Brief regering : Stand van zaken Arbeidsmigratie maart 2021

Nr. 69
BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 april 2021

In het algemeen overleg Arbeidsmigratie van 3 februari jl. heb ik uw Kamer een brief
toegezegd waarin het kabinet zal ingaan op de huidige stand van zaken bij de implementatie
van de aanbevelingen uit het tweede rapport «Geen tweederangsburgers» van het Aanjaagteam
Bescherming Arbeidsmigranten (hierna: het Aanjaagteam) onder leiding van Emile Roemer.1 Tevens is op 11 februari jl. in het VAO Arbeidsmigratie de motie van het lid Tielen
aangenomen2, die nader vraagt naar het verstrekken van een routekaart en tijdpad voor de implementatie
van de aanbevelingen.

De structuur van deze brief is als volgt. Het kabinet zal eerst ingaan op de ondersteunende
structuur die tussen departementen en bestuurslagen wordt ingericht om de implementatie
op de lange termijn te waarborgen. Vervolgens zal het kabinet ingaan op de reeds ingezette
acties en de voorbereidingen die getroffen zijn voor besluitvorming tijdens de formatie.
In Bijlage 13 geeft het kabinet per aanbeveling aan wat de planning is van de implementatie van
de aanbevelingen van het Aanjaagteam.

Interdepartementale structuur

Het brede advies van het Aanjaagteam en de kabinetsreactie daarop raken meerdere beleidsterreinen,
medeoverheden (gemeenten en provincies), direct belanghebbenden (sociale partners,
arbeidsmigranten) en allerlei andere stakeholders (variërend van welzijnsorganisaties
tot zorgverzekeraars en huisvestingsorganisaties).

Een goede opvolging van het advies vereist de betrokkenheid van al deze partijen.
Ter coördinatie daarvan is het Interdepartementale Projectteam Arbeidsmigranten (IPA)
in het leven geroepen met vertegenwoordigers van betrokken departementen. Dit team
functioneert onder leiding van een DG-stuurgroep en heeft tot doel de voortgang van
de implementatie van de aanbevelingen van het Aanjaagteam te monitoren en daarover
te rapporteren, knelpunten te signaleren en daar oplossingen voor aan te dragen en
contacten met relevante stakeholders te onderhouden vanuit de coördinerende taak.
Uitgangspunt in de huidige werkwijze is dat ministeries zelf verantwoordelijk zijn
voor de implementatie van de aanbevelingen op het eigen beleidsterrein en daartoe
ook de contacten onderhouden met de relevante stakeholders.

Aan uw Kamer is door het kabinet een Jaarrapportage Arbeidsmigranten toegezegd. Streven
is deze rapportage voor het eerst eind 2021 aan te bieden, één jaar na het uitkomen
van het advies van het Aanjaagteam. Deze rapportage zal alle aspecten omvatten uit
het advies en de ontwikkelingen op betrokken beleidsterreinen in samenhang presenteren.

Implementatie aanbevelingen en voorbereidingen voor een volgend kabinet

Het kabinet is direct met de implementatie van een groot aantal aanbevelingen van
het Aanjaagteam aan de slag gegaan. Dit geldt voor ongeveer de helft van de aanbevelingen
die gericht zijn aan de overheid (inclusief de decentrale overheden). De implementatie
van de overige aanbevelingen, die vragen om wetswijziging of om investeringen van
de overheid, bereidt het kabinet zodanig voor, dat een volgend kabinet daar, als het
daartoe besluit, direct verder mee aan de slag kan. Het gaat dan onder andere om de
aanbevelingen over de verplichte certificering en kwaliteitseisen van uitzendbureaus,
meer en betere huisvesting voor arbeidsmigranten en de uitbreiding van de capaciteit
van de Inspectie SZW. Daarbij worden ook aspecten meegenomen die voortkomen uit de
moties die zijn ingediend tijdens het VAO Arbeidsmigratie.4 Een van de voorbeelden daarvan is de invoering van de verhuurdervergunning. Hierover
is tijdens het VAO de motie van het lid Smeulders ingediend5, waarop door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een Kamerbrief
is gestuurd waarin zij aangeeft vorm te zullen geven aan de verhuurdervergunning.6

Door de demissionaire status van het kabinet is de ruimte voor het kabinet beperkt
om vergaande hervormingen aan te kondigen, zoals het Aanjaagteam op sommige gebieden
adviseert. Een volgend kabinet moet de ruimte hebben om definitieve besluiten te nemen
over die aanbevelingen die qua organisatie, wetgeving en financiën een grote impact
hebben.

In Bijlage 1 wordt ingegaan op de afzonderlijke aanbevelingen met daarbij, waar mogelijk,
een korte weergave van de gemaakte voortgang en planning.

De inventarisatie maakt duidelijk dat bij veel aanbevelingen kan worden aangesloten
bij al in gang gezette verandertrajecten, zoals bijvoorbeeld de verbetering van de
Basisregistratie Personen of het aanpakken van de tekorten in de huisvesting. Daarnaast
is een aantal aanbevelingen zeer praktisch van aard, waardoor deze relatief gemakkelijk
in gang gezet kunnen worden. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het instellen van een
expertteam arbeidsmigranten of het inschakelen van een onafhankelijke partij om de
gegevensuitwisseling tussen toezichthouders te versterken.

Als laatste signaleert het kabinet dat door de betrokkenheid van meerdere departementen
bij het vraagstuk ook nieuwe aspecten tot wasdom zijn gekomen, zoals bijvoorbeeld
de gesprekken die tussen het Ministerie van VWS en zorgverzekeraars gevoerd worden
om te kijken in hoeverre de zorg voor arbeidsmigranten op dit moment afdoende is.
Ook wordt er voor de uitvoering van de motie van de leden Smeulders en Bruins7 door de ministeries van VWS en SZW gekeken naar een onderzoeksopzet, die helpt bij
het in kaart brengen van aard en omvang van de problematiek rond kinderen van arbeidsmigranten.
In dit onderzoek zal er in ieder geval aandacht moeten zijn voor het effect van gebrekkige
huisvesting, taalbarrières en de beperkte registratie op de situatie van kinderen
van arbeidsmigranten.

Toezicht- en handhavingstaken van de Inspectie SZW

Tevens heeft het kabinet uw Kamer toegezegd om een inschatting te geven wat er bij
de Inspectie SZW nodig zou zijn om uitvoering te geven aan de aanbevelingen uit het
rapport van het Aanjaagteam (gelet op de takenuitbreiding en beschikbaarheid van financiële
middelen). In Bijlage 28 vindt u deze inschatting.

Conclusie

Het kabinet maakt werk van het rapport van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten.
Waar mogelijk worden aanbevelingen al geïmplementeerd. Het volgende kabinet wordt
in staat gesteld om op de aanbevelingen die vragen om wetswijziging of om investeringen
van de overheid, snel besluiten te nemen. Hiermee versterken we de positie van arbeidsmigranten
in Nederland.

Mede namens de Minister en Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Minister van Justitie en Veiligheid,
de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid en de Staatssecretaris van Economische
Zaken en Klimaat,

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
W. Koolmees