Brief regering : Uitvoering van de motie van de leden Van Meenen en Tielen over de definitie "hoofdlijnen van de begroting" (Kamerstuk 31288-636)

Nr. 905 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 7 april 2021

Inleiding

Met deze brief informeer ik u over de uitvoering van de gewijzigde motie van de leden
Van Meenen (D66) en Tielen (VVD) aangaande het verbeteren van de definitie «hoofdlijnen
van de begroting»1, die op 5 juni 2018 door uw Kamer is aangenomen. In de motie wordt verzocht om in
overleg met de studenten-organisaties en de besturenorganisaties te komen tot voorstellen
ter verbetering van deze definitie en deze zo nodig in de wet te verankeren.

In een eerdere brief naar uw Kamer2 werd al geconcludeerd dat een wettelijke verankering van de definitie niet noodzakelijk
is. Dit was de conclusie uit gesprekken die ik heb gevoerd met studentenorganisaties
ISO en LSVb en de koepelorganisaties VSNU en Vereniging Hogescholen (VH). Om uitvoering
te geven aan het verzoek uit de motie, heb ik de VSNU, VH, ISO en LSVb gevraagd om
onderling kaders op te stellen en de uitkomsten hiervan mij doen toekomen. Deze kaders
zijn door de VH, ISO en LSVb inmiddels gebundeld in een handreiking voor medezeggenschap
en besturen. De VSNU is tevens betrokken geweest bij het opstellen van de handreiking,
maar heeft hierop uiteindelijk formeel geen akkoord gegeven. De handreiking is als
bijlage meegezonden3.

Aanleiding

Bij de inwerkingtreding van de Wet Studievoorschot hoger onderwijs op 1 september
2015 is het instemmingsrecht op de hoofdlijnen van de begroting voor de medezeggenschap
geïntroduceerd. De verdere invulling van wat tot de hoofdlijnen moet worden gerekend,
is overgelaten aan de instellingen en is niet door de wetgever ingekaderd. Dit is
bewust gedaan om zo de instelling vrij te laten het systeem te laten aansluiten bij
de specifieke werkwijzen en administratieve processen van de instelling, en bij de
inhoudelijke strategische keuzes in het instellingsplan. De Algemene Rekenkamer constateerde
echter dat er onduidelijkheid bestaat over wat er wordt verstaan onder de «hoofdlijnen
van de begroting».

Nadere invulling definitie hoofdlijnen van de begroting

De VH en studentenorganisaties ISO en LSVb hebben het afgelopen jaar in overleg met
LOF/HBO-medezeggenschap (voorheen: SOM)/VMH/LOVUM en hun achterban een handreiking
ontwikkeld. De handreiking legt uit wat er wordt verstaan onder de definitie van de
hoofdlijnen van de begroting en waar deze aan moet voldoen. In de handreiking worden
drie aspecten genoemd waarbij inspraak door de medezeggenschap op een geschikte manier
kan worden ingezet. Daarnaast zijn er procesafspraken opgenomen die de medezeggenschap
voldoende handvatten geven om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Er zijn onderlinge
afspraken gemaakt over de implementatie van deze handreiking. De handreiking zal worden
geëvalueerd door de opstellers, en waar nodig worden aangepast om aan te sluiten bij
de behoeften van bestuurders en medezeggenschap.

De handreiking geeft blijk van de ambitie van de opstellers om samen met de medezeggenschap
een stap naar kwaliteitsverbetering van het onderwijs te zetten. Deze handreiking,
die breed gedragen wordt in het hoger beroepsonderwijs, beoogt voor de praktijk een
beter werkbare definitie van de «hoofdlijnen van de begroting» voor zowel de studenten
als de instellingen.

De VSNU heeft mij 7 december jl. geïnformeerd af te zien van het formele akkoord op
de nieuw opgestelde handreiking, omdat – zo geeft de VSNU aan – de VSNU in 2017 in
samenspraak met het ISO en de LSVb voor universiteiten reeds een kader4 heeft opgesteld met wat er wordt verstaan onder de hoofdlijnen. Zij zien geen aanleiding
om aan te nemen dat het bestaande kader voor universiteiten ontoereikend is geweest.
Een nieuwe handreiking zou leiden tot nieuwe discussies over de spelregels, zonder
dat er directe aanleiding is om aan te nemen dat het bestaande kader ontoereikend
is. De VSNU heeft wel aangegeven dat het de studentenorganisaties vrij staat om de
nadere toelichting uit de handreiking aan te bieden aan de universitaire medezeggenschap.
Ik heb van de studentenorganisaties vernomen dat zij het betreuren dat de VSNU op
het laatste moment geen formeel akkoord heeft kunnen geven op de nieuwe handreiking.
Dit gevoel deel ik met hen, ondanks dat er nu voor beide sectoren wel een kader met
een verbeterde definitie beschikbaar is.

Ik wil benadrukken dat voor de uitvoering van het instemmingsrecht een goede medezeggenschapscultuur
van belang is, waarin tijdige inhoudelijke discussies worden gevoerd tussen bestuurders
en medezeggenschap. Ik vraag de koepelorganisaties en studentenorganisaties geregeld
te reflecteren op de rol van de medezeggenschap bij de instemming van de hoofdlijnen
van de begroting. Mochten er binnen enkele jaren signalen komen dat een of beide kaders
ontoereikend is, zal ik bezien of een wettelijke verankering van de definitie «hoofdlijnen
van de begroting» alsnog noodzakelijk is.

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
I.K. van Engelshoven