10 januari.
Voor de opening adviseert het OMT dezelfde aanvullende maatregelen die al golden voor
de scholensluiting: tweemaal per week testen met een zelftest en gebruik van mondmaskers
zoals eerder geadviseerd. Tevens dient aandacht te worden besteed aan de ventilatie
in de klaslokalen. Daarnaast kan gelijktijdig het sporten voor dezelfde leeftijdsgroep
(kinderen en jongeren tot 18 jaar) worden toegelaten, zowel binnen als buiten zonder
beperkingen en kan overwogen worden om ook de BSO open te stellen. Beleid betreffende
quarantaine van leraren bij gevallen van COVID-19 in hun klas wordt nader uitgewerkt
voor 10 januari aanstaande.

Vanwege de vele onzekerheden over de omikronvariant, die de komende weken duidelijk
zullen worden uit het beloop in de VK, Frankrijk en Denemarken, adviseert het OMT
verdere versoepelingen nog uit te stellen. Vrijdag 7 januari zal het OMT de situatie
opnieuw beschouwen en met aanvullende adviezen komen met betrekking tot stapsgewijze
versoepelingen. Tot dan kan de tijd gebruikt worden om de boostervaccinaties zo snel
mogelijk uit te rollen.

Ad 4) Testadvies terugkerende reizigers

Er is momenteel een grote toename van meldingen van positief geteste personen die
recentelijk vanuit het buitenland naar Nederland zijn gereisd. Om besmetting bij reizigers
snel te signaleren en verdere verspreiding te voorkomen, adviseert het OMT om, naast
(geprioriteerd) contactonderzoek van (vliegtuig)passagiers en het advies om te testen
direct na aankomst in Nederland, alle internationale reizigers te adviseren om vijf
dagen na aankomst in Nederland een tweede zelftest af te nemen. Dit advies geldt voor
alle reizigers, zowel degene die reizen per trein, vliegtuig, bus of veerdienst, als
degene die reizen per auto. Het advies geldt ook voor reizigers die gevaccineerd of
recent hersteld zijn van een infectie. Mensen die positief testen dienen direct maatregelen
te nemen om verdere verspreiding te voorkomen en daarnaast hun uitslag bij de GGD
te laten bevestigen.

Ad 5) Mondneusmaskers in de openbare ruimte

Het OMT zal het gebruik van mondneusmaskers in de openbare ruimte in het eerstvolgende
OMT bespreken.

BAO-advies

Het BAO, dat op 3 januari bij elkaar is gekomen, herkent de epidemiologische situatie
en het geschetste onderscheid in de ontwikkeling van de deltavariant en de omikronvariant.
Het BAO vindt het advies, dat mondeling is toegelicht, navolgbaar. Het BAO kan zich
vinden in het advies ten aanzien van het op 10 januari heropenen van primair en voortgezet
onderwijs. Het BAO vraagt het OMT in een eerstvolgend advies specifiek in te gaan
op het Mbo. Het BAO benoemt daarbij het zwaarwegende belang van fysiek onderwijs voor
Mbo-leerlingen, waarvan zeker de leerlingen in de onderbouw dezelfde leeftijd hebben
als leerlingen in het voortgezet onderwijs. Daarnaast ziet het BAO graag zo spoedig
mogelijk een advies van het OMT over sporten voor de groep vanaf 18 jaar, vanwege
de positieve effecten van sporten op de fysieke en mentale gezondheid. Tenslotte benadrukt
het BAO het grote belang van een hoge boostervaccinatiegraad en erkent de noodzaak
vooralsnog voorzichtig te zijn met versoepelingen.

Sociaal maatschappelijke en economische reflectie, maatschappelijk beeld en uitvoeringstoets

Voor de besluitvorming van 3 januari is naast het epidemiologisch beeld en het OMT-advies,
opnieuw rekening gehouden met het maatschappelijk beeld volgens de inzichten van het
Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), reflecties op de maatregelen volgens de inzichten
van het SCP en de Ministeries van Financiën, Economische Zaken en Klimaat en Sociale
Zaken en Werkgelegenheid (de «Trojka») en met uitvoeringstoetsen op de maatregelen
door andere departementen, de gedragsunit van het RIVM, de Nationale Politie, de Veiligheidsregio’s
en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Ook de gedragsreflectie op het maatregelenpakket
van het SCP en RIVM Corona Gedragsunit treft uw Kamer aan in de bijlagen2.

Maatschappelijk beeld en reflectie SCP

Het SCP geeft aan dat de mogelijkheid tot het volgen van (fysiek) onderwijs – net
als volksgezondheid – een grondrecht is. Het volgen van fysiek onderwijs is voor kinderen,
jongeren en studenten essentieel voor de ontwikkeling van cognitieve en sociale vaardigheden
en komt hun mentale welbevinden ten goede. Schoolsluiting hindert de ontwikkeling
van kinderen en jongeren. Daarbij moet ook worden meegenomen dat de gezondheidsrisico’s
van het virus voor hen beperkt zijn. Daarnaast is school een uitlaatklep voor kinderen,
jongeren en studenten. Schoolsluiting vergroot het risico op eenzaamheid, overmatig
beeldschermgebruik en in het ergste geval mentale klachten. Zeker als in de winterperiode
ook alle andere uitlaatkleppen, zoals sport en uitgaan, wegvallen door de algehele
lockdown. De vraag zou dus volgens het SCP niet moeten zijn óf het onderwijs fysiek
of op afstand moet worden georganiseerd, maar wat er nodig is om vanaf 10 januari
fysiek onderwijs op een veilige en verantwoorde manier weer mogelijk te maken.

De maatschappelijke effecten van het afstandsonderwijs zijn dusdanig groot dat het
SCP adviseert fysiek onderwijs zo spoedig als mogelijk weer toe te laten. Aangegeven
wordt dat alle adviezen van deskundigen op het gebied van onderwijs en mentale en
maatschappelijke effecten van het sluiten van onderwijsinstellingen daarop wijzen.
De maatschappelijke begeleidingscommissie bij het Nationaal Programma Onderwijs (Platform
Perspectief Jeugd) heeft d.d. 17 december 2021 tevens een advies van deze strekking
uitbracht aan de Minister van OCW3. Het SCP vreest dat extra vertragingen en achterstanden ook de reeds gedane investeringen,
om reeds opgelopen achterstanden weg te werken, in gevaar kunnen brengen.

Sociaal-maatschappelijke en economische reflectie Trojka

De Ministeries van SZW, EZK en Financiën (de «Trojka») geven aan dat een sluiting
van het onderwijs op korte, maar zeker ook op lange termijn zeer schadelijk is. Een
sluiting heeft grote negatieve effecten op mentaal welzijn, gezondheid, levensverwachting
en het toekomstperspectief van kinderen en op de economie. Daarom zet de Trojka vraagtekens
bij de proportionaliteit van deze maatregel.

De genoemde ministeries geven aan dat afstandsonderwijs eenvoudiger te organiseren
is voor hogere leeftijdsgroepen, maar dit trekt wel een zware wissel op de mentale
gezondheid van deze jongeren. Een kwart van de jongeren is op dit moment psychisch
ongezond volgens het CBS. Dat blijkt ook uit het feit dat voor het eerst in tientallen
jaren een duidelijke toename van angst- stemmings- en eetstoornissen bij kinderen
en jongeren te zien is, die hen gedurende het leven kwetsbaarder kan maken. Kwetsbare
jongeren zijn ook meer gaan drinken en blowen tijdens de pandemie, door eenzaamheid,
stress, angst of recalcitrantie. De lagere mentale gezondheid veroorzaakt blijvende
schade met lagere kwaliteit van leven, hogere ziekte en sterfte, en hoge kosten aan
ziekteverzuim en zorg tot gevolg. Ook volgt uit onderzoek naar eerdere schoolsluitingen
dat in die periode circa drie keer vaker sprake was van kindermishandeling.

Afstandsonderwijs leidt tot een stapeling van achterstanden (en daarmee studieschulden)
en verlaagt de kans op het bereiken van een bepaald onderwijsniveau, aldus de Trojka.
Een lager onderwijsniveau heeft majeure economische effecten op leerlingen, bijvoorbeeld
via een lagere levensverwachting en een structureel lager inkomen. Afstandsonderwijs
vergroot de kansenongelijkheid. De achterstanden van leerlingen met ouders met een
laag of gemiddeld opleidingsniveau liepen tijdens de eerdere lockdowns relatief hard
op.

Een schoolsluiting heeft tevens een aanzienlijke herverdeling van jonge naar oude
generaties tot gevolg; economisch, maar ook in termen van gezonde levensjaren. De
schade slaat immers neer bij jonge generaties, terwijl de baten van deze maatregel
bij oude generaties neerslaan. Niet alleen de sluiting zelf maar ook de daarmee samenhangende
onzekerheid eist mentaal zijn tol van kinderen, ouders en docenten. Dit geldt des
te sterker na de langdurige periode van lockdown vorig jaar, waardoor angst voor lange
lockdowns er flink in zit. De omvang van de SME-schade onder schoolgaande kinderen
als ook onder (oudere) COVID-19-patiënten en andere patiënten moet ook nadrukkelijk
worden meegewogen. Zodra meer bekend is over het effect van de omikronvariant op de
pandemie (o.a. piek en duur), moet dit volgens de Trojka worden meegewogen. Als het
aantal ziekenhuis- en IC-opnames meevalt zal een schoolsluiting vanuit SME-perspectief
minder snel proportioneel zijn.

Op grond van voorgaande adviseert de Trojka om bij toekomstige maatregelenpakketten
het onderwijs uit te sluiten. Voor de korte termijn zou moeten worden ingezet op mitigerende
maatregelen om opening te faciliteren.

Maatregelen

In de brief van 18 december 2021 (Kamerstuk 25 295, nr. 1672) heb ik aangegeven dat de huidige beperkende maatregelen in het onderwijs gelden
tot 10 januari 2022 en dat op 3 januari 2022 een besluit zou worden genomen voor de
periode vanaf 10 januari 2022. Het OMT heeft in zijn 136e advies geadviseerd om het funderend onderwijs per 10 januari 2022 te openen. Daarnaast
geeft het OMT aan dat er ten aanzien van het sporten voor dezelfde leeftijdsgroep
beperkte ruimte is en dat overwogen kan worden om ook de BSO open te stellen. Vanwege
de vele onzekerheden over de omikronvariant adviseert het OMT overige versoepelingen
(zoals in het mbo en hoger onderwijs) nog uit te stellen.

Het kabinet heeft vandaag in lijn met het OMT besloten om jeugdigen meer ruimte te
bieden door fysiek onderwijs in het funderend onderwijs mogelijk te maken en sportende
jongeren iets meer ruimte te bieden. Heroverweging van het volledige maatregelenpakket
– inclusief onderwijs – is voorzien op 14 januari 2022. Onderstaand wordt het besluit
van vandaag ten aanzien van het onderwijs en sport voor jeugdigen nader toegelicht.

Vanaf 10 januari 2022 beperkt fysiek onderwijs mogelijk

Het kabinet heeft vandaag besloten dat vanaf 10 januari 2022 fysiek onderwijs in het
funderend onderwijs wordt toegestaan. Het OMT geeft aan dat in de leeftijdscohorten
tussen 18 tot 30 jaar de infectie incidentie momenteel het hoogst ligt en dat menging
en meer contacten onderling dit verder kan aanjagen. Daarom hebben wij besloten dat
in het mbo, hbo en wo in ieder geval tot en met 15 januari 2022 over dient te worden
gegaan tot afstandsonderwijs. De uitzonderingen hierop worden onderstaand toegelicht.

Scholen funderend onderwijs en BSO weer open

Het kabinet heeft besloten om de scholen in het primair onderwijs (po) en voortgezet
onderwijs (vo) vanaf maandag 10 januari 2022 weer te openen, conform het 136e OMT-advies. Ook de buitenschoolse opvang wordt vanaf 10 januari 2022 weer geopend.

Voor de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en jongeren is
het van groot belang dat zij weer fysiek naar school kunnen. Daarnaast biedt het kabinet
u in dit kader het eerste advies van het Platform Perspectief Jongeren (PPJ) inzake
het Nationaal Programma Onderwijs aan, waarin tevens wordt gepleit om het onderwijs
aan leerlingen en studenten op een veilige en verantwoorde manier te laten verlopen,
zodat de continuïteit van het onderwijs gewaarborgd is4.

Het is de inzet van het kabinet dat leerlingen en het onderwijspersoneel verantwoord
naar school kunnen gaan. Om die reden gelden in het funderend onderwijs alle aanvullende
maatregelen die sinds 29 november 2021 tot de verlengde kerstvakantie zijn gehanteerd.
Voor scholen geldt:

• Iedereen met een milde neusverkoudheid en andere coronaklachten moet thuisblijven
en zich laten testen.

• Leerlingen van de groepen 6, 7 en 8 van het po worden geadviseerd om een mondneusmasker
te dragen en leerlingen van het vo en onderwijspersoneel van het funderend onderwijs
zijn verplicht tot het dragen van een mondneusmasker in de gang.

• Voor leerlingen van de groepen 6, 7 en 8 in het po, alle leerlingen van het vo en
al het onderwijspersoneel in de scholen geldt: twee keer per week thuis een preventieve
zelftest doen.

• Scholen hanteren looproutes in de gang, spreiden pauzes en hanteren cohortering op
niveau van de groepen/klassen. Ook komen leerlingen zoveel mogelijk zelf naar school.
Daarnaast gelden in de scholen nog steeds de basismaatregelen, houden de volwassenen
onderling 1,5 meter afstand, blijven externen buiten de school en beperken de activiteiten
in de school zich tot het primaire proces van lesgeven.

• Het aangescherpte quarantainebeleid in de kinderopvang en het primair onderwijs zoals
aangekondigd na het 135e OMT-advies op 24 december jl. wordt terug gedraaid. Dat betekent dat het regime blijft
gelden uit het najaar van 2021.

Om de scholen voor fysiek onderwijs zo verantwoord mogelijk te kunnen openen, is het
onder meer van essentieel belang dat in de schoolgebouwen goed geventileerd wordt.
Hoewel ventileren de (aerogene) overdracht van het coronavirus nooit helemaal kan
voorkomen, weten we wel dat ventilatie helpt om de overdracht van luchtweginfecties
zoals COVID-19 te beperken.

Het kabinet heeft schoolbesturen en gemeenten reeds opgeroepen om inspanning te leveren
op dit vlak en verantwoordelijkheid te nemen, en heeft net voor de kerst nogmaals
hier aandacht voor gevraagd, zodat schoolgebouwen als gezonde en veilige leer- en
werkomgeving kunnen fungeren. In veel gevallen is door kleine ingrepen al winst op
het gebied van luchtkwaliteit te behalen. Het Rijk ondersteunt ook bij deze opgave.
Zo kunnen schoolbesturen via hun gemeente nog tot en met 31 januari 2022 bij RVO een
subsidieaanvraag indienen via de Specifieke Uitkering Ventilatie in Scholen (SUVIS).
Daarnaast heeft kenniscentrum Ruimte-OK een helpdesk om ventilatievragen die scholen
hebben te beantwoorden en is de Handreiking: Optimaal Ventileren op scholen, beschikbaar.

Eerder heeft het kabinet aangekondigd ouders tegemoet te komen in de eigen bijdrage
die zij hebben doorbetaald in de sluitingsperiode van de BSO5. De tegemoetkomingsregeling voor ouders met BSO wordt op dit moment uitgewerkt en
zal betrekking hebben op de periode van 21 december 2021 tot en met 9 januari 2022.
De Kamer wordt zo spoedig mogelijk geïnformeerd over de uitwerking van deze regeling.

Afstandsonderwijs in het Mbo en Hoger Onderwijs

Vanaf 10 januari 2022 tot in ieder geval 15 januari 2022 wordt afstandsonderwijs gegeven
in het mbo en het hoger onderwijs. Het OMT heeft dit geadviseerd omdat op dit moment
in de leeftijdscohorten tussen 18 tot 30 jaar het aantal besmettingen het hoogst ligt,
en menging en meer contacten onderling, dit verder kan aanjagen.

Uitgezonderd van het afstandsonderwijs zijn de studenten die deelnemen aan praktijkgericht
onderwijs, studenten die tentamens en examens moeten maken en studenten in kwetsbare
positie (waaronder mbo niveau 1 en 2). Dit is overeenkomstig met de situatie uit het
voorjaar van 2021 en de laatste weken van 2021. Bibliotheken van onderwijsinstellingen
blijven open voor studenten.

Onderwijsinstellingen zijn eerder gevraagd voorbereidingen te treffen voor het voortzetten
van afstandsonderwijs.

Sport voor jeugdigen tot en met 17 jaar buiten toegestaan tussen 05.00u en 20.00u

Voor jongeren tot en met 17 jaar wordt het vanaf 11 januari 2022 mogelijk om te sporten
tot 20.00 uur op buitensportlocaties. Dit is een verruiming ten aanzien van de huidige
situatie, waarbij jongeren op deze locaties tot 17.00 uur mogen sporten. Het kabinet
heeft hier voor gekozen gezien het belang dat het kabinet hecht aan sport in het kader
van gezondheid en welzijn. Voor kinderen en jongeren t/m 17 jaar geldt hierbij geen
maximale groepsgrootte en ook hoeven zij tijdens sportbeoefening geen 1,5 meter afstand
te houden. Zij mogen echter geen wedstrijden en competitie buiten eigen clubverband
spelen.

Testadvies terugkerende reizigers.

Het kabinet neemt dit advies over.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
H.M. de Jonge