Brief regering : Verantwoordingsrapportage van de NVWA over het jaarplan 2020 en de Tussentijdse verantwoording 2021

Nr. 192 BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 31 mei 2021

Bijgaand bied ik uw Kamer, mede namens de Minister voor Medische Zorg en Sport, de
verantwoordingsrapportage van de NVWA over het jaarplan 2020 en de Tussentijdse verantwoording
2021 aan1.

Met deze rapportages leggen wij verantwoording af over het jaar 2020 en geven wij
een beeld op hoofdlijnen van de voortgang van de inhoudelijke afspraken over het eerste
kwartaal van het lopende jaar 2021.

Verantwoordingsrapportage 2020

De NVWA laat in de rapportage zien dat zij ondanks de bijzondere omstandigheden waarin
zij haar werkzaamheden moest verrichten ook in 2020 met toezicht effectief heeft bijgedragen
aan het bevorderen van de naleving en de controle van producten.

De informatie in deze rapportage bestaat uit twee onderdelen:

• Kerntaken van de NVWA: in dit deel van de verantwoording maakt de NVWA haar inhoudelijke
resultaten over het jaar 2020 zichtbaar;

• Continuïteit van de organisatie: in dit deel van de verantwoording legt zij verantwoording
af over het prestatie-, financieel- en kwaliteitsmanagement en de risicobeheersing
van de organisatie.

De uitbraak van het COVID-19 virus en de vanaf 12 maart 2020 ingevoerde overheidsmaatregelen
hebben geresulteerd in uitzonderlijke omstandigheden in de uitvoering van de werkzaamheden
van de NVWA. Dit heeft ertoe geleid dat het jaarplan zoals de NVWA dat voor ogen had
niet geheel uitgevoerd kon worden of dat de NVWA koos voor een andere invulling ervan.
De omstandigheden vroegen zeker in het begin van de crisis om veel bijsturing op de
werkzaamheden en werkwijzen. Desondanks is veel van het geplande werk ook gewoon doorgegaan
of snel weer opgestart. De voedselvoorziening is immers een vitale sector. Ook incidenten
en meldingen die vanwege de ernst van de overtreding of de mogelijke gevolgen onmiddellijk
om een inspectie vroegen zijn opgepakt door de NVWA. Daarbij stond de veiligheid van
de medewerkers van de NVWA voorop. Er is daarom soms gekozen voor alternatieve vormen
van toezicht, zoals digitaal toezicht. Ook zijn er in 2020 soms andere werkzaamheden
uitgevoerd dan oorspronkelijk gepland. Zo is een groot aantal nertsenfokkerijen geruimd
om de corona-infectie op het bedrijf en verspreiding naar andere bedrijven te stoppen
en is er toezicht gehouden op nieuwe risico’s, zoals op het gebied van de veiligheidseisen
en veilige productie van desinfectiemiddelen en mondkapjes.

Het jaar 2020 stond voor de organisatie in het teken van afronding van een herbezinning
naar de positie en het functioneren van de NVWA. Op basis van die herbezinning wordt
nu stapsgewijs gewerkt aan concrete verbeteringen om de basis op orde te brengen en
door te groeien naar een toekomstbestendige toezichthouder.

Een belangrijke randvoorwaarde voor de beoogde verbeteringen is een betere balans
tussen de maatschappelijke verwachtingen van het toezicht en de publieke middelen
die daarvoor beschikbaar zijn. De onderzoeken naar de balans tussen taken en middelen
van de NVWA bevestigen dit. De NVWA heeft daarom afgelopen jaar verschillende handelingsperspectieven
aangedragen die kunnen bijdragen aan meerjarige stabiliteit en focus in het opdrachtenpakket.
Dit betekent dat we ook kritisch moeten kijken naar de omvang van het takenpakket
van de NVWA én dat we transparant zijn over de grenzen aan de inzet van het toezicht.
Het werk van de NVWA wordt immers steeds omvangrijker en complexer, bijvoorbeeld door
internationalisering van voedsel- en productieketens, toenemende aandacht voor natuur
& milieu (emissies en uitstoot van mineralen), transities in de landbouw en de toenemende
aandacht voor dierenwelzijn. Hierdoor zijn voortdurend afwegingen nodig in het werk
dat de NVWA kan uitvoeren. Dit heeft geleid tot een disbalans tussen maatschappelijke
verwachtingen van het toezicht dat alle risico’s kunnen worden afgedekt, en de mogelijkheden
die de toezichthouder heeft om deze verwachtingen waar te kunnen maken. Naast risico’s
binnen de publieke belangen waar de NVWA op toeziet zijn er ook risico’s voor Keuren
en export. Hierbij speelt vooral het tekort aan dierenartsen een rol. Deze risico’s
hebben er het afgelopen jaar toe geleid dat er nadere keuzes zijn gemaakt in de uitvoering
van het jaarplan en in de dienstverlening aan bedrijven. Ook dit jaar zullen er weer
keuzes nodig zijn in de werkzaamheden die de NVWA kan uitvoeren. Dit vraagt ook om
politieke keuzes.

Tussentijdse verantwoording 2021

In deze tussentijdse verantwoording over het eerste kwartaal van 2021 geeft de NVWA
op hoofdlijnen inzicht in de belangrijkste aandachtspunten en afwijkingen ten opzichte
van het jaarplan 2021 en biedt een doorkijk naar de rest van het jaar.

De uitbraak van het COVID-19 virus en de vanaf 12 maart 2020 ingevoerde overheidsmaatregelen
werken ook nog door in 2021 en zullen nog hun invloed hebben op de uitvoering van
de werkzaamheden. Desondanks is de inzet erop gericht dat veel van het geplande werk
ook nu gewoon doorgang kan vinden of snel weer opgestart wordt. Waar nodig zijn de
nieuwe risico’s samenhangend met corona onderzocht (bijvoorbeeld veranderingen in
productstromen, «werkt tegen corona» claims of veiligheid van desinfecterende middelen).
Waar mogelijk zet de NVWA ook nieuwe vormen van toezicht, die als gevolg van corona
versneld zijn doorgevoerd, ook voort in 2021.

Thema’s die naast COVID-19 veel invloed hebben gehad op de uitvoering van de werkzaamheden
in het eerste kwartaal zijn onder andere de Brexit, versterking toezicht Vleesketen,
versterking van de datapositie en de arbeidsmarktproblematiek. Ook de afhandeling
van meldingen en incidenten onder andere op het terrein van Voedselveiligheid, Plantgezondheid
evenals Productveiligheid vragen de eerste maanden van 2021 meer capaciteit dan verwacht.

Net als in 2020 speelt ook in 2021 de disbalans tussen taken en middelen een rol bij
de programmering van het toezicht. Daarbij maakt de NVWA in samenspraak met onze ministeries
steeds een afweging tussen risico’s in het toezicht en de beschikbare middelen. Om
tot een meerjarige focus en stabiliteit van het takenpakket van de NVWA te komen zal
het nieuwe kabinet hier keuzes in moeten maken.

Tenslotte

Naast de verantwoordingsinformatie aan de Tweede Kamer publiceert de NVWA ook een
jaarbeeld 2020 op haar website. Hierin doet zij publiekelijk verslag van de belangrijkste
resultaten en gebeurtenissen op hoofdlijnen. Dat doet ze door meer verhalend in te
gaan op een aantal onderwerpen die in 2020 in het nieuws zijn geweest en waarbij de
betrokkenheid van de inspecteurs bij hun werk in beeld is gebracht en zij zelf laten
zien met welke rol en met welk effect de NVWA haar taken heeft uitgevoerd.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
C.J. Schouten