Brief regering : Monitor Betaaltermijnen overheid 2020

Nr. 302
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 juni 2021

Het is voor ondernemers van belang dat zij op tijd worden betaald door hun afnemers.
Snellere betaling biedt ondernemers meer financiële ademruimte en geeft ze een grotere
kans om de huidige economische crisis door te komen.

Ik ben met uw Kamer meerdere keren in overleg geweest over de wens om de betaaltermijnen
van grote bedrijven aan mkb-ondernemingen te maximeren op 30 dagen. Op 8 juni 2020,
heb ik – mede namens de Minister voor Rechtsbescherming – uw Kamer een brief gestuurd
waarin onder andere is aangegeven dat de betaaltermijn voor grote bedrijven in relatie
tot mkb-ondernemingen wordt gemaximaliseerd tot 30 dagen.1 De betaaltermijn voor de handelsrelaties tussen grootbedrijven en mkb-ondernemers
wordt daarmee gelijkgetrokken met de maximum betaaltermijn voor de overheid. Op 16 maart
jl. is het «Wetsvoorstel verkorten wettelijke betaaltermijn tot 30 dagen» aan uw Kamer aangeboden (Kamerstuk 35 769). Na het zomerreces zal ik de vragen van Uw Kamer beantwoorden die zijn gesteld naar
aanleiding van de inbreng van het verslag op 27 mei jl. (Kamerstuk 35 769, nr. 5).

Het op tijd betalen van facturen door de rijksoverheid, provincies en gemeenten is
van wezenlijke invloed op de financiële positie van ondernemingen en daarmee op de
economische kracht, zowel lokaal als landelijk. Overheden zijn sinds 2013 wettelijk
verplicht hun rekeningen binnen 30 dagen te betalen. De overheid heeft niet alleen
een wettelijke verplichting om tijdig te betalen, maar vervult hierin ook een voorbeeldfunctie.
Jaarlijks informeer ik uw Kamer met een monitor over het betaalgedrag van de rijksoverheid,
provincies en gemeenten. Deze monitor betreft het overzicht van de gerealiseerde betaaltermijnen
in het jaar 2020.

Voor deze jaarlijkse monitor werk ik normaliter samen met de Vereniging Nederlandse
Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO), die de gegevensuitvraag voor
respectievelijk de gemeenten en de provincies verzorgen.

Dit jaar heeft de VNG de gegevensuitvraag niet verzorgd. Mijn ministerie heeft zoals
ieder jaar het onderzoeksbureau Dun and Bradstreet (D&B) de opdracht geven om als
referentiekader een inventarisatie te maken van de gemeentelijke betaaltermijnen op
basis van de kredietinformatie van toeleveranciers uit hun administratie. Normaliter
worden deze gegevens gebruikt ter aanvulling daar waar gemeenten zelf geen cijfer
konden of wilden aanleveren. Dit betekent dat dit jaar de gehanteerde methodiek voor
de gemeenten afwijkt van die van het Rijk en de provincies.

Ondanks de huidige economische crisis laat de monitor over het algemeen positieve
cijfers zien, maar er is ruimte voor verbetering.

Rijksoverheid

De betaaltermijnen van de rijksoverheid worden sinds 2009 gemonitord. Per departement
wordt gekeken in hoeverre de wettelijke betaaltermijn van 30 dagen wordt gehaald.

In 2016 heeft de rijksoverheid de ambitie verhoogd van 90% naar 95% betalingen voor
ingekochte goederen en diensten die binnen 30 dagen moeten zijn afgerond.

Over het boekjaar 2020 is de gemiddelde score voor de rijksoverheid 96% waarmee het
Rijk aan de norm voldoet. Veel departementen laten ten opzichte van vorig jaar verbetering
zien. Een viertal departementen blijft echter achter, ondanks de vooruitgang die ze
vorig jaar hebben gerealiseerd. Een overzicht van de gerealiseerde betaaltermijnen
is opgenomen in de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk 2020 die op 19 mei 2021 aan
uw Kamer is aangeboden.2 Daar wordt ook nader ingegaan op de oorzaken van de tegenvallende scores.

Om ervoor te zorgen dat het percentage in 2021 weer stijgt, zijn er bij de achterblijvende
departementen maatregelen genomen om bovenstaande punten te verbeteren.

Betaaltermijnen rijksoverheid

 

% tijdig (binnen 30 dagen)

 

2020

2019

2018

2017

Algemene Zaken

98,8

98,7

98,0

97,0

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

92,4

91,2

89,6

89,2

Buitenlandse Zaken

99,2

99,0

98,0

97,3

Defensie

89,4

90,5

87,6

94,2

Economische Zaken en Klimaat

96,4

95,8

97,6

97,4

Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

98,0

96,0

97,6

97,4

Financiën

97,4

97,0

97,9

98,4

Infrastructuur en Waterstaat

97,4

96,6

95,8

96,0

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

97,7

97,6

96,6

97,3

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

94,9

95,7

93,6

95,7

Justitie en Veiligheid

94,9

95,9

96,3

95,9

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

96,0

96,0

94,9

95,2

Gemiddeld (ongewogen)

96,0

95,8

95,1

95,8

Provincies

De provincies zijn op grond van artikel 124 lid 1 van de Grondwet autonoom in hun
bedrijfsvoering. De verantwoordelijkheid voor het betaalgedrag van de provincies berust
om deze reden bij de provinciale staten. Om op duidelijke en gestructureerde wijze
inzicht te krijgen in het betaalbedrag van de provincies, heb ik net als in voorafgaande
jaren het Interprovinciaal Overleg (IPO) gevraagd mij de cijfers te verstrekken. Hieronder
treft u per provincie een overzicht van het betaalgedrag aan. Veel provincies laten
ten opzichte van vorig jaar verbetering zien.

Betaaltermijnen provincies

 

% tijdig (binnen 30 dagen)

 

2020

2019

2018

2017

Noord-Holland

96,2

96,8

95,6

96,5

Fryslân

96,5

96,0

94,3

92,0

Gelderland

96,6

96,3

93,3

96,1

Utrecht

94,0

93,7

91,0

87,0

Zeeland

96,0

92,0

95,0

91,0

Flevoland

95,6

95,2

95,3

96,0

Drenthe

95,0

94,0

94,0

94,0

Groningen

93,0

87,0

84,0

88,9

Limburg

90,3

88,4

79,4

82,2

Noord-Brabant

96,2

96,7

96,5

95,0

Zuid-Holland

88,6

86,7

87,0

88,0

Overijssel

95,0

95,0

94,2

94,0

Gemiddeld (ongewogen)

94,4

92,9

91,6

91,7

Gemeenten

Het Onderzoeksbureau D&B heeft aan de hand van de gemeentelijke indeling van 2015
een inventarisatie gemaakt van de gemeentelijke betaaltermijnen in 2020 op basis van
hun database3.

Gemeenten zijn net als de provincies autonoom in hun bedrijfsvoering en de verantwoordelijkheid
voor het betaalgedrag van de gemeenten berust bij de gemeenteraad. Het overzicht is
samengesteld op basis van ruim 100.000 betaalervaringen in 352 gemeenten. D&B heeft
voor 352 gemeenten voldoende data om aan te geven of zij tijdig betalen. D&B heeft
geen informatie of gemeenten binnen 30 dagen betalen, alleen of zij tijdig betalen
op basis van de door de leverancier gestelde betaaltermijnen. Ik ben met de VNG in
gesprek om te bezien hoe we voor de komende jaren de samenwerking weer kunnen oppakken
omtrent de Monitor Betaaltermijnen Overheid.

De monitor maakt op verzoek van uw Kamer de betaaltermijnen inzichtelijk, waarna het
aan de verantwoordelijke besturen is om de passende maatregelen te nemen om dit te
verbeteren. Gemeenten hebben geen verplichting jegens het Rijk om over hun betaaltermijnen
te rapporteren, maar mijn ministerie zal in de aankomende jaren samen met de VNG bespreken
op welke wijze de monitor kan worden uitgevoerd.

In de onderstaande tabel zijn de prestaties van de gemeenten op basis van de gegevens
van D&B geaggregeerd weergegeven.

Betaaltermijnen gemeenten

 

2020

2019

2018

 

Aantal

% tijdig

Aantal

% tijdig

Aantal

% tijdig

>90% tijdig

202

57%

180

50%

170

45%

tussen 85% en 90% tijdig

63

18%

82

23%

104

27%

tussen 80% en 85% tijdig

38

11%

50

14%

57

15%

tussen 70% en 80% tijdig

38

11%

35

10%

36

9%

< 70% tijdig

11

3%

15

4%

14

4%

Zowel door de gemeenten als de leveranciers kunnen verdere stappen gezet worden om
facturen op tijd te betalen, denk bijvoorbeeld aan het gebruik van e-factureren. Door
middel hiervan en de blijvende aandacht vanuit uw Kamer dient er sprake te zijn van
een verbetering in het betaalgedrag van overheden die in de monitor van volgend jaar
tot uitdrukking zal komen.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat,
M.C.G. Keijzer