Brief regering : Ontwikkelingen gezondheidssituatie in de Caribische delen van het Koninkrijk

Nr. 1102 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 7 april 2021

De afgelopen maanden is het aandeel van de Britse variant van het Coronavirus (B.1.1.7)
op de benedenwindse eilanden sterk toegenomen. Uit kiemsurveillance blijkt op Curaçao
inmiddels 96% van de besmettingen met de Britse variant te zijn. Mede als gevolg daarvan
is er momenteel sprake van een sterk verhoogde incidentie van infecties met SARS-CoV
2 op voornamelijk Curaçao en Bonaire. Zie voor het verloop van de incidentiewaarden
ook de grafiek hieronder. Op Aruba gaat de stijging iets minder hard, maar ook daar
is de epidemiologische situatie volgens het Caribische afwegingskader van het RIVM
te kwalificeren als «zeer ernstig», gezien de 7-daagse incidentie die ruim boven de
norm ligt. Op Sint Maarten wordt de situatie gekwalificeerd als «zorgelijk», wegens
een licht oplopende incidentie. Er zijn aan de Nederlandse kant van dit eiland nog
geen gemuteerde varianten aangetoond met een verhoogde besmettelijkheid en/of een
ernstiger klinisch beloop, maar gezien het deels nog doorgaande reizigersverkeer en
de aanwezigheid van de Britse variant op de Franse zijde van het eiland, is het ondanks
de voorzorgen te verwachten dat deze varianten ook daar de epidemiologische situatie
op korte termijn negatief zullen beïnvloeden. Op Saba en Sint Eustatius is momenteel
geen sprake van circulatie van het virus.

Als gevolg van de sterk verhoogde circulatie van het virus vindt een razendsnelle
stijging plaats in hospitalisaties op Curaçao en Bonaire, en in mindere mate op Aruba.
Hierdoor wordt de curatieve sector op de benedenwindse eilanden momenteel ernstig
overbelast. Modellering van de te verwachten infecties en ziekenhuisopnamen door het
RIVM laat zien dat het einde van de golf nog niet in zicht is, en dat bij ongewijzigd
beleid de klinische zorg op Curaçao op korte termijn niet meer kan worden gegarandeerd.
Op advies van het RIVM wordt daarom momenteel langs drie lijnen gewerkt om de ernstige
situatie te reverseren: 1) het maximaal treffen van maatregelen om verspreiding van
het virus tegen te gaan, 2) het versterken van de zorgcapaciteit en 3) het versnellen
van het vaccinatietraject op de eilanden. In deze brief zet ik, mede namens de Minister
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, uiteen welke acties in dit kader de afgelopen
dagen zijn ondernomen.

Aanscherpen maatregelen

De afgelopen week heb ik diverse gesprekken gevoerd met de Ministers van gezondheid
van Aruba, Curaçao (ook met de Minister-President) en Sint Maarten en met de gezaghebber
van Bonaire. Hierin is gesproken over de noodzaak tot het verder aanscherpen van maatregelen
om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Op Curaçao zijn sinds 8 maart de maatregelen
wekelijks aangescherpt en geldt sinds 24 maart een lock-down. Vrijwel alle dienstverlening
aan het publiek is stilgelegd, met uitzondering van enkele essentiële diensten, waaronder
medische diensten en brandstof- en voedselvoorziening. Mensen mogen slechts op twee
dagen in de week de weg op voor deze essentiële zaken, voor zover de dienstverlening
niet reeds is beperkt tot thuisbezorging. Dit wordt op basis van de kentekenplaat
van auto’s gereguleerd. Het basis- en voortgezet onderwijs is inmiddels ook stilgelegd,
met uitzondering van onderwijs dat gerelateerd is aan eindexamens. Op zondagen wordt
het gehele verkeer stilgelegd en vrijwel alle dienstverlening is op die dag verboden.
Thuisbezoek en georganiseerde sport zijn niet langer toegestaan. Ten slotte geldt
er een avondklok van 19:00 tot 04:30 uur. Een soortgelijke aanpak is zichtbaar op
Bonaire, waar sinds 18 maart een lock-down geldt. Ook hier is een avondklok van kracht
(vanaf 21:00), zijn niet essentiële diensten gesloten en wordt vanuit huis gewerkt.
Op Aruba, maar ook op de andere eilanden hebben de autoriteiten aangegeven zich maximaal
in te zetten om transmissie tegen te gaan en bereid te zijn verdere maatregelen te
treffen waar nodig. Met het oog op het afgelopen Paasweekend is ingezet op extra communicatie
en maatregelen die samenscholing tegengaan, inclusief sluiting van winkels. Ingezetenen
worden opgeroepen om zich aan de regels te houden en zich te laten testen bij klachten.
Het effect en de opvolging van de maatregelen, alsook de eventuele noodzaak tot verdere
aanscherping wordt dagelijks gemonitord door de autoriteiten en GGD’en. Het RIVM en
VWS hebben daarnaast Sint Maarten geadviseerd om op korte termijn maatregelen in te
voeren om de influx en verspreiding van de Britse variant zoveel mogelijk te beperken.

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het reisadvies voor de eilanden de afgelopen
periode aangescherpt, waardoor reisbeperkingen gelden van de eilanden richting Nederland.
Reizigers worden dringend opgeroepen om alleen noodzakelijke reizen te maken. Daarnaast
wordt sinds afgelopen week het interinsulaire reisverkeer verder ingeperkt en heeft
de Nederlandse Vertegenwoordiging op Curaçao Nederlandse ingezeten opgeroepen om Curaçao
zo snel mogelijk te verlaten, indien een verblijf op het eiland niet strikt noodzakelijk
is.

Versterken capaciteit curatieve zorg

Het afgelopen jaar is in gezamenlijkheid met de landen en Caribisch Nederland gewerkt
aan het versterken van de zorg voor Covid-patiënten. Zo is het aantal bedden van de
intensive care van alle ziekenhuizen uitgebreid door het sturen van apparatuur en
het inzetten van extra personeel via Nederlandse en Amerikaanse medische uitzendbureaus.
Ook wordt de voorraad persoonlijke beschermingsmiddelen voor de zorg via LCH geborgd.
Op Sint Maarten is de capaciteit uitgebreid door het opzetten van een Covid paviljoen
met 16 bedden, waarvan 6 IC. Op Sint Eustatius staat eenzelfde soort paviljoen voor
de opvang van laag complexe patiënten en palliatieve zorg voor ingezetenen van Sint
Eustatius en Saba. Recent is de Dutch Carribean Hospital Alliance (DCHA) opgericht,
een samenwerkingsverband van de vier ziekenhuizen in het Caribisch deel van het Koninkrijk.
Het Amsterdam UMC heeft in opdracht van de DCHA en VWS een online scholingsplatform
ontwikkeld, waarop onder andere taakgerichte scholing wordt aangeboden aan de IC-buddy’s.

Vanwege de hoge incidentie neemt ook het aantal ziekenhuis- en intensive care opnames
snel toe. De ziekenhuizen beschikken vanwege het insulaire karakter over beperkte
(personele) capaciteit en geven aan dat de huidige opgeschaalde capaciteit nauwelijks
opgewassen blijkt tegen de grote hoeveelheid opnames. De druk op de zorg is momenteel
dan ook zeer hoog. De electieve zorg is op alle benedenwindse eilanden afgeschaald
en op Curaçao en Bonaire is deze zelfs volledig gestopt. Afgelopen weekend zijn 4
patiënten uit Curaçao naar Aruba overgeplaatst vanwege plaatsgebrek. Gezien de beperkte
faciliteiten op het gebied van intensive care is Bonaire afhankelijk van de ziekenhuiszorg
op Curaçao en Aruba. Het is gezien de noodzakelijke import van medicinale zuurstof
op Bonaire niet mogelijk om de IC capaciteit daar verder uit te breiden dan de huidige
IC-capaciteit van 6 bedden. In de afgelopen weken zijn 5 IC-patiënten met Covid-19
van Bonaire overgeplaatst naar Aruba en Curaçao, wegens plaatsgebrek moesten er ook
5 patiënten overgeplaatst worden naar Colombia. Ook hierom is het noodzakelijk om
extra personeel in te zetten om de IC capaciteit van Aruba en Curaçao verder op te
schalen.

Vanuit de DCHA wordt op dit moment ook de planning van de crisiscapaciteit van de
4 ziekenhuizen in de regio georganiseerd. Personeel wordt in onderling overleg ingezet
in het ziekenhuis waar de druk het hoogst is. Het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten
Spreiding (LCPS) zal vanaf deze week ook de Caribische regio in het capaciteitsoverzicht
opnemen. Extra personeel wordt momenteel geworven in Nederland en de VS. Afgelopen
week is met behulp van Nederlandse uitzendbureaus op zeer korte termijn medisch personeel
voor een periode van vier weken geworven. Dit weekend zijn 16 algemeen verpleegkundigen
en 5 basisartsen vertrokken naar de Caribische eilanden. Deze week zullen nog eens
4 verpleegkundigen en 5 artsen vanuit Nederland reizen om de ziekenhuizen te ondersteunen.
Ook heeft «Extra Handen voor de Zorg» in het Paasweekend medisch personeel uit hun
bestanden benaderd van wie profiel en beschikbaarheid aansluiten bij de behoefte in
de Caribische regio. Het eerste team van Extra Handen voor de Zorg vertrekt vrijdag
9 april. Dit team bestaat uit ongeveer 30 zorgprofessionals met een breed scala aan
deskundigheid. In de week van 12 april volgt een tweede team van soortgelijke omvang.

Daarnaast wordt momenteel, in samenwerking met het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ),
het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) en de Nederlandse Vereniging voor Intensive
Care (NVIC), IC- en ambulancepersoneel in Nederland geworven. Zij zullen deze week
worden ingezet. Daarnaast wordt ook extra IC personeel ingezet via het Amerikaanse
uitzendbureau AMI. Zij hebben het afgelopen jaar voorzien in IC-personeel voor Aruba,
Curaçao en Sint Maarten. Afgelopen week heeft AMI extra inzet geworven, te weten 20 IC-verpleegkundigen
en 8 IC-artsen. In de loop van deze maand wordt dit verder opgeschaald. Vanuit Nederland
wordt met hulp van het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) en het Erasmus MC ook
extra apparatuur (waaronder 28 beademingsmachines, spuitpompen en monitoringssystemen
voor patiënten) en materiaal noodzakelijk voor verdere opschaling aan de ziekenhuizen
geleverd. De opschaling van de IC-capaciteit in de ziekenhuizen is weergegeven in
het onderstaande overzicht.

(Ei)land

IC-capaciteit pre Covid

Huidige IC-capaciteit

Aruba

7

221

Bonaire

1

71

Curaçao

7

462

Sint Maarten

3

62

X Noot

1

Dit is inclusief non-Covid IC bedden.

X Noot

2

Dit is exclusief non-Covid IC bedden.

Versnellen vaccinatietraject

Ervaringen uit het Verenigd Koninkrijk en Nederland laten zien dat met strenge maatregelen
als een lock-down, de uitbraak weliswaar minder snel om zich heen grijpt, maar dat
dit niet voldoende is om het R-getal voldoende omlaag te krijgen om de uitbraak te
laten afnemen. De beste en snelste bescherming tegen de stijging in besmettingen is
om zo spoedig mogelijk alle volwassen inwoners die daartoe bereid zijn te vaccineren.
Strikte maatregelen dienen daarom gepaard te gaan met een vaccinatietraject dat met
grote urgentie wordt uitgevoerd. Hierbij wordt ingezet op het zo spoedig mogelijk
toedienen van de eerste prik. Deze geeft al een zekere mate van bescherming die naar
verwachting het aantal ernstig zieken dat hospitalisatie nodig heeft, aanzienlijk
zal doen dalen.

Op dit moment verloopt de vaccinatiecampagne op de Caribische eilanden goed. Op Saba
heeft 90% van de volwassenen een of beide vaccinaties ontvangen, op Sint Eustatius
is dat 37% en op Bonaire heeft 21% van de volwassen bevolking een of beide vaccinaties
ontvangen. De huidige percentages op Sint Maarten, Curaçao en Aruba liggen op 11%,
16% en 21% respectievelijk. Dit aantal reeds gezette vaccinaties komt overeen met
de vaccinatie plannen zoals deze zijn geschetst in de Kamerbrief van 23 maart.5

Gezien de huidige epidemiologische situatie en de beperkte curatieve faciliteiten,
is, op advies van het RIVM en de vaccinatiegezant voor de Caribische delen van het
Koninkrijk besloten tot het versneld uitvoeren van het vaccinatietraject op de eilanden.
In de overleggen tussen de Staatssecretaris en de Ministers van gezondheid van de
Landen is besproken hoe Nederland kan helpen met de verdere opschaling van de vaccinatiecampagne,
zodat alle volwassen inwoners die dat willen vóór 1 mei een eerste prik kunnen ontvangen.
Vanaf komende week kan iedere volwassene zich daarom registreren, waarbij uiteraard
extra aandacht wordt gegeven aan ouderen en risicogroepen.

Om de huidige uitbraak op Curaçao zo snel mogelijk in te dammen en de druk op de zorg
te verminderen is het nodig de vaccinatiecampagne aanzienlijk te versnellen. Uitgangspunt
is om alle volwassen inwoners die dat willen binnen 10 dagen na de start van de opgeschaalde
campagne op 8 april de eerste prik te geven. Hiertoe heeft Nederland op 2 april 30.000
extra vaccins naar Aruba en Curaçao verstuurd en zullen benodigde aanvullende zendingen
volgen. Er is dagelijks contact tussen de eilanden, de vaccinatiegezant voor de Caribische
delen van het Koninkrijk, VWS en RIVM om te overleggen of de vaccinvoorraad toereikend
is. Ook zijn er via een lokaal uitzendbureau extra prikkers en via Nederland extra
artsen voor toezicht geworven. Zij zullen de lokale GGD ondersteunen in de vaccinatiecampagne.
Daarnaast wordt er specifieke logistieke expertise beschikbaar gesteld door GGD West-Brabant.
Twee logistieke experts die nauw betrokken waren bij de inrichting van de XL-priklocatie
Breepark Breda zullen deze week Curaçao bezoeken om te ondersteunen bij het fors opschalen
van het vaccinatieprogramma.

Tot slot

Aan de hand van de hierboven geschetste lijnen werken de Landen, Bonaire, het RIVM,
het Ministerie van VWS en andere betrokken partijen aan het terugdringen van de druk
op de zorg en het stoppen van de uitbraak met de Britse variant op de benedenwindse
eilanden en Sint Maarten. Naast acute ondersteuning aan de ziekenhuizen en in de vaccinatiecampagne
wordt hierbij ook op andere vlakken steun geleverd, ook door collega departementen.
Zo trekt de handhaving van het straatverbod, de avondklok en andere maatregelen, een
zware wissel op de capaciteit van het politiekorps en andere inspecties op de Landen
en Bonaire. Vanuit onder meer de Curmil (dienstplichtigen) en het Vrijwilligerskorps
wordt reeds versterking geboden, maar door de aard van de maatregelen is ook op dit
punt ondersteuning gevraagd door Curaçao en Bonaire. Deze steun aan de Caribische
delen van het Koninkrijk zal met behulp van de andere departementen worden geleverd.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, P. Blokhuis