Brief regering : Reactie op de brief van Impuls & Woortblind over dexamfetamine-gebruikers in het verkeer

Nr. 941 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 31 mei 2021

Bij brief van 22 april jl. heeft uw Kamer mij gevraagd te reageren op een brief van
Impuls & Woortblind over dexamfetamine-gebruikers in het verkeer. Ik reageer hier
mede namens de Minister voor Medische Zorg en Sport en de Minister van Infrastructuur
en Waterstaat op de brief van Impuls & Woortblind.

Zoals aangekondigd in de Kamerbrief van 5 maart jl.1 zijn er afspraken gemaakt met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met de Koninklijke Nederlandse
Maatschappij ter bevordering der Pharmacie, Instituut Verantwoord Medicijngebruik,
Iederin, Impuls & Woortblind en andere belanghebbenden over de communicatie van het
beleid. Ook heeft er een gesprek plaatsgevonden om inhoudelijke vragen over het beleid
te beantwoorden. In de brief geeft Impuls & Woortblind aan dat zij graag een alternatief
zien voor het huidige beleid voor ADHD»-ers die dexamfetamine gebruiken, omdat zij
bang zijn dat deze medicijngebruikers onterecht in het strafproces terecht komen.
Ik ga graag in op de punten en oplossingsvoorstellen van Impuls & Woortblind.

De huidige grenswaarden

In de brief geeft Impuls & Woortblind aan dat de huidige grenswaarden niet in relatie
staan tot veilig rijgedrag. Die zienswijze delen wij niet.

De grenswaarden voor enkelvoudig gebruik2 in het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer zijn gedragsgerelateerde
grenswaarden. Dit houdt in dat bij overschrijding van deze grenswaarden de bestuurder
recentelijk stof(fen) tot zich heeft genomen en dat deze stof(fen) een reële invloed
heeft op de bestuurder met als gevolg de vermindering van de rijvaardigheid.3 Deze grenswaarden zijn bepaald aan de hand van het advies van de Adviescommissie4. Bij de parlementaire behandeling van de Wet drugs in het verkeer5 heeft de Tweede Kamer aangegeven geen onderscheid te willen maken tussen medicinaal
en recreatief gebruik. Bij het bepalen van de grenswaarden voor enkelvoudig gebruik
is om deze reden gekeken naar de gemiddelde ongewende gebruiker.

De rol van het NFI in het strafproces

In de brief stelt Impuls & Woortblind dat het Nederlands Forensisch Instituut (het
NFI) geen precieze meting kan uitvoeren naar de dosering bij inname. Daarnaast gaat
Impuls & Woortblind ervan uit dat het NFI een beslissende rol heeft in het strafproces.

De politie vraagt het NFI om een bloedonderzoek uit te voeren. Indien uit dit bloedonderzoek
blijkt dat de bloedconcentratie van een aangewezen rijgevaarlijke stof de grenswaarde
overschrijdt of in het geval van aanvullend onderzoek naar niet-aangewezen rijgevaarlijke
stoffen een bloedconcentratie is gemeten in of hoger dan de therapeutische range,
dan wordt de zaak door de politie overgedragen aan het OM. De medicijngebruikers kunnen
bij de politie aangeven dat zij medicijnen gebruiken en dit wordt opgenomen in het
proces-verbaal. Het OM zal de medicijngebruiker vragen om een medische verklaring
aan te leveren. Naar aanleiding van de resultaten van het bloedonderzoek kan het OM
aanvullend aan het NFI vragen of de bloedconcentratie van een stof past bij de voorgeschreven
dosering en wat de effecten zijn op de rijvaardigheid.

In een dergelijk geval zal het NFI berekenen of de gemeten bloedconcentratie kan worden
verklaard door de voorgeschreven dosering zoals vermeld op de medische verklaring.

Het NFI berekent welke concentratierange past bij de voorgeschreven dosering op basis
van onderzoekdata uit registratieonderzoeken van het betreffende geneesmiddel en andere
factoren, waaronder de wijze van toediening6 van het geneesmiddel in het lichaam en hoe het geneesmiddel zich verspreidt in het
lichaam.

Indien de geschatte concentratierange op grond van de voorgeschreven dosering lager
is dan de gemeten concentratie, dan past de gemeten concentratie niet bij de voorgeschreven
dosering. De gemeten bloedconcentratie kan in dat geval alleen verklaard worden door
een aanvullende inname/toediening van de stof naast de voorgeschreven dosering.

Met deze informatie van het NFI, de informatie uit het proces-verbaal van de politie
en de medische verklaring van de arts of apotheek besluit het OM om te vervolgen of
de zaak te seponeren. De huidige werkwijze zorgt ervoor dat relatief weinig medicijngebruikers
in het strafproces terechtkomen.

In de periode 1 juli 2017 tot 1 augustus 2018 en in 2019 zijn in totaal 6.750 drugs
in het verkeerzaken bij het OM aangeleverd. Er is in 23 zaken medicinaal verweer gevoerd.
Van deze 23 zaken heeft in 20 zaken een veroordeling plaatsgevonden en is aan de verdachte
een straf opgelegd. In al deze gevallen waren er andere omstandigheden dan enkel het
gebruik van één geneesmiddel, zoals combinatie-gebruik, het veroorzaken van een ongeval,
opvallend afwijkend rijgedrag of gevaarlijk rijgedrag en het zich niet houden aan
de voorgeschreven dosering. Bij 3 zaken heeft de verdachte een recept overhandigd
en heeft de rechter geoordeeld dat de verdachte niet strafbaar was wat heeft geleid
tot ontslag van alle rechtsvervolging.

De oplossingsvoorstellen

Impuls & Woortblind stelt drie oplossingsvoorstellen. Ik ga graag in op deze oplossingsvoorstellen.

1. Het wettelijk vastleggen dat de politie alleen bij gevaarlijk rijgedrag een speekseltest
mag afnemen.

2. Dat het NFI bij constatering van (dex)amfetamine in het bloed, het recept accepteert
naar waarheid en er geen verdere strafrechtelijke onderzoek volgt.

3. Het afschaffen van de grenswaarden voor medicijngebruikers van dexamfetamine

Ad 1: Zoals reeds aangegeven in de brief van maart jl.7 is er gekeken naar de mogelijkheid om de huidige werkwijze van politie en het OM
vast te stellen in wet- en/of regelgeving. In het kader van de verkeersveiligheid
is het vastleggen van de huidige werkwijze van politie en het OM een onwenselijke
beperking. Want als in de wet wordt opgenomen dat een speekseltest alleen bij gevaarlijk
rijgedrag afgenomen mag worden is dit een grote beperking van de bevoegdheid van de
politie. Dan mag de politie bij een staandehouding geen speekseltest afnemen als er
andere indicatoren zijn dat de bestuurder onder invloed is van drugs, alcohol of een
andere stof. Denk hierbij aan lachgaspatronen in het voertuig, een half gerookte joint
op het dashboard of verwijde pupillen.

Ad 2: Dit is niet mogelijk, want het NFI neemt geen beslissing over het al dan niet
vervolgen. Het OM beslist of zij overgaat tot strafrechtelijke vervolging of de zaak
seponeert. Bij deze beslissing kijkt het OM naar het rapport van het NFI, wordt de
authenticiteit van de medische verklaring onderzocht en wordt gekeken naar de informatie
in het proces-verbaal van de politie. Uit het proces-verbaal moet blijken of bijvoorbeeld
sprake is geweest van gevaarlijk rijgedrag of betrokkenheid bij een ongeval.

Alle feiten en omstandigheden worden meegewogen in deze beslissing. Het is onwenselijk
om niet alle feiten en omstandigheden in de beslissing van het OM mee te nemen, omdat
alleen een medische verklaring tezamen met het rapport van het NFI geen volledig beeld
geeft.

Ad 3: Impuls & Woortblind geeft in de tweede brief een derde oplossingsvoorstel, namelijk
het afschaffen van de grenswaarde voor medicijngebruikers van dexamfetamine. Omdat
dexamfetamine volgens de vereniging alleen voorkomt bij medisch gebruik.

Bij het bloedonderzoek naar deze amfetamine-achtige stoffen wordt gekeken naar verschillende
typen amfetaminen; amfetamine, methamfetamine, MDMA, MDA, MDEA. Er wordt geen onderscheid
gemaakt tussen isomeren8 van amfetamine. Van deze stoffen worden separate concentraties en de somconcentraties
bepaald. Indien een verdachte heeft aangegeven dexamfetamine op voorschrift te gebruiken
en hiervoor een geldige medische verklaring heeft overhandigd, dan wordt onderzocht
of de amfetamineconcentratie in het bloed overeenkomt met de concentratierange van
de voorgeschreven dosering.

De verdachte kan een tegenonderzoek verzoeken als hij het niet eens is met de uitslag
van het initiële bloedonderzoek. Ook bij dit tegenonderzoek wordt geen onderscheid
gemaakt tussen isomeren van amfetamine.

Ik hoop dat ik u hiermee voldoende heb geïnformeerd over de voorstellen van Impuls
& Woortblind.

De Minister van Justitie en Veiligheid, F.B.J. Grapperhaus