Brief regering : Beschikbaarheidbijdrage spoedeisende hulp

Nr. 335
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Ontvangen ter Griffie op 27 augustus 2021.

Het besluit tot het doen van een aanwijzing kan niet eerder worden genomen dan op
29 september 2021.

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 27 augustus 2021

Hierbij stuur ik u het advies over de beschikbaarheidbijdrage spoedeisende hulp (SEH)
inclusief de bijlagen 1. Marktverstoringstoets en 2. Kostenonderzoek en het aanvullende
advies over de beschikbaarheidbijdrage SEH die ik van de Nederlandse Zorgautoriteit
(NZa) heb ontvangen1.

Met deze brief informeer ik u over de ontvangen stukken en over mijn besluit over
de tijdelijke aanpassing van de afbakening van de beschikbaarheidbijdrage SEH per
2022.

Deze brief bevat tevens de zakelijke inhoud van de aanwijzing die ik van plan ben
op grond van artikel 7 van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) aan de NZa te
geven. Overeenkomstig artikel 8 van de Wmg ga ik tot het geven van de aanwijzing niet
eerder over dan nadat dertig dagen zijn verstreken na verzending van deze brief met
inachtneming van het feit dat drie vierde van de termijn buiten de recesperiode van
uw Kamer valt. De reden voor het geven van deze aanwijzing is om de NZa in staat te
stellen om de nieuwe tijdelijke afbakening van de beschikbaarheidbijdrage SEH te verwerken
in haar beleidsregels voor 2022.

Achtergrond

Zoals mijn ambtsvoorganger u eerder heeft laten weten zijn er signalen van ziekenhuizen
dat de beschikbaarheidbijdrage SEH voor de gevoelige ziekenhuizen niet toereikend
is. Ik ben daarom samen met de NZa en de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen
(NVZ) gaan onderzoeken of aanpassing van de afbakening van deze beschikbaarheidbijdrage
nodig is. Relevante aanleiding voor dit onderzoek is de vaststelling van het kwaliteitskader
Spoedzorgketen. Het kwaliteitskader Spoedzorgketen is een landelijk kader voor de
samenwerking tussen ketenpartners en beschrijft de minimale vereisten voor de (regionale)
organisatie van de spoedzorg. Het Kwaliteitskader beschrijft hoe partijen in de zorg
met elkaar samenwerken om iedere patiënt met een acute zorgvraag 24/7 zorg van goede
kwaliteit te bieden. Onderdeel hiervan is ook de bereikbaarheid van de achterwacht.
Om 24/7 goede SEH-zorg te kunnen bieden, is ook bereikbaarheid van de achterwacht
noodzakelijk. Daarom heb ik de NZa gevraagd om een marktverstoringstoets te doen (en
een daarvoor noodzakelijk kostenonderzoek) om te onderzoeken of er marktverstoring
is wanneer de meerkosten op reguliere wijze bekostigd zouden worden.

Beschikbaarheidbijdrage SEH

In de basis wordt in Nederland de zorg uit de opbrengsten van in rekening gebrachte
tarieven en prestaties bekostigd. Op grond van artikel 56a van de Wmg is het mogelijk
om hiervan af te wijken en in uitzonderlijke gevallen een beschikbaarheidbijdrage
in te zetten voor vormen van zorg:

• waarvan de kosten niet of niet geheel zijn toe te rekenen naar, of door middel van
tarieven in de zin van deze wet in rekening te brengen zijn aan individuele ziektekostenverzekeraars
of verzekerden, of;

• waarvan de bekostiging bij een zodanige toerekening dan wel een zodanige tarifering
marktverstorend zou werken, en;

• die niet op andere wijze worden bekostigd.

In het Besluit beschikbaarheidbijdrage WMG staat welke vormen van zorg in aanmerking
komen voor een beschikbaarheidbijdrage. Hierin is de SEH opgenomen en als volgt omschreven:

«spoedeisende hulp: zorg, bestaande uit de herkenning, stabilisatie en reanimatie
van alle acute medische patiënten. Het gaat bij de spoedeisende hulp (SEH) om het
behandelen van spoedeisende aandoeningen en het verwijzen naar meer gespecialiseerde
behandelaars. Hierbij geldt als voorwaarde dat sluiting van de afdeling SEH het aantal
inwoners in Nederland dat niet binnen 45 minuten een afdeling SEH per ambulance kan
bereiken, doet toenemen en de spoedeisende hulp 7 x 24 uur beschikbaar is.»

Zoals volgt uit bovenstaande omschrijving wordt de toekenning van deze beschikbaarheidbijdrage
onder meer ingekaderd door deze alleen beschikbaar te stellen voor de zogenaamde gevoelige
ziekenhuizen. Dit zijn ziekenhuizen die op basis van de bereikbaarheidsanalyse van
het RIVM essentieel zijn om de 45-minutennorm te kunnen halen2. In 2021 zijn er elf gevoelige ziekenhuizen die in aanmerking komen voor een beschikbaarheidbijdrage
SEH. In 2022 zijn dit er twaalf3. Op dit moment geldt als eis voor de beschikbaarheidbijdrage SEH dat er 24/7 minimaal
één door de KNMG geregistreerde SEH-arts of arts SEH én één SEH-verpleegkundige (de zogenaamde voorwacht) aanwezig is. Dit is tevens het uitgangspunt voor het
berekenen van de hoogte van de huidige beschikbaarheidbijdrage als het gaat om de
personeelskosten.

Marktverstoringstoets

In de marktverstoringstoets zijn naast de voorwacht onderstaande specialismen (de
zogenaamde achterwacht) uitgaande van bereikbaarheid in de avond- nacht- en weekenduren
(ANW-uren) meegenomen in het kader van een eventuele uitbreiding van de afbakening
van de beschikbaarheidbijdrage SEH:

• Anesthesioloog

• Anesthesieassistent

• Apothekersassistent

• Cardioloog

• Gedifferentieerde diensten chirurgie (3x)

1. Orthopedisch chirurg/traumachirurg

2. Vaatchirurg

3. GE-chirurg/oncologisch chirurg

• Intensivist

• Internist

• Kinderarts

• Klinisch chemicus

• Klinisch chemisch laborant

• Klinisch geriater of internist ouderengeneeskunde

• Longarts

• Medisch microbioloog

• Neuroloog

• Psychiater

• Radiologie laborant

• Radioloog

• Ziekenhuisapotheker

Met achterwacht tijdens ANW-diensten wordt bedoeld dat de betreffende zorgverlener
bereikbaar is voor (telefonische) consultatie en dat deze zorgverlener binnen een
«redelijke» tijd na telefonische oproep de benodigde medische handeling kan verrichten.

In de marktverstoringstoets geeft de NZa aan dat niet voldaan is aan de criteria van
artikel 56a Wmg voor het toekennen van een beschikbaarheidbijdrage SEH. De NZa heeft
geconcludeerd dat de meerkosten van zowel de voorwacht als de achterwacht via de reguliere
bekostiging vergoed kunnen worden en dat dit niet tot marktverstoring leidt. De NZa
heeft vooral onderzocht of er sprake is van marktverstoring op de zorgverzekeringsmarkt.
Pas bij fors hogere bedragen voor de meerkosten in combinatie met een onevenredige
verdeling over de zorgverzekeraars kan dit leiden tot significante (en daarmee marktverstorende)
premieverschillen tussen zorgverzekeraars.

Kostenonderzoek

In het kostenonderzoek heeft de NZa onderzoek gedaan naar de meerkosten voor de SEH
van de ziekenhuizen die als gevoelig voor de 45-minutennorm zijn aangewezen op basis
van de analyse «gevoelige ziekenhuizen» door het RIVM. De NZa is hierbij uitgegaan
van modelmatige benaderingen. Het kostenonderzoek bestond enerzijds uit een onderzoek
naar de opbrengsten van de voorwacht op de SEH, en anderzijds uit een onderzoek naar
de hoogte van de kosten voor bereikbare achterwacht tijdens ANW-uren. De kosten van
de voorwacht zijn in dit onderzoek niet onderzocht, omdat deze kortgeleden (najaar
2019) zijn herijkt. Het onderzoek naar de opbrengsten van de voorwacht leidt ertoe
dat de kleine gevoelige ziekenhuizen een lagere beschikbaarheidbijdrage krijgen en
de grotere gevoelige ziekenhuizen een hogere beschikbaarheidbijdrage. De NZa geeft
aan dat de uitbreiding van de beschikbaarheidbijdrage met de achterwachtfunctie leidt
tot een verschuiving van de reguliere bekostiging naar de beschikbaarheidbijdrage
SEH, leidend tot een toename van de beschikbaarheidbijdrage van € 813.962,– (prijspeil
2021) voor elk gevoelig ziekenhuis.

Analyse

Ik ben naar aanleiding van deze onderzoeken met de NZa in gesprek gegaan over de gevolgen
van de onderzoeken. Immers, nu er geen marktverstoring is aangetoond en de kosten
van zowel de voorwacht als de achterwacht via de reguliere bekostiging kan plaatsvinden,
lijkt een beschikbaarheidbijdrage niet noodzakelijk. Het gesprek over de beschikbaarheidbijdrage
SEH vindt echter onder een bijzonder gesternte plaats. Het kabinet is demissionair,
er is behoefte aan financiële stabiliteit voor de ziekenhuizen in deze coronatijd
en een nieuw kabinet kan besluiten nemen over de toekomstige organisatie en bekostiging
van de acute zorg. Ik heb de NZa daarom laten weten dat mijn voorkeur ernaar uitgaat
om de beschikbaarheidbijdrage SEH op dit moment te behouden. Een aanpassing van de
beschikbaarheidbijdrage SEH dient daarbij zo vormgegeven te worden dat de financiële
effecten voor de ziekenhuizen beperkt zijn. Ik heb de NZa binnen deze context om aanvullend
advies hierover gevraagd.

De NZa heeft mij geadviseerd over de technische uitvoerbaarheid van twee opties. Optie
1 laat de huidige afbakening van de beschikbaarheidbijdrage SEH in stand en voorziet
in een transitiepad voor die ziekenhuizen die er door de herijking van de opbrengsten
van de SEH qua beschikbaarheidbijdrage op achteruitgaan. Optie 2 gaat uit van de herijking
van de opbrengsten van de SEH en een tijdelijke uitbreiding van de afbakening van
de beschikbaarheidbijdrage SEH met de achterwacht tot er meer duidelijk is over het
toekomstige acute zorglandschap. Laatstgenoemde optie is volgens de NZa uitvoeringstechnisch
het meest haalbaar en biedt de meeste financiële zekerheid aan de gevoelige ziekenhuizen.
Daarnaast hebben de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en Zorgverzekeraars Nederland
een voorkeur voor optie 2. Optie 2 gaat gepaard met een overheveling van financiële
middelen uit het zorginkoopkader voor medisch-specialistische zorg naar de beschikbaarheidbijdragen
MSZ. Dit betreft een bedrag van 9,8 miljoen euro.

Besluit

De afbakening van de huidige beschikbaarheidbijdrage SEH wordt, tot er meer duidelijk
is over de keuzes van een nieuw kabinet ten aanzien van het toekomstige acute zorglandschap,
uitgebreid met de bereikbaarheid van de achterwachtfuncties in de ANW-uren. Ik deel
hierbij expliciet het standpunt van de NZa dat dit om een tijdelijke situatie gaat,
ter overbrugging tot duidelijk is wat een nieuw kabinet besluit over het acute zorglandschap
en de bekostiging daarvan.

Zakelijke inhoud aanwijzing

In de aanwijzing aan de NZa die ik voornemens ben te sturen, zal ik verzoeken om de
afbakening van de beschikbaarheidbijdrage aan te passen, zodat ook de bereikbaarheid
in de ANW-uren van de achterwachtfuncties, zoals opgenomen in de lijst in deze brief,
daaronder valt. Ik zal de NZa verzoeken om regels en beleidsregels hierover vast te
stellen en deze in werking te laten treden per 1 januari 2022.

Tot slot

Ik hoop u met deze voorhangbrief voldoende te hebben geïnformeerd over de beoogde
aanwijzing aan de NZa ten aanzien van de nieuwe afbakening van de beschikbaarheidbijdrage
SEH.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, P. Blokhuis