Brief regering : Informatie over de Omgevingswet september 2021

Nr. 201
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 september 2021

Met deze brief informeer ik u over de voortgang van de implementatie van Omgevingswet.
Specifiek ga ik in op de aansluitingen op het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO),
het rapport van de ADR en de financiën. Daarnaast bied ik uw Kamer het onderzoeksrapport
aan van de Auditdienst Rijk (ADR) over de «Opvolging BIT en Gateway adviezen Digitaal
Stelsel Omgevingswet», inclusief de managementreactie op dit rapport.

1. Aansluitingen DSO

Zoals toegezegd tijdens het debat op 15 januari 2020 over de Invoeringswet Omgevingswet1 en zoals aangegeven tijdens het notaoverleg met u op 25 november 2020 (Kamerstuk
33 118, nr. 170) stuur ik u het maandelijkse overzicht met «Aansluiten op het Digitaal Stelsel Omgevingswet»
in bijlage 12 bij deze brief.3

De cijfers van de afgelopen maanden laten zien dat voor alle aansluitingen rond de
90% – vergunningen en meldingen: 92%, Omgevingsdocumenten 90% en toegepaste regels
86% – van de bevoegde gezagen is aangemeld voor aansluiting. Ongeveer 75% is daadwerkelijk
technisch aangesloten. De zomervakantie en de nieuwe releases van lokale en landelijke
software hebben ertoe geleid dat het aantal nieuwe aanmeldingen voor aansluiten afvlakt en soms iets terugloopt. We verwachten dat eind
2021 circa 85–90% van de overheden een functioneel werkende aansluiting hebben. Zekerheid
over de inwerkingtredingsdatum is belangrijk, omdat dit overheden vertrouwen geeft
dat zij op het juiste moment investeren en implementeren.

Alle inzet is er onverminderd op gericht dat alle partijen kunnen aansluiten op een
moment waarop zij nog een half jaar hebben om te kunnen oefenen. Daar wordt in algemene
zin over gecommuniceerd door de DSO-organisatie, de regionale implementatiecoaches
Omgevingswet en door de implementatieondersteuning van de koepels. Ook wordt per organisatie
bijgehouden wanneer zij de aansluiting plannen en of zij succesvol zijn aangesloten.
Met de organisaties die nog niet zover zijn wordt contact opgenomen, om het belang
van oefenen te benadrukken en te achterhalen of er sprake is van een knelpunt. De
DSO-experts bieden ondersteuning in het geval van technische knelpunten. Bij het aansluiten
van bevoegde gezagen werken de koepels en het programma Aan de Slag nauw samen met
leveranciers. Naast de contacten die het programma heeft met deze overheden, nemen
ook de leveranciers verantwoordelijkheid om al hun klanten op tijd aan te sluiten.
Er wordt dus op meerdere manieren gestimuleerd en gestuurd om op tijd aan te sluiten.

Daar waar het half jaar oefentijd bij een bevoegd gezag in het gedrang lijkt te komen,
worden individuele organisaties benaderd met het oog op de naderende deadlines. Afhankelijk
van de oorzaak helpen koepels, leveranciers, de regionale implementatie coaches Omgevingswet
of DSO-experts om hen alsnog zo snel mogelijk aan te sluiten. Indien dit om welke
reden dan ook niet mogelijk is, reiken zij alternatieven aan om toch te kunnen oefenen.

2. Rapport ADR over opvolging adviezen BIT en Gateway

Op initiatief van BZK is de Auditdienst Rijk (ADR) gevraagd om onderzoek te verrichten
naar de opvolging van de adviezen die in 2020 door het Bureau ICT Toetsing en Bureau
Gateway zijn uitgebracht over de (implementatie van) het DSO. Ik heb u eerder aangegeven
dat er aandacht wordt besteed aan de opvolging van deze adviezen, het ADR-rapport
is hier een uitwerking van. Het inhoudelijk onderzoek vond plaats in de periode maart
tot en met juli 2021. De ADR heeft gekeken naar de manier waarop invulling is gegeven
aan de adviezen, hoe maatregelen zijn belegd en waar nog verbetering kan of zou moeten
plaatsvinden. Op 26 juli jl. heeft de ADR zijn onderzoeksrapport opgeleverd.

De ADR concludeert in zijn rapport dat er hard wordt gewerkt om opvolging te geven
aan de adviezen en vooruitgang te zien is. Wel merken ze op dat het beoogd effect
van veel getroffen maatregelen niet voldoende concreet is gemaakt, waardoor niet goed
kan worden bepaald wanneer een advies volledig is opgevolgd. Het stemt mij aan de
ene kant tevreden dat de ADR constateert dat er hard gewerkt wordt aan de opvolging
en dat vooruitgang zichtbaar is. Dit sluit aan bij mijn eigen beeld hiervan. Het tweede
deel van de hoofdconclusie wijst mij op de noodzaak tot het nader concretiseren van
de beoogde effecten. Deze conclusie en aanbevelingen neem ik over. In de managementreactie,
die als bijlage bij het rapport is gevoegd, is in detail beschreven welke acties in
gang zijn gezet om dit te verbeteren (zie bijlage 2)4. Deze acties zijn op dit moment in uitvoering.

3. Financiën Omgevingswet

Zoals gemeld in het antwoord op de vraag van het Kamerlid Bromet5, heeft de verschuiving van de inwerkingtreding van de Omgevingswet van 1 januari
2022 naar 1 juli 2022 financiële gevolgen voor de bevoegde gezagen en voor het Rijk.

Voor de Rijkoverheid en de bestuurlijke partners brengt dit half jaar extra kosten
met zich mee. De verschillende kosten zet ik hieronder nader uiteen.

Voor de rijksoverheid gaat het onder andere om het langer in de lucht houden van de
programmaorganisatie en de bestaande, landelijke systemen, en het ondersteunen van
tijdelijke alternatieve maatregelen. Hiervoor is 14,4 miljoen euro toegevoegd aan
de middelen voor de Omgevingswet.

Verder is voor de invoering en implementatie van de Omgevingswet over een periode
van vijf jaar 14,3 miljoen euro extra beschikbaar gesteld. Dit bedrag is bestemd voor
de bekostiging van de aan de Eerste Kamer gedane toezegging over implementatie en
loopt door tot vijf jaar na inwerkingtreding. Met de bestuurlijke partners zal ik
zorgdragen voor een goede invulling hiervan.

Daarnaast is er een bedrag van 23 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de extra kosten
van de implementatie – door het verschuiven van de inwerkingtreding van de wet – bestemd
voor de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen en voor de rijkspartijen
die de Omgevingswet invoeren. VNG, IPO, Unie van Waterschappen en rijkspartijen verkennen op dit moment
hoe het bedrag van 23 miljoen euro kan worden ingezet als stimulans voor een goede
en tijdige invoering van de wet. Zij denken aan maatregelen die de implementatie van
de wet op 1 juli 2022 extra ondersteunen, zodat het geld ten goede komt aan alle organisaties
die de Omgevingswet moeten invoeren. Hiermee kom ik ten aanzien van het verschuiven
van de inwerkintreding van de wet, tegemoet aan de motie van het Kamerlid Van Eijs6 om zorg te dragen voor voldoende middelen voor het invoeren van de Omgevingswet.

De ontwikkeling en de afbouw van de landelijke voorziening van het Digitaal Stelsel
Omgevingswet (DSO-LV) vergt meer tijd en geld dan aanvankelijk voorzien. Naar aanleiding
van het BIT-advies en Gateway Review van eind 2020 zijn de kosten voor de ontwikkeling
van het DSO opnieuw geraamd. Conform deze herijking is voor het afbouwen van het DSO-LV
tot het basisniveau een bedrag van 30,8 miljoen euro toegevoegd aan de middelen voor
de Omgevingswet.

4. Vervolg

Ik hecht eraan dat in beide Kamers een zorgvuldige behandeling kan plaatsvinden en
dat u over de informatie beschikt om een goede afweging te kunnen maken over de inwerkingtreding
van de Omgevingswet. Daarom wil ik u graag nog nader informeren over de stand van
zaken en de stappen die zijn of nog moeten worden gezet voordat het ontwerp van het
koninklijk besluit voor inwerkingtreding van de Omgevingswet via een voorhangprocedure
aan u wordt voorgelegd. Dit zoals ik heb aangekondigd in mijn brief van 27 mei 20217 en bij de beantwoording van uw vragen op 3 september 20218.

Uiterlijk begin november stuur ik u daartoe een brief met de meest recente Implementatiemonitor,
de stand van zaken van het DSO – waaronder de stand van zaken van de landelijke voorziening
en de meest recente aansluitcijfers. Op basis van de behoefte voer ik graag het debat
met u over de datum van inwerkingtreding. Na het debat met u zal ik hierover ook in
gesprek gaan met de Eerste Kamer. Na de uitwisseling in beide kamers zal ik beslissen
over het moment van het formeel voorhangen van het inwerkingtredings-KB bij beide
Kamers.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
K.H. Ollongren