Brief regering : Voortgang in het IND-uitvoeringsproject aangaande de afgifte van Brexit verblijfsdocumenten

30 573 Migratiebeleid

Nr. 39 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 31 mei 2021

Met deze brief informeer ik u, mede namens de Minister van Buitenlandse Zaken, over
de voortgang in het IND-uitvoeringsproject aangaande de afgifte van Brexit verblijfsdocumenten
onder het terugtrekkingsakkoord. Ook informeer ik u over het besluit van het kabinet
om de grace period1, die op 1 juli 2021 zou aflopen, te verlengen tot 1 oktober 2021.

De rechten van burgers in het kader van de Brexit zijn voor het Nederlands kabinet
altijd een prioriteit geweest. Dat geldt zowel voor de rechten van Nederlanders in
het VK als voor de rechten van Britse burgers in Nederland. Net als uw Kamer hecht
het kabinet daarom sterk aan goede nationale implementatie van het burgerrechtengedeelte
uit het terugtrekkingsakkoord.

Implementatie burgerrechtengedeelte terugtrekkingsakkoord in Nederland

Per 1 februari 2020 heeft het VK zich teruggetrokken uit de EU en is het terugtrekkingsakkoord
tussen de EU en het VK in werking getreden. Volgens dit akkoord verblijven Britse
burgers en hun derdelands familieleden (hierna: Britse burgers) gedurende de overgangsperiode
en de daaropvolgende grace period nog rechtmatig in Nederland. Daarna moeten zij in het bezit zijn van een verblijfsdocument
dan wel een aanvraag daartoe hebben ingediend om hun rechten zoals vastgelegd in het
burgerrechtengedeelte van het terugtrekkingsakkoord te behouden. Zonder verblijfsdocument
of een tijdige aanvraag om zo’n verblijfsdocument kan geen beroep worden gedaan op
deze rechten, vanwege de keuze van Nederland voor een constitutief verblijfsrechtensysteem2 onder het terugtrekkingsakkoord.

Begin februari 2020 is de IND begonnen met het in behandeling nemen van aanvragen
om verblijfsdocumenten op grond van het terugtrekkingsakkoord van de naar schatting
45.000 Britse burgers die in Nederland woonachtig zijn. Door hier direct mee te beginnen,
wilde het kabinet Britse burgers in Nederland zo snel mogelijk duidelijkheid geven
over hun verblijfsstatus in Nederland na de Brexit. In de periode van februari t/m
augustus 2020 zijn alle in de Basisregistratie Persoonsgegevens (BRP) ingeschreven
Britse burgers uitgenodigd om een verblijfsdocument in te dienen. De IND heeft daartoe
34.388 uitnodigingen verstuurd aan de Britten die niet beschikken over een EU-document
voor duurzaam verblijf. Sinds afgelopen herfst kan ook een aanvraag voor een verblijfsdocument
worden ingediend zonder dat de IND een uitnodiging heeft verstuurd, zodat ook Britse
burgers, die (nog) niet (correct) in de BRP geregistreerd staan, een aanvraag kunnen
indienen.

Voortgang uitgifte verblijfsdocument

De IND heeft tot 1 mei jl. 37.253 aanvragen binnengekregen voor een Brexit verblijfsdocument
en 36.408 Britse burgers hebben reeds een verblijfsdocument toegekend gekregen. In
totaal zijn 183 aanvragen afgewezen, omdat niet aan de voorwaarden uit het terugtrekkingsakkoord
voldaan was. Ook zijn er 5.596 EU-documenten voor duurzaam verblijf kosteloos omgewisseld
voor een Brexit verblijfsdocument. Een update van de voortgang van het toekennen van
verblijfsdocumenten op grond van het terugtrekkingsakkoord verschijnt maandelijks
op de website van de IND.3

Daarnaast is de IND op 6 april jl. gestart met het aanschrijven van de circa 11.000
klanten, onder wie veel Britten die op grond van het terugtrekkingsakkoord een verblijfsvergunning
hebben gekregen, ten behoeve van het omwisselen van de verblijfsdocumenten. Uit een
interne controle was gebleken dat deze niet voldeden aan de kwaliteitseisen van de
EU.

Communicatie inspanningen

De IND en rijksoverheid hebben een actieve communicatiecampagne gevoerd om zo veel
mogelijk Britse burgers op de hoogte te stellen van de gevolgen van Brexit. Zo zijn
alle rechthebbenden onder het terugtrekkingsakkoord die op het moment van schrijven
van deze brief nog geen aanvraag hebben ingediend inmiddels vijf keer direct aangeschreven
met een aansporing of herinnering om voor het einde van de grace period een aanvraag in te dienen. Tevens is er in algemene zin aandacht gevraagd voor de
gevolgen van Brexit voor burgers via de Rijksbrede voorlichtingscampagne met het blauwe
Brexitkarakter. Deze campagne is op de communicatiekanalen van de IND verder toegespitst
op de gevolgen voor het verblijf van Britse burgers in Nederland. Voorts heeft de
IND een groot aantal klantraadplegingen georganiseerd om de communicatie en het te
doorlopen proces om een verblijfsdocument aan te vragen zo goed mogelijk aan te passen
aan de wensen van de Britse gebruikers. Tevens heeft de IND met hulp van de Britse
ambassade een enquête uitgevoerd om een beter beeld te krijgen van de redenen waarom
rechthebbenden geen aanvraag indienen. Ook heeft de IND alle rechthebbenden ouder
dan 70 jaar die begin 2021 nog geen aanvraag hadden ingediend een ansichtkaart gestuurd
met daarop de contactgegevens van ambtenaren die hen persoonlijk konden helpen met
het indienen van een aanvraag.

Gedurende het gehele project hebben de IND, het Ministerie van Justitie en Veiligheid
en het Ministerie van Buitenlandse Zaken nauw samengewerkt met de Britse ambassade
in Den Haag en de Nederlandse afdeling van belangenorganisatie British in Europe om op een passende manier tegemoet te komen aan vragen en zorgen van Britse burgers
in Nederland. Gezamenlijk hebben deze organisaties zich maximaal ingezet om alle rechthebbenden
op de hoogte te stellen van de noodzaak om een aanvraag in te dienen. Mede gezien
op het hoge percentage reeds toegekende aanvragen van meer dan 98 procent, heeft dit
bijgedragen aan een goed verloop van het uitvoeringsproject. De samenwerking tussen
de betrokken organisaties in Nederland om alle groepen te bereiken is verschillende
malen aangehaald als best practice door zowel de Britse regering als de Europese Commissie. Ik ben de Britse ambassade
en belangenorganisatie British in Europe dan ook erkentelijk voor hun hulp om dit resultaat te bereiken.

Verlenging grace period tot 1 oktober 2021

Ondanks alle communicatie inspanningen hebben naar schatting nog steeds meer dan drieduizend
Britse burgers die staan ingeschreven in de BRP geen aanvraag voor een Brexit verblijfsdocument
ingediend. De IND probeert samen met betrokken uitvoerders een nadere inschatting
te maken van het daadwerkelijke aantal betrokkenen, omdat mogelijk een groot deel
van deze groep niet meer in Nederland woont en dus ook geen aanvraag meer hoeft in
te dienen. Omdat er op dit moment onvoldoende inzicht is in de exacte omvang van de
groep Britse burgers die in Nederland verblijft en nog geen aanvraag heeft ingediend,
heeft het kabinet besloten de grace period met drie maanden te verlengen. Dit betekent dat Britse burgers nog tot 1 oktober
2021 de tijd krijgen om alsnog een aanvraag om een verblijfsdocument in te dienen,
in plaats van tot 1 juli 2021.

Door het verlengen van de grace period worden Britse burgers die geen aanvraag hebben ingediend niet al per 1 juli 2021
geconfronteerd met de verregaande consequenties van het automatisch beëindigen van
het rechtmatig verblijf in Nederland. Deze consequenties volgen uit het terugtrekkingsakkoord
en de Nederlandse keuze voor een constitutief systeem binnen de bestaande kaders van
het vreemdelingenrecht. Het kabinet meent met een verlenging van de grace period alle rechthebbenden onder het terugtrekkingsakkoord een nog ruimere kans te bieden
om een aanvraag voor een Brexit verblijfsdocument in te dienen. Deze verlengde periode
past bij de wens van het kabinet om binnen het geldende juridische kader zo veel mogelijk
rekening te houden met de verstrekkende gevolgen die het omklappen van de status van
rechtmatig verblijf naar onrechtmatig verblijf kan hebben voor Britse burgers. Het
verlengen van de grace period past bovendien bij de welwillendheid die het terugtrekkingsakkoord uitstraalt bij
de bescherming van burgers die daaronder vallen. Tevens stelt de verlenging het kabinet
in staat om alles op alles te zetten om Britse burgers die nog geen aanvraag hebben
ingediend te bereiken en hen aan te sporen alsnog voor 1 oktober 2021 een aanvraag
in te dienen en zo eventuele negatieve consequenties te voorkomen.

Conclusie

Het kabinet meent op deze manier alle rechthebbenden onder het terugtrekkingsakkoord
ruim de kans te geven om een aanvraag voor een Brexit verblijfsdocument in te dienen.
Rechthebbenden die ondanks alle communicatie inspanningen geen aanvraag indienen,
zullen in lijn met de systematiek van het gekozen verblijfsrechtensysteem onder het
terugtrekkingsakkoord, uiteindelijk hun rechten kunnen verliezen. Over de consequenties
van het indienen van een aanvraag na het einde van de verlengde grace period moet nog nadere besluitvorming worden voorbereid.

Dit zal geschieden tegen de achtergrond van de dan geldende omstandigheden, waaronder
de voortgang in het uitvoeringsproject en de mate waarin Britse burgers bereikt zijn
met de boodschap om alsnog een aanvraag in te dienen. Hierover zal ik uw Kamer in
de tweede helft van 2021 informeren.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, A. Broekers-Knol