Brief regering : Stand van zaken Experiment gesloten coffeeshopketen

Nr. 484
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 4 november 2021

Met deze brief informeer ik u, mede namens de Minister van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport, over de voortgang van het Experiment gesloten coffeeshopketen. Hieronder
zullen wij de stand van zaken rond de aanwijzing van de telers en de voortgang van
het experiment toelichten. Hiermee geven we vervolg aan de brief die uw Kamer op 16 april
2021 heeft ontvangen1. Vanwege de overlap beantwoord ik daarmee ook enkele gestelde vragen over het Experiment
gesloten coffeeshopketen in het nader voorlopig verslag van de vaste commissie voor
Justitie en Veiligheid van de Eerste Kamer behorende bij het initiatiefwetsvoorstel
van de leden Sneller en Sjoerdsma tot wijziging van de Opiumwet teneinde de teelt
en verkoop van hennep en hasjiesj via een gesloten coffeeshopketen te gedogen (Wet
Gesloten coffeeshopketen)2.

Stand van zaken selectie telers

Met de inwerkingtreding van de wet- en regelgeving voor het experiment gesloten coffeeshopketen
op 1 juli 2020 ving de eerste van drie fases van het experiment aan: de voorbereidingsfase.
In deze fase werken wij aan het aanwijzen van de teeltbedrijven en het maken van afspraken
over uitvoeringszaken als toezicht en handhaving, en track and trace.

Rondom het aanwijzingsproces ontving u al op 16 april 20213 een brief over de start van de Bibob-onderzoeken. De zorgvuldigheid bij het aanwijzen
van de telers, waaronder de voortgang van de Bibob-onderzoeken, heeft gemaakt dat
dit proces tijd heeft gekost. Als de uitkomst van het Bibob-onderzoek geen aanleiding
gaf of geeft tot het afwijzen van de aanvraag en de aanvrager nog steeds voldeed of
voldoet aan de gestelde voorwaarden, wordt de aanvrager als teler aangewezen. Aan
de aanwijzing worden voorschriften verbonden die zijn opgesteld in overleg met de
gemeente waar de teler zich gaat vestigen en met de toezichthouders.

De toenmalige Minister voor Medische Zorg en Sport heeft uw Kamer tijdens het commissiedebat
Drugsbeleid van 2 juni 2021 meegedeeld dat er op dat moment twee telers waren aangewezen
en dat wij verwachtten op korte termijn meer telers aan te kunnen wijzen. Inmiddels
zijn er zeven telers aangewezen. De desbetreffende burgemeesters zijn op de hoogte
gesteld van de aanwijzing van de teler in zijn/haar gemeente. Het is aan de gemeenten
om, met de telers en de directe omgeving waar de bedrijven zich vestigen, vorm te
geven aan communicatie die past bij de lokale situatie. Tevens zijn de toezichthouders
die worden belast met het toezicht op de naleving van de aan de aangewezen telers
gestelde eisen die voortvloeien uit de Wet experiment gesloten coffeeshopketen op
de hoogte gesteld van de aanwijzingen.

In de brief van 16 april 2021 hebben wij u ook bericht dat een aantal burgemeesters
een maximum heeft gesteld aan het aantal in hun gemeente te vestigen telers. Telers
die zich in een zogenaamde «plafondgemeente» wilden vestigen en geconfronteerd werden
met dit plafond, hebben de kans gekregen om op zoek te gaan naar een alternatieve
locatie. Dit heeft er tot op heden toe geleid dat, met inachtneming van het advies
van de burgemeester van de betreffende gemeente over de openbare orde en veiligheid,
enkele telers een aanwijzing hebben ontvangen op een alternatieve locatie.

Met het aanwijzen van de zevende teler is het selectieproces vergevorderd. Inmiddels
zijn de aangewezen telers gestart met voorbereidende handelingen voor het opzetten
van hun teeltbedrijven. Op het moment zijn wij in gesprek met de burgemeesters van
de betrokken gemeenten en de telers om het voorlopig startmoment van de overgangsfase
te bepalen. Er zijn daarbij de nodige zaken waar rekening mee moet worden gehouden,
zoals de tijd die nodig is om lokale vergunningen te krijgen en om de teeltlocatie
klaar te maken. We streven ernaar om in de loop van de tweede helft van 2022 te starten
met de overgangsfase. Ook als dit startmoment is vastgesteld, blijven we monitoren
of de planning nog realistisch is en zullen we sturen op eventuele mogelijkheden tot
versnelling. Het besluit, waarbij wordt bepaald met ingang van welk tijdstip deze
overgangsperiode daadwerkelijk start, wordt medegedeeld in de Staatscourant.

In de zogenoemde overgangsfase mogen coffeeshops in de deelnemende gemeenten, naast
de gedoogde verkoop, starten met de verkoop van hennep en hasjiesj afkomstig van aangewezen
telers. Vanaf het moment van start van de experimenteerfase is uitsluitend verkoop
van de hennep en hasjiesj van aangewezen telers toegestaan. De experimenteerfase zal
vier jaar in beslag nemen en uitmonden in de afbouwfase.

In reactie op vragen hierover van de Eerste Kamer in het nader voorlopig verslag betreffende
het initiatiefwetsvoorstel Gesloten coffeeshopketen4, benadrukken wij dat noch de demissionaire status van het kabinet noch het formatieproces
van een nieuw kabinet, invloed hebben gehad op de voortgang van de werkzaamheden in
deze fase.

Voortgang voorbereiding experiment

Het Rijk faciliteert een aantal ambtelijke werkgroepen voor deelnemers aan het experiment,
op thema’s als veiligheid, lokaal beleid, communicatie, preventie, en toezicht en
handhaving. Daarnaast spreken wij hierover periodiek met de deelnemende burgemeesters
in een bestuurlijk overleg.

Er is een netwerk georganiseerd met één of enkele coffeeshophouders uit elke deelnemende
gemeente. In dit netwerk wordt de voortgang besproken en worden keuzes toegelicht.
Ook wordt informatie opgehaald bij de coffeeshophouders voor nog te maken keuzes in
de voorbereiding. De coffeeshophouders uit de deelnemende gemeenten worden in contact
gebracht met de aangewezen telers, zodat vraag en aanbod van de te produceren hennep
en hasjiesj kan worden afgestemd. In september is daarnaast ambtelijk met coffeeshophouders
gesproken over hoe te komen tot een aanbod dat aansluit bij de wensen van de coffeeshophouders
en consumenten.

Veiligheid

De werkgroep Veiligheid, met vertegenwoordigers van de betrokken gemeenten, politie
en het Openbaar Ministerie, brengt mogelijke veiligheidsrisico’s als gevolg van deelname
aan het experiment en bijbehorende tegenmaatregelen in kaart. Ook worden scenario’s
voorbereid en afspraken gemaakt over welke partijen in die situaties aan zet zijn,
bijvoorbeeld in het geval dat de illegale straathandel in hennep en hasjiesj aanzienlijk
toeneemt.

Toezicht en handhaving

Op de wet- en regelgeving van het experiment wordt toezicht gehouden door de Inspectie
Justitie en Veiligheid (IJenV), Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en
de 10 burgemeesters van de deelnemende gemeenten, ieder voor hun eigen verantwoordelijkheid.
Bij overtreding wordt primair bestuurlijk gehandhaafd. De politie en het Openbaar
Ministerie zijn verantwoordelijk voor het opsporen en vervolgen van strafbare feiten.

Onder coördinatie van de IJenV is met de NVWA, de 10 burgemeesters, de politie en
het Openbaar Ministerie een handhavingsarrangement opgesteld. Het arrangement beschrijft
het handelen van partijen bij overtreding van het bepaalde in de wet- en regelgeving
experiment gesloten coffeeshopketen en beoogt afspraken te maken over de samenwerking
van partijen, waaronder de uitwisseling van informatie. De activiteiten in het kader
van het experiment worden hiermee zoveel mogelijk op elkaar afgestemd en complementair,
door het werkterrein van de verschillende toezichthouders af te bakenen en de afspraken
met politie en OM vast te leggen.

De IJenV publiceert het handhavingsarrangement op 1 november 2021. Op die datum treedt
ook het handhavings- en boetebeleid van de IJenV in werking en worden op de website
van de IJenV de webpagina’s gelanceerd waarop toelichting wordt gegeven over het toezicht
en de handhaving. Het specifieke interventiebeleid Experiment gesloten coffeeshopketen
van de NVWA is al gepubliceerd en ook terug te vinden via de website van de NVWA5. Daarnaast hebben beide toezichthouders personeel aangetrokken om het toezicht op
het experiment verder te operationaliseren met als doel om klaar te zijn als de telers
van start gaan.

Onderzoek

In september is het onderzoeksconsortium begonnen met de nulmeting, om de situatie
voorafgaand aan het experiment in kaart te brengen. Naar verwachting ronden de onderzoekers
de dataverzameling hiervoor voor het einde van dit jaar af. Na de start van de experimenteerfase
gaat het onderzoeksconsortium de geslotenheid van de keten en de effecten op het gebied
van criminaliteit, veiligheid, overlast en volksgezondheid monitoren. De evaluatie
gaat circa 2,5 jaar na de start van het experiment van start en duurt circa acht maanden.
Het onderzoek wordt begeleid door een Begeleidings- en Evaluatiecommissie.

Preventie

Zoals gemeld in onze brief van 16 april 20216 is gezamenlijk met deelnemende gemeenten een keuze gemaakt voor de verdere vormgeving
van het preventiebeleid tijdens het experiment. Het Trimbos-instituut is samen met
instellingen voor verslavingszorg en andere relevante partijen met de vormgeving hiervan
gestart. Zo is er in augustus een informatief webinar over de preventieaanpak rondom
het experiment aan gemeenten geboden en wordt eind dit jaar een concept-model Preventie-
en Handhavingsplan Cannabis opgeleverd, dat in 2022 met twee experimentgemeenten in
de praktijk zal worden getest.

Internetconsultatie gewijzigde besluit en regeling

Op 1 juli 2020 is de wet- en regelgeving omtrent het Experiment gesloten coffeeshopketen
in werking getreden. Op die datum is de voorbereidingsfase aangevangen. In dat kader
is gebleken dat enkele eisen voor coffeeshophouders en telers aanpassing of verduidelijking
behoeven, voornamelijk van technische aard. Dat vergt een wijziging van het Besluit
experiment gesloten coffeeshopketen en de Regeling experiment gesloten coffeeshopketen.

Gedurende de zomer heeft de internetconsultatie van de wijzigingsvoorstellen van het
besluit en de regeling plaatsgevonden. De uitkomsten worden op dit moment verwerkt.
Conform artikel 13 van de Wet experiment gesloten coffeeshopketen zal de wijziging
van het Besluit experiment gesloten coffeeshopketen bij uw Kamer en de Eerste Kamer
worden voorgehangen. De voorhang is voorzien voor het einde van dit jaar.

Track and Trace

Om toezicht te kunnen houden op de geslotenheid van de keten is een Track and Trace systeem ontwikkeld ter ondersteuning van de toezichthouders. In Track and Trace wordt hennep van plant tot aan verkocht product en afvalvernietiging gevolgd en geregistreerd.
Het gebruik van dit Track and Trace systeem is verplicht voor alle telers en coffeeshophouders die deelnemen aan het
experiment.

De ontwikkeling van verschillende apps voor telers, inspecties en coffeeshops loopt
op schema. Inmiddels zijn de aangewezen telers en inspecties betrokken bij gebruikerstesten.
Later dit jaar worden ook deelnemende coffeeshops uitgenodigd voor een gebruikerstest.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
F.B.J. Grapperhaus