Brief regering : Fraudemonitor van het Openbaar Ministerie (OM) 2019-2020

Nr. 600 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 8 oktober 2021

Hierbij bied ik uw Kamer de door het Openbaar Ministerie (hierna: OM) opgestelde Fraudemonitor
over de jaren 2019 en 2020 aan1. In deze Fraudemonitor is door middel van cijfers en tevens geïllustreerd met concrete
zaken een beeld gegeven van de strafrechtelijke prestaties in de bestrijding van fraude,
waarbij de overheid of burgers en bedrijven slachtoffer werden. Daarbij wordt ook
de in- en uitstroom van zaken in voornoemde jaren toegelicht, inclusief de afdoeningsvormen
door het OM of de rechter, alsook het type zaken. Het betreft de vierde editie van
de OM Fraudemonitor, die door het OM wordt opgesteld.

Horizontale fraude is sinds 2019 geen onderdeel meer van de Veiligheidsagenda. Dat
houdt in dat er geen minimumafspraken meer gelden voor het aantal aan te leveren verdachten
door de politie aan het OM. Het OM en de politie hebben afgesproken dat zij zich samen
blijven inspannen om het in 2018 gerealiseerde niveau te handhaven en waar mogelijk
te verbeteren. Uit deze monitor blijkt dat deze afspraak gestand is gedaan, aangezien
het aantal parketnummers vanaf 2018 zelfs is toegenomen.

Tabel 1: instroom aantallen verdachten van horizontale fraude bij OM geregistreerd

Jaar

2017

2018

2019

2020

Aantal parketnummers

3.256

3.262

4.355

4.136

Het jaar 2020 is uitzonderlijk te noemen vanwege de coronacrisis. Dit heeft ook impact
gehad op de gevraagde inzet van het OM en de voortgang van opsporingsonderzoeken en
strafzittingen. Zo heeft het OM zich met andere opsporingsdiensten en de politie ingezet
om nieuwe fraudevormen op te sporen, zoals fraude met mondkapjes, corona(snel)testen
en testcertificaten. De coronacrisis heeft ook geleid tot een forse toename van gedigitaliseerde
vormen van fraude, zoals vriend-in-noodfraude, spoofing en nepwebshops. Het OM heeft
de aanpak van fraude met betaalproducten (spoofing, phishing etc.) in 2019 en 2020
ruim weten te verdubbelen. Identiteitsfraude, met name online misbruik van persoonsgegevens
en «vriend-in-nood-fraude», nam toe met 50 procent. Strafzaken in online handelsfraude
stegen in twee jaar met ruim 20 procent.

Vanwege de vlucht die digitale vormen van horizontale fraude heeft genomen, heb ik
het OM verzocht om daar ook in 2022 de nodige inzet op te plegen. Hierbij geldt wel
als kanttekening dat effectieve fraudebestrijding begint met het voorkomen ervan.
Om deze reden heb ik mede namens de Minister van Financiën en Staatssecretaris van
Economische Zaken en Klimaat toegezegd om tezamen met de Nederlandse Vereniging van
Banken, de Betaalvereniging Nederland en de Vereniging van telecomaanbieders (COIN),
ter aanvulling van het al reeds ingezette beleid op online fraude, samen te werken
in gerichte acties en de integrale aanpak effectief vorm te geven.2 Over de ontwikkeling van een aanpak informeer ik uw Kamer separaat.

In elke Fraudemonitor wordt ook aandacht besteed aan de bestrijding van verticale
fraude. Dit is fraude waarbij de overheid schade wordt toegebracht, bijvoorbeeld door
misbruik van regelingen. Voor de bestrijding van verticale fraude zijn de betreffende
vakministers primair verantwoordelijk. Voor alle toezichthouders geldt dat zij steeds
meer risico gestuurd toezicht houden. Het OM werkt samen met de FIOD, Inspectie Sociale
Zaken en Werkgelegenheid, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en Inspectie
Leefomgeving en Transport om verticale fraude effectief aan te pakken. De coronacrisis
heeft ook impact gehad op de in- en uitstroom van verticale fraudezaken. De instroom
in 2020 was hierdoor minder in vergelijking met 2019. Er zijn minder zaken door de
rechter afgedaan, omdat een beperkter aantal strafzittingen plaatsvond.

Het OM zal ook de komende periode de strafrechtelijke resultaten op het terrein van
de fraudebestrijding monitoren. Dit draagt bij aan het inzichtelijk maken waarop het
strafrecht is ingezet en welke ontwikkelingen er zijn die van belang zijn voor de
fraudebestrijding.

De Minister van Justitie en Veiligheid, F.B.J. Grapperhaus