Brief regering : Geannoteerde agenda Milieuraad 20 december 2021

Nr. 843 BRIEF VAN DE STAATSECRETARISSEN VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT EN ECONOMISCHE ZAKEN
EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 december 2021

Hierbij doen we u de geannoteerde agenda van de Milieuraad van 20 december 2021 toekomen,
mede namens de Minister van Infrastructuur en Waterstaat, de Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking en de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

De inhoud van deze geannoteerde agenda geeft de meest recente stand van zaken weer.
Mocht de agenda op belangrijke punten veranderen, dan zullen wij u hierover tijdens
het commissiedebat van 8 december informeren. Het kabinet is voornemens fysiek deel
te nemen aan de Milieuraad mits de ontwikkelingen met betrekking tot COVID-19 dit
toelaten.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, S.P.R.A. van Weyenberg

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, D. Yeşilgöz-Zegerius

GEANNOTEERDE AGENDA MILIEURAAD

Op de voorlopige agenda van de Milieuraad staan het voortgangsverslag over de Batterijenverordening,
een beleidsdebat over voorstellen uit het «Fit-for-55»-pakket en een eerste gedachtewisseling
over de EU-Bodemstrategie. Onder het agendapunt «Diversen» staan het voorstel voor
een Verordening over ontbossing, de herziening van de Verordening over persistent
organische verontreinigende stoffen (POP’s) en de herziening van de Verordening Overbrenging
Afvalstoffen (EVOA). Daarnaast zal de Commissie informatie geven over recente internationale
bijeenkomsten en zal het inkomend Frans Voorzitterschap hun werkprogramma toelichten.

Batterijenverordening

De Commissie heeft op 10 december 2020 een voorstel voor een Verordening over batterijen
uitgebracht1. In de Milieuraad van 18 maart 2021 en de Milieuraad van 10 juni 2021 hebben opeenvolgende
beleidsdebatten plaatsgevonden waarover uw Kamer is geïnformeerd2. Het Sloveens voorzitterschap heeft het voorstel voor een Verordening geagendeerd
voor de Milieuraad op 20 december en wil een derde beleidsdebat voeren op basis van
een nog te ontvangen voortgangsverslag.

Inzet Nederland

Via het BNC-fiche3 heeft het kabinet uw Kamer op 5 februari 2021 geïnformeerd over het voorstel van
de Commissie en de inzet van het kabinet in dit dossier. Het kabinet blijft uitdragen
dat het voorstel een positieve bijdrage moet leveren aan de transitie naar een circulaire
economie en het reduceren van CO2-emissies. Daarbij legt Nederland vooral de nadruk op de voorgestelde eisen voor een
duurzamere productie van batterijen met een langere levensduur, een lagere CO2-voetafdruk en met toepassing van meer recyclaat, evenals de toegang tot batterijdata
van elektrische voertuigbatterijen. Het kabinet blijft ook pleiten voor een betere
meetmethode voor de inzameling van batterijen, en voor een meer ambitieuze aanpak
met betrekking tot de inzameling en recycling van batterijen in lichte voertuigen,
zoals e-bikes. Ten aanzien van de rechtsgrondslag bepleit het kabinet om het voorstel,
naast de interne marktgrondslag, ook op de milieugrondslag te baseren, daar waar het
gaat om het afvalbeheer van batterijen. De keuze voor enkel een interne marktgrondslag
biedt beperktere mogelijkheden om, waar wenselijk, op nationaal niveau aanvullende
of verdergaande maatregelen te treffen om het milieu te beschermen. Bijvoorbeeld bij
het stellen van inzameldoelen voor batterijen of bij de toegesneden invulling van
uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV).

Indicatie krachtenveld

Lidstaten hebben het voorstel over het algemeen positief ontvangen, hoewel het duidelijk
wordt dat de lidstaten niet in alles op één lijn zitten. Naast medestanders voor een
hoog ambitieniveau, zijn er ook lidstaten die een wat voorzichtigere aanpak voorstaan.
Net als Nederland zijn meerdere lidstaten kritisch over de keuze voor de interne markt
als enige rechtsgrondslag in verband met een mogelijk beperkend effect daarvan op
bestaande goed functionerende nationale regelingen voor afvalbeheer en UPV. Het Sloveens
voorzitterschap spant zich in om voortgang te maken, maar gegeven de grote omvang
en reikwijdte van het voorstel kosten de onderhandelingen, die nog gaande zijn, veel
tijd. Lidstaten beraden zich nog op een definitieve positie mede in afwachting van
het nog te ontvangen voortgangsverslag en het belangrijke onderdeel over afvalbeheer
en UPV.

Fit-for-55

Op 14 juli jl. heeft de Commissie het «Fit-for-55» (Ff55) pakket gepresenteerd, bestaande
uit verschillende wetsvoorstellen en een overkoepelende mededeling4. Deze voorstellen geven invulling aan de wettelijke verplichting van de EU om in
2030 ten minste netto 55% broeikasgasemissiereductie te realiseren ten opzichte van
1990. Dat is een noodzakelijke stap op weg naar klimaatneutraliteit in 2050 in de
EU. Tijdens de Raad vindt de tweede formele bespreking van dit pakket plaats op politiek
niveau.

In de Raad is een gedachtewisseling voorzien over de herziening van het EU-emissiehandelsyssteem
(ETS), inclusief de uitbreiding naar zeevaart en een nieuw ETS voor de gebouwde omgeving
en wegtransport (ETS-BRT), de herziening van de Effort Sharing Regulation (ESR), de herziening van de landgebruiksverordening (LULUCF) en de verordening voor
CO2-normen voor lichte voertuigen. Over de specifieke voorstellen is uw kamer op 17 september
jl. nader geïnformeerd middels een Kamerbrief5 en BNC-fiches6. Het Sloveens voorzitterschap zal voortgangsverslagen presenteren, waarna er een
discussie zal plaatsvinden tussen de lidstaten.

Inzet Nederland

De inzet van het kabinet is onveranderd sinds de vorige Milieuraad7. Het kabinet verwelkomt het Ff55-pakket, dat het juridisch bindende doel van ten
minste 55% broeikasgasreductie in 2030 in de praktijk moet brengen. Een Europese aanpak
voor het klimaatbeleid is immers vaak (kosten)effectiever dan een nationale aanpak,
ook gezien het grensoverschrijdende effect van broeikasgasuitstoot. Het kabinet verwelkomt
daarom dat er een breed en ambitieus pakket van samenhangende voorstellen is gepresenteerd.
Daarbij is het van belang dat de betaalbaarheid voor de mensen thuis en ondernemers
niet uit het oog wordt verloren, en hierbij oog blijft voor draagvlak en uitvoerbaarheid.

Indicatie krachtenveld

De posities van de lidstaten moeten zich veelal nog vormen. Wat betreft het ETS zijn
de meeste lidstaten het eens dat het bestaande ETS moet worden aangescherpt in lijn
met de 55% doelstelling. Lidstaten moeten nog wel een standpunt bepalen over de details
hoe deze aanscherping eruit moet zien. Hierover lijken posities uiteen te lopen, bijvoorbeeld
over de manier van aanscherpen van het plafond, aanpassingen van de marktstabiliteitsreserve,
en de aanpassingen van de benchmarks en verdeling van gratis rechten.

Ten aanzien van de sector luchtvaart steunen de lidstaten over het algemeen het voorstel
van de Commissie wat betreft de implementatie van het ETS in samenhang met het Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation (CORSIA). De standpunten van de lidstaten lopen uiteen over het tempo en de timing
van de uitfasering van gratis rechten, met enerzijds een groep lidstaten die het voorstel
steunt of een snellere afbouw wil, en anderzijds enkele lidstaten die liever een langzamere
afbouw zien. Daarnaast heeft een grote groep lidstaten aandacht voor de mogelijke
geopolitieke consequenties van de wijze waarop de Commissie de implementatie van CORSIA
in de EU voorziet en deze groep wil graag dat deze risico’s beperkt worden. Het gaat
hierbij vooral om het voorstel om vanaf 2027 ETS-verplichtingen op te leggen aan vluchten
tussen de EU en non-CORSIA landen. Daarbij bestaat ook de kans op het herleven van
de discussie over de manier waarop het intra-EU verkeer wordt gedefinieerd onder de
Chicago Conventie als internationaal verkeer, en dus onder CORSIA zou moeten vallen
en niet onder het EU ETS.

Over uitbreiding van het ETS naar nieuwe sectoren (gebouwde omgeving, wegtransport,
zeevaart) bestaat nog geen consensus. Nagenoeg alle lidstaten spreken hierbij uit
dat de sociaaleconomische impact van het ETS-BRT bijzondere aandacht verdient. Tegelijkertijd
geeft een groeiende groep lidstaten aan dat zij CO2-beprijzing een belangrijk onderdeel vindt van een gebalanceerde mix aan beleidsvoorstellen
om het doel van ten minste 55% broeikasgasreductie in 2030 in de praktijk te brengen.

Voor wat betreft de ESR, plaatsen veel lidstaten nog een studievoorbehoud bij het
voorstel. Het krachtenveld is op hoofdlijnen te onderscheiden. Enerzijds pleit een
aantal lidstaten voor behoud van de huidige verdeelsleutel op basis van BBP/capita.
Anderzijds pleit een aantal lidstaten voor meer convergentie, waarbij een deel benadrukt
dat de transitie richting klimaatneutraliteit in 2050 niet in gevaar moet komen, en
dat daarvoor alle lidstaten en sectoren moeten bijdragen. Ook wordt gekeken naar mogelijkheden
om de huidige flexibiliteit binnen en tussen de verschillende instrumenten, ESR, ETS
en LULUCF te behouden of aan te passen. Om de transitie zo kosteneffectief mogelijk
vorm te geven, is er op dit moment beperkte flexibiliteit mogelijk tussen deze instrumenten,
waarbij (meer dan verplichte) reductie onder het ene instrument kan worden gebruikt
om onder een ander instrument te compenseren. Een groep landen wil deze flexibiliteiten
vergroten, wat de milieu-integriteit in gevaar zou kunnen brengen als hierdoor bepaalde
sectoren te veel worden ontzien. Alle sectoren moeten uiteindelijk naar klimaatneutraliteit
in 2050. Een andere groep zoekt naar flexibiliteit die binnen die milieu-integriteit
en een kosteneffectieve transitie past.

Een groep van ten minste tien met name bosrijke lidstaten is kritisch op het voorstel
om de LULUCF-Verordening te herzien, waarbij het met name gaat om de aanscherping
van de nationale bindende doelen voor 2030. Verder vragen lidstaten meer duidelijkheid
van de Commissie over de wijze waarop gevolgen van natuurlijke verstoringen, zoals
bosbranden, kunnen worden opgevangen.

Over het algemeen verwelkomen alle lidstaten aangescherpte CO2-normen voor personen- en bestelauto’s, en erkennen lidstaten de noodzaak van een
dergelijke aanscherping. Uitfasering van de fossiele verbrandingsmotor per 2035, zoals
de Commissie heeft voorgesteld, blijft het meest controversiële onderdeel van het
voorstel. Waar Nederland, in lijn met de motie van het lid Boucke c.s.8, met een kleine groep koplopers een eerdere uitfaseerdatum en (aangescherpte) tussendoelen
vóór 2030 bepleit, bestaat er ook weerstand bij een aantal landen, dat liever ziet
dat de uitfaseerdatum juist later ligt. Een discussiepunt is ook differentiatie in
de reductiedoelen. Waar Nederland met een aantal landen het standpunt heeft dat voor
bestelauto’s dezelfde reductiedoelen zouden moeten gelden als voor personenauto’s,
is er ook een groep lidstaten dat dit verschil in reductiedoelen graag behoudt.

EU-Bodemstrategie

Op 17 november 2021 presenteerde de Commissie de nieuwe EU-Bodemstrategie9 voor 2030. Een update van de EU-Bodemstrategie (2006) was eerder al aangekondigd
in de EU-Biodiversiteitstrategie10. In de nieuwe bodemstrategie schetst de Commissie haar visie en doelen richting gezonde
bodems in 2050. De strategie levert een belangrijke bijdrage aan doelstellingen van
de Green Deal op het gebied van klimaat, biodiversiteit, circulaire economie, voedsel
en gezondheid. De strategie omvat een kader met maatregelen voor bescherming, herstel
en duurzaam gebruik van de bodem en het bevorderen van kennis, monitoring, bewustwording
en financiële middelen, waaronder de ontwikkeling van een EU-brede Soil Health Law.

Inzet Nederland

Uw Kamer zal halverwege januari 2022 via de gebruikelijke BNC-procedure geïnformeerd
worden over de Nederlandse positie. De strategie sluit op punten aan op nationaal
staand beleid en ambities, zoals het PFAS-verbod, de voortgang van bodemsaneringen
en doelen voor duurzaam bodembeheer en organische stof in het Nationaal Programma
Landbouwbodems11. Tijdens de Milieuraad op 20 december zal Nederland melden het voorstel nog nader
te zullen bestuderen. Daarbij zal het kabinet in lijn met staand beleid benadrukken
hoe cruciaal goede bodemkwaliteit is voor de toekomst van de landbouw, de voedselvoorziening
en het landelijk gebied12.

Indicatie krachtenveld

De nieuwe EU-Bodemstrategie en een Europese aanpak van de bodem is over het algemeen
positief ontvangen door de lidstaten. Het Europees Parlement heeft op 28 april 2021
een resolutie aangenomen waarmee het bij de Commissie aandringt op een voor de EU
geldend gemeenschappelijk wettelijk kader13, met volledige inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel, voor de bescherming
en duurzaam gebruik van de bodem. Naast een grondige impact assessment vraagt de resolutie
om het ambitieus aanpakken van bodembedreigingen.

Diversen

– Ontbossingsverordening

De Commissie zal een presentatie geven over haar voorstel voor een Verordening over
ontbossingsvrije producten dat op 17 november jl. is uitgebracht. Het voorstel komt
voort uit de aankondiging in de Mededeling «Bescherming en herstel van bossen wereldwijd:
de actie van de EU opvoeren.»14 Het voorstel stelt nieuwe regels voor die onder meer moeten garanderen dat producten
die EU-burgers kopen, gebruiken en consumeren op de EU-markt niet bijdragen aan wereldwijde
ontbossing en bosdegradatie. Daarmee raakt het voorstel aan EU-externe handelsrelaties.

Inzet Nederland

Het kabinet zal het voorstel verwelkomen en uw Kamer op gebruikelijke wijze nader
informeren over de positie van het kabinet via het BNC-Fiche. Het kabinet heeft vanaf
het begin aangedrongen op het nemen van maatregelen. Zo spraken op initiatief van
Nederland vertegenwoordigers van landen aangesloten bij het Amsterdam Declarations Partnership (ADP)15 met de Commissie over de aangekondigde EU-maatregelen. Tijdens dat gesprek bepleitte
Nederland, mede namens de ADP-landen, dat de Commissie met een mix van effectieve
en ambitieuze maatregelen komt, inclusief wetgeving, die bijdraagt aan het voorkomen
van ontbossing. Het kabinet geeft daarmee ook uitvoering aan de motie van het lid
Bouali c.s.16 om tot effectieve EU-maatregelen te komen, die gericht zijn op het vermijden dan
wel het minimaliseren van het op de interne markt brengen van producten die gerelateerd
zijn aan ontbossing of bosdegradatie.

Indicatie krachtenveld

Gezien er nog geen inhoudelijke bespreking over de Verordening over ontbossingsvrije
producten heeft plaatsgevonden, is het krachtenveld nog niet duidelijk.

– POP-verordening

Op 28 oktober jl. heeft de Commissie een voorstel gepubliceerd voor aanpassing van
bijlage IV en V van de POP-verordening, betreffende persistente organische verontreinigende
stoffen (persistent organic pollutants, hierna: POP’s).17 Tijdens de Raad zal de Commissie het voorstel presenteren. Een inhoudelijke bespreking
is niet voorzien. Met het voorstel geeft de Commissie uitvoering aan de internationale
verplichtingen van de EU uit hoofde van het Verdrag van Stockholm.18 De POP-verordening heeft als doel om de volksgezondheid en het milieu te beschermen
tegen de negatieve gevolgen van POP’s. De bijlagen IV en V van de verordening betreffen
afvalstoffen die een POP bevatten en hebben als doel te zorgen dat geen of zo min
mogelijk POP’s uit afval vrijkomen. Het voorstel van de Commissie ligt hiermee op
het raakvlak tussen chemicaliën- en afvalwetgeving. Met het voorstel beoogt de Commissie
een zo goed mogelijk evenwicht te vinden tussen verschillende beleidsambities uit
de Europese Green Deal op dit raakvlak, waaronder het realiseren van gifvrije materiaalcycli,
zorgen voor meer recycling en circulariteit, en het reduceren broeikasgasemissies.

Inzet Nederland

Het kabinet beraadt zich op het voorstel en uw Kamer zal op gebruikelijke wijze begin
december via het BNC-fiche geïnformeerd worden. Bij de nadere beoordeling van het
voorstel zal de kabinetsinzet bepaald worden langs de nationale beleidslijn zoals
geformuleerd in de reactie op openbare raadplegingen van de Europese Commissie op
het raakvlak tussen chemicaliën-, product- en afvalwetgeving19, alsook de kabinetsinzet zoals geformuleerd in reactie op een mededeling van de Commissie
over de tenuitvoerlegging van het pakket circulaire economie20. Zoals eerder aan uw Kamer is gecommuniceerd in de hiervoor genoemde stukken, staat
het kabinet in de beoordeling van de verwerking van afval met verontreinigende stoffen
voor een geval tot geval benadering, waarin gekeken wordt naar alle milieu- en gezondheidseffecten
van de verschillende opties voor de verwerking van dit afval (recycling, verbranding,
storten). Dit wil zeggen dat ruimte moet blijven bestaan voor verantwoorde recycling
mits dit tot een verwaarloosbaar risico op blootstelling van mens en milieu leidt,
ook wanneer deze producten opnieuw afval worden en nogmaals gerecycled worden. Deze
uitgangspunten zullen worden meewogen bij de beoordeling van het voorstel.

Indicatie krachtenveld

Aangezien er nog geen inhoudelijke bespreking over het voorstel van de Commissie heeft
plaatsgevonden, is het krachtenveld nog niet duidelijk. Wel is de verwachting dat
een aantal lidstaten zal pleiten voor verdere aanscherping van de concentratiegrenswaarden
voor POP’s. Daar staan naar verwachting lidstaten tegenover die zullen inzetten op
minder stringente concentratiegrenswaarden.

– Herziening van de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA)

Op 17 november jl. heeft de Commissie het voorstel voor de herziening van de Europese
verordening overbrenging afvalstoffen (EVOA) gepubliceerd.21 Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de aankondiging van deze herziening in het actieplan
circulaire economie.22 De huidige EVOA bevat de procedures en regels voor het internationaal transport van
afval en heeft als hoofddoel om mens en milieu te beschermen. Een belangrijk doel
van de herziening is om middels de EVOA de Europese recyclingmarkt – en (daarmee)
het behalen van de circulaire doelstellingen van de Unie – te bevorderen. Daarnaast
beoogt de Commissie met de herziening de export van afval uit de EU verder te beperken.
Tot slot beoogt de Commissie toezicht en handhaving te versterken en illegale export
en handel tegen te gaan.

Tijdens de Milieuraad zal de Commissie de herziening van de EVOA presenteren. Een
inhoudelijke bespreking is niet voorzien.

Inzet Nederland

Uw Kamer zal op gebruikelijke wijze via het BNC-fiche geïnformeerd worden over de
positie van het kabinet. Bij de nadere beoordeling van het voorstel zal de Nederlandse
inzet als geformuleerd in de reactie op de openbare raadpleging van de Commissie23 leidend zijn. Het kabinet heeft hierin aangegeven wijzigingen die de effectiviteit
van de EVOA verbeteren en die een zo hoogwaardig mogelijke verwerking van het afval
binnen de EU bevorderen, te kunnen steunen. Het kabinet heeft hierin eveneens aangegeven
een inzet te kunnen steunen om export van afval uit de EU tot een minimum te beperken.
Alleen als duidelijk wordt aangetoond dat een specifieke afvalstroom op een milieuverantwoorde
wijze wordt verwerkt, kan export van dat afval uit de EU blijven worden toegestaan.
Deze voorwaarde van een milieuverantwoorde verwerking dient daarbij goed te zijn geborgd.

Krachtenveld

Gezien er nog geen inhoudelijke bespreking over de herziening van de EVOA heeft plaatsgevonden,
is het krachtenveld nog niet duidelijk. Wel is de verwachting dat een meerderheid
van de lidstaten de algemene inzet steunt om ook via de EVOA de transitie naar een
circulaire economie te stimuleren.