Brief regering : Samenstelling en opdracht onderzoekscommissie evacuaties Afghanistan

Nr. 875 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN DEFENSIE EN DE STAATSSECRETARIS
VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 november 2021

Per brief van 8 november 2021 met betrekking tot het commissiedebat op 25 november
2021 over de samenstelling en opdracht van de onderzoekscommissie evacuaties Afghanistan,
verzocht de vaste commissie voor Defensie om uw Kamer nader te informeren over de
samenstelling en opdracht van de onderzoekscommissie. Met deze brief voldoen wij aan
uw verzoek.

Motie van het lid Boswijk c.s. (Kamerstuk 27 925, nr. 838)

In onze brief van 14 september 2021 over de ontwikkelingen in Afghanistan (Kamerstuk
27 925, nr. 808) zegden wij de Tweede Kamer toe dat de crisisaanpak inclusief de evacuaties van de
afgelopen periode zal worden geëvalueerd door een onafhankelijke externe commissie
van tijdelijke aard.

Onder verwijzing naar deze brief verzoekt de motie van het lid Boswijk c.s. (Kamerstuk
27 925, nr. 838) de regering om deze onafhankelijke externe commissie onderzoek te laten doen naar
de gang van zaken in de grootschalige evacuatieoperatie vanuit Kaboel vanaf het aannemen
van motie van het lid Belhaj c.s. over de tolkenregeling (Kamerstuk 35 300 X, nr. 45).

Voorts verzoekt de motie van het lid Boswijk c.s. het onderzoek tenminste te laten
ingaan op de deal tussen de Verenigde Staten en de Taliban van februari 2020, de Nederlandse
inlichtingenpositie, de voorbereidende evacuatieplannen, de uitvoering van de Kamermoties,
de communicatie en samenwerking tussen de ministeries, het verloop van de evacuatieoperatie
en de mogelijke internationale juridische consequenties.

Commissie: onderzoeksopdracht

Het kabinet wil de motie van het lid Boswijk c.s. volledig opvolgen, conform het verzoek
van de Tweede Kamer. Met onze brief van 29 oktober 2021 (Kamerstuk 27 925, nr. 871) informeerden wij uw Kamer dat de heer mr. Frank de Grave, lid van de Afdeling Advisering
van de Raad van State, bereid is op te treden als voorzitter van de onafhankelijke
externe commissie van onderzoek naar de in de motie van het lid Boswijk c.s. genoemde
onderwerpen.

Om recht te doen aan deze motie hebben wij de voorzitter verzocht om in ieder geval
onderzoek te doen naar alle in de motie genoemde onderwerpen. Dat laat onverlet dat
de commissie vanwege haar onafhankelijke positie naar eigen inzicht onderzoek kan
doen naar de evacuatieoperatie vanuit Kaboel. Het staat de commissie dus vrij om in
het kader van haar onderzoek aanvullende vragen te stellen en te beantwoorden. Evenzo
is de commissie bevoegd om aanbevelingen te doen naar aanleiding van haar bevindingen
en conclusies. Deze benadering respecteert zowel de autonomie van de onderzoekscommissie
als de onderzoeksvraag van uw Kamer.

Commissie: samenstelling

De heer De Grave is bereid gevonden op te treden als voorzitter van de onderzoekscommissie.
In het algemeen vraagt de onafhankelijke positie van onderzoekscommissies om het creëren
van randvoorwaarden, die de commissie in staat stellen daadwerkelijk onafhankelijk
te functioneren. Daarbij past dat de voorzitter zelf commissieleden selecteert en
dat de commissie mede de onderzoeksvraag formuleert (zie bovenstaand). Zo ook dat
de commissie een eigen secretariaat en onderzoekers aanstelt, eigen en voldoende budget
ter beschikking krijgt, en als enige zeggenschap heeft over de totstandkoming van
bevindingen en conclusies. Voorts is de vrije toegang tot alle relevante informatie
en informanten een cruciale factor.

Met inachtneming van bovengenoemde randvoorwaarden zullen de samenstelling, de onderzoeksopdracht
en de werkwijze van de commissie van onderzoek naar de evacuatieoperatie vanuit Kaboel
worden vastgelegd in een instellingsbesluit. Dat instellingsbesluit komt uw Kamer in december tegemoet.
Het zal tevens worden gepubliceerd in de Staatscourant.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
H.P.M. Knapen

De Minister van Defensie,
H.G.J. Kamp

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
A. Broekers-Knol