Brief regering : Eerste monitor afbouw bovenmatige vermogens samenwerkingsverbanden passend onderwijs

Nr. 418 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS EN MEDIA

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 oktober 2021

Op 4 november 2020 heb ik uw kamer de brief Verbeteraanpak passend onderwijs en route naar inclusief onderwijs1 gestuurd, met daarin 25 maatregelen om passend onderwijs te verbeteren. Met deze
brief informeer ik u over de monitoring van maatregel 23, de maatregel die ziet op
de reserves van samenwerkingsverbanden. Naar aanleiding van de hoge reserves van de
samenwerkingsverbanden in 2019 is een extra maatregel genomen om het (mogelijk) bovenmatige
eigen vermogen van de samenwerkingsverbanden versneld af te bouwen. Tenzij er een
gezamenlijk plan werd opgesteld en uitgevoerd om de bovenmatige eigen vermogens versneld
af te bouwen, zou er een korting worden toegepast op het budget van de samenwerkingsverbanden.

Op 29 januari 2021 heb ik het gezamenlijke plan van de samenwerkingsverbanden ontvangen.
Uw Kamer is daarover reeds geïnformeerd.2 In dit plan stellen de samenwerkingsverbanden gezamenlijk het doel om de bovenmatige
reserves naar nul af te bouwen per 2022 met een beperkte uitloop naar 2023. Onderdeel
van het gezamenlijke plan is dat de individuele samenwerkingsverbanden begin mei een
eigen plan indienden dat aansloot op de gezamenlijke ambities om de reserves versneld
af te bouwen. Alle samenwerkingsverbanden hebben hier gehoor aan gegeven. Uit de monitoringsrapportage
die ik op 2 september 2021 heb ontvangen en meestuur met deze brief3, blijkt dat de plannen van de individuele samenwerkingsverbanden over het algemeen
goed aansluiten op het gezamenlijke plan. De belangrijkste conclusie van deze monitor
is dat alle samenwerkingsverbanden serieuze plannen hebben gemaakt om het eigen vermogen
versneld af te bouwen en ook al in 2020 de eerste grote stap hebben gezet. Uit de
rapportage blijkt dat het hogere eigen vermogen van de sector in 2023 vrijwel helemaal
is afgebouwd. Het is goed om te zien dat de samenwerkingsverbanden in een kort en
dynamisch tijdsbestek aan de slag zijn gegaan met het doelbewust verminderen van reserves.
De coördinerende rol die de Raden, Netwerk LPO en Sectorraad samenwerkingsverbanden
vo hierin hebben gespeeld verdient een compliment.

Aan uw Kamer is tijdens het WGO (Kamerstuk 35 830 VIII, nr. 22) Verantwoordingsdebat Slotwet 2020, Jaarverslag OCW 2020 toegezegd om de Kamer te
informeren over de plannen van de samenwerkingsverbanden. In de rapportage wordt daar
ook aandacht aan besteed. Uit de rapportage blijkt dat de samenwerkingsverbanden hun
reserves vooral inzetten voor het verbeteren van de basisondersteuning en het voortzetten
van huidige activiteiten. Ook wordt er een relatief groot deel van de reserves ingezet
voor de verbetering van de extra ondersteuning op reguliere scholen en de uitbreiding
van het type arrangementen dat een samenwerkingsverband aanbiedt. Het is goed om te
zien dat met de uitvoering van de plannen de middelen ook ten goede gaan komen aan
(de verbetering van) passend onderwijs, zowel op de korte als de lange termijn. Daarnaast
is goed te zien dat het grootste gedeelte van de afbouw zal plaatsvinden in 2021 en
2022, waarbij er in 2022 73% van het bovenmatige eigen vermogen op 31 december 2020
moet zijn afgebouwd4.

In 2023 is er volgens de monitor, op basis van de individuele plannen, nog wel sprake
van licht (mogelijk) bovenmatig eigen vermogen. Dit wijkt beperkt af van het gezamenlijke
plan, waarbij er in 2023 geen (mogelijk) bovenmatig eigen vermogen meer zou zijn.
Het kan zijn dat er vanwege bijzondere omstandigheden een goede reden is waarom het
eigen vermogen boven de signaleringswaarde ligt. De komende periode zal moeten worden
gebruikt in de monitoring om goed te kunnen beoordelen of hier sprake is van een verantwoord
bovenmatig eigen vermogen of dat de enkele samenwerkingsverbanden die het betreft
nog extra acties moeten inzetten. De monitor blijft dan ook van belang om de ingezette
ontwikkelingen te blijven volgen. Daarbij is er een aantal facetten die een rol kan
spelen bij de verdere afbouw van de bovenmatige eigen vermogens. De vereenvoudiging
van de bekostiging po bijvoorbeeld zal een drukkend effect hebben op de reserves.
In de volgende monitor, die begin volgend jaar zal verschijnen, zal daar dan ook verder
op in worden gegaan.

Aangezien de samenwerkingsverbanden goed van start zijn met het afbouwen van het (mogelijk)
bovenmatige eigen vermogen, zie ik voor nu dan ook af van het toepassen van een korting
op het budget van de samenwerkingsverbanden. Uiteraard blijf ik de samenwerkingsverbanden
volgen bij het afbouwen van het bovenmatig eigen vermogen. Als de voortgang stokt,
blijft de mogelijkheid bestaan om de korting toe te passen.

De Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media, A. Slob