Brief regering : Ingelaste JBZ-Raad 31 augustus

Nr. 704
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 augustus 2021

Hierbij informeer ik uw Kamer over de ingelaste Raad van Justitie en Binnenlandse
Zaken op 31 augustus a.s. in Brussel. Ik ben voornemens deel te nemen aan deze Raad.
Daarnaast doe ik hierbij verslag van de ministeriële bijeenkomst in het kader van
het Integrated Crisis Response Mechanism over de situatie in Litouwen van 18 augustus jl.

Het Sloveense Voorzitterschap heeft de ministers verantwoordelijk voor migratie uitgenodigd
om de recente ontwikkelingen in Afghanistan en de gevolgen daarvan voor migratie en
asiel te bespreken aanstaande 31 augustus. Deze Raad is geagendeerd naast de Raad
Buitenlandse Zaken (Gymnich) van 2-3 september die de bredere veiligheidssituatie
en de Europese inzet daarop bespreekt.

Op moment van schrijven is nog geen concrete agenda van deze JBZ-Raad beschikbaar.
De verwachting is dat zowel over de migratiesituatie in Afghanistan, als over EU-interne
aspecten zoals de opvang van asielzoekers in Europa en de gevolgen voor de interne
veiligheidssituatie wordt gesproken. Zoals het kabinet eerder heeft gesteld hebben
de razendsnelle ontwikkelingen in Afghanistan van de afgelopen periode zelfs de meest
pessimistische scenario’s overtroffen.

Op dit moment neemt vooral het aantal intern ontheemden toe en is het aantal Afghanen
dat naar buurlanden vlucht beperkt. De situatie kan echter snel veranderen, daarom
is het van groot belang op alle scenario’s voorbereid te zijn. Het kabinet zal ook
in de JBZ-Raad onderstrepen dat opvang in eerste instantie duurzaam in de regio dient
plaats te vinden, en de EU de regio daarbij dient te ondersteunen, gezamenlijk met
de internationale gemeenschap. Het kabinet zal in navolging van enkele andere lidstaten
de Europese Commissie oproepen om te komen tot een integraal EU-actieplan voor Afghanistan
waarin naast opvang in de regio en migratiesamenwerking ook aandacht is voor de verschillende
humanitaire- en veiligheidsaspecten van mogelijke migratiestromen. Voorts zal het
kabinet de Europese Commissie verzoeken in gesprek te gaan met landen in de regio
en landen op de migratieroute richting de EU over migratiesamenwerking en steun voor
onder andere opvang en asielmanagement.

Onderdeel van genoemd actieplan en migratiesamenwerking kan ook de hervestiging van
Afghaanse vluchtelingen betreffen die zich op dit moment in andere landen in de regio
bevinden. De Europese Commissie heeft lidstaten gevraagd om meer inspanningen op het
terrein van hervestiging. Dit om te laten zien dat de EU op een gecontroleerde manier
bescherming biedt.

Deze crisis onderstreept wederom de noodzaak tot voortgang ten aanzien van de onderhandelingen
over het migratie- en asielpact1. Het kabinet zal tijdens de Raad aandringen op voortgang.

Daarnaast zullen de ministers naar verwachting tijdens deze JBZ-Raad spreken over
de mogelijke gevolgen die de situatie in Afghanistan kan hebben voor de interne veiligheid
in Europa. Hierbij wordt waarschijnlijk besproken wat nodig is om de situatie grondig
te analyseren en monitoren en op basis daarvan te bepalen welke acties nodig zijn
om dat te voorkomen. Hier zal een rol zijn weggelegd voor de EU Coördinator voor terrorismebestrijding
(EU CTC), het EU inlichtingencentrum (INTCEN) en Europol. Het kabinet zal aandringen
op een gezamenlijke aanpak en het belang van informatie-uitwisseling tussen de EU-lidstaten
en de relevante Europese instanties.

Verslag IPCR

Op 18 augustus organiseerde het Sloveense Voorzitterschap in het kader van het zogeheten
Integrated Political Crisis Response (IPCR)-mechanisme een bijeenkomst van de EU ministers verantwoordelijk voor migratie,
om de situatie aan de grens met Belarus te bespreken en in het bijzonder de situatie
in Litouwen waar een ongekend hoog aantal migranten illegaal de grens is overgestoken.2 Hoge Vertegenwoordiger Borell, Eurocommissaris van Binnenlandse Zaken Johansson,
de betrokken agentschappen EASO3 en Frontex4, en Litouwen, Letland en Polen informeerden de ministers over de actuele situatie
aan de grens en de al genomen maatregelen, zoals de versterking van de grensbewakingssteun
door Frontex. Ook blikten zij vooruit op de benodigde inzet voor de komende periode.
De betrokken lidstaten en agentschappen lichtten toe dat in de dagen voorafgaand aan
de IPCR de aantallen migranten in Litouwen waren gedaald, en dat dit mogelijk samenhangt
met de tijdelijke opschorting van de vluchten uit Irak naar Belarus. Ook lijken migratiestromen
zich deels te verplaatsen: Polen en Letland ervaren een toename van irreguliere grensoverschrijdingen
uit Belarus in de eerste weken van augustus.

De ministers spraken brede steun uit voor de getroffen lidstaten en verwierpen unaniem
de acties van het Belarussische regime onder leiding van president Lukashenko waarbij
migranten worden misbruikt voor geopolitieke doeleinden. Voorts onderschreven zij
nogmaals nadrukkelijk het belang van gezamenlijk optreden richting Belarus. Ook Nederland
noemde de acties van Belarus onaanvaardbaar en onderstreepte het belang van het beschermen
van de EU-buitengrens, adequate opvang- en asielprocedures in de getroffen lidstaten,
en het voorkomen van secundaire migratie waarbij migranten doorreizen naar andere
EU-lidstaten. Het is van belang dat de EU integraal alle middelen inzet om het misbruiken
van migratie voor geopolitieke doelen te voorkomen en aan te pakken indien dit zich
voordoet, met inachtneming van de relevante internationale en Europese regelgeving.
Voorts werd de noodzaak tot nauwe samenwerking met derde landen, zoals Irak, onderstreept.
Nederland ontving hierin bijval. Het Voorzitterschap nam ter afsluiting een voorzitterschapsverklaring
aan. Deze is te vinden op de website van het Sloveense voorzitterschap.5

Tot slot werd ook kort stilgestaan bij de situatie in Afghanistan, waarbij de Hoge
Vertegenwoordiger het belang van snelle evacuatie van EU-burgers en Afghanen die de
afgelopen jaren hebben samengewerkt met de EU benadrukte, evenals het ondersteunen
van de Afghaanse bevolking, ontheemden in Afghanistan en in de buurlanden. Commissaris
Johansson ging in op migratie-aspecten en wees op de noodzaak voor snelle gezamenlijke
actie van de EU, waar steun aan landen in de regio een cruciaal onderdeel van is.
Enkele lidstaten riepen op om spoedig een bijeenkomst van de ministers verantwoordelijk
voor migratie over Afghanistan te organiseren. Nederland heeft dit verzoek van harte
gesteund.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
A. Broekers-Knol