Brief regering : Stand van zaken besluitvorming Facultatief Protocol

24 170
Gehandicaptenbeleid

Nr. 37
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MEDISCHE ZORG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 maart 2021

Hierbij informeer ik uw Kamer, mede namens de Minister van Buitenlandse Zaken, over
de stand van zaken van de besluitvorming van het kabinet ten aanzien van ondertekening
en ratificatie van het Facultatief Protocol bij het Verdrag inzake de rechten van
personen met een handicap (hierna: VN-verdrag handicap).

Met deze brief geef ik invulling aan mijn toezegging in het notaoverleg van 26 november
2020 om uw Kamer over de stand van zaken rond het Facultatief Protocol te informeren.1 Een verzoek daartoe is ook kenbaar gemaakt aan de Minister van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties tijdens de plenaire behandeling van een voorstel voor een grondwetsherziening
in de Eerste Kamer op 9 februari jl. De Minister van BZK heeft dit verzoek – conform
haar toezegging aan het lid Karimi van de Eerste Kamer – aan mij overgebracht.2 Tevens geef ik hiermee invulling aan mijn toezegging bij de aangehouden nader gewijzigde
motie van de leden Van den Berg, Bergkamp en Dik-Faber bij de begrotingsbehandeling
van het Ministerie van VWS op 3 december 2020.3

Hoofdpunten van deze brief

In deze brief:

• licht ik kort de werking van het Facultatief Protocol bij het VN-verdrag handicap
toe;

• schets ik de stand van zaken in de besluitvorming over facultatieve protocollen bij
mensenrechtenverdragen en de stand van zaken van de evaluatie van de Verenigde Naties
over het functioneren van de verdragscomités; en

• schets ik globaal de stappen die gezet zouden moeten worden indien wordt overgegaan
tot verdere besluitvorming over het Facultatief Protocol bij het VN-verdrag handicap.

Werking van het Facultatief Protocol bij het VN-verdrag handicap

Het Facultatief Protocol bij het VN-verdrag handicap houdt het volgende in:

• het Facultatief Protocol verleent het Comité voor de Rechten van Personen met een
Handicap (hierna: het Comité), na uitputting van de nationale rechtsmiddelen, de bevoegdheid
klachten te behandelen van personen of groepen personen die menen slachtoffer te zijn
van een schending van het verdrag door een staat.4

• Indien het Comité betrouwbare inlichtingen ontvangt die wijzen op ernstige of systematische
schendingen door een staat, kan het Comité die staat uitnodigen mee te werken aan
een onderzoek. Naar aanleiding van het onderzoek kan het Comité de staat vragen eventuele
maatregelen die naar aanleiding van het onderzoek zijn genomen te beschrijven in de
periodieke rapportage van de staat aan het Comité.

• Het VN-verdrag handicap is momenteel van kracht voor 181 staten en de EU. Het Facultatief
Protocol is van kracht voor 97 staten. Het Koninkrijk der Nederlanden heeft het VN-verdrag
handicap in 2007 ondertekend en in 2016 geratificeerd voor Europees Nederland. Het
Facultatief Protocol is daarbij niet door het Koninkrijk ondertekend en geratificeerd.5

Stand van zaken besluitvorming

De stand van zaken rond besluitvorming over het Facultatief Protocol bij het VN-verdrag
handicap is als volgt:

Op 13 maart 2019 heeft de Minister van Buitenlandse Zaken uw Kamer geïnformeerd over
het afwegingskader dat het kabinet hanteert voor besluitvorming over facultatieve
protocollen bij mensenrechtenverdragen, waaronder dat bij het VN-verdrag handicap.6 De afweging over het Facultatief Protocol bij het VN-verdrag handicap is nauw verbonden
met de afwegingen over de facultatieve protocollen bij het Internationaal Verdrag
inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (IVESCR) en het Internationaal Verdrag
inzake de Rechten van het Kind (IVRK). Op 2 september 2019 heeft de Minister van Buitenlandse
Zaken hierover ook de Eerste Kamer geïnformeerd naar aanleiding van gestelde vragen.
De kern daarvan was als volgt:

○ In VN-verband vindt momenteel een uitgebreide evaluatie plaats over het functioneren
van de verdragscomités.

○ In de besluitvormingsprocedure rond ratificatie van het Facultatief Protocol bij het
IVESCR heeft het kabinet besloten om de uitkomsten van deze evaluatie eerst af te
wachten alvorens verdere besluiten over facultatieve protocollen te nemen.

In maart 2019 was de verwachting dat deze evaluatie van de Verenigde Naties in 2020
zou zijn afgerond, maar deze evaluatie heeft vertraging opgelopen. Redenen voor de
vertraging zijn onder meer de COVID-19-pandemie en de politieke gevoeligheid rondom
het herzieningsproces, waaronder financiële en budgettaire problemen van de VN en
de mandaten van de tien comités. Op dit moment is er nog geen nieuw tijdspad bekend.

Verdere stappen bij nadere besluitvorming

De Kamer heeft gevraagd de te zetten stappen tot ratificatie te schetsen. Na een besluit
dat een Facultatief Protocol zal worden geratificeerd, moeten globaal de volgende
stappen worden doorlopen:

• opstellen van de goedkeuringsstukken bij het Facultatief Protocol (memorie van toelichting
en goedkeuringswet);

• instemming van de Rijksministerraad met het ondertekenen van het Facultatief Protocol
en met het vervolgens starten van de parlementaire goedkeuringsprocedure;

• ondertekening van het Facultatief Protocol namens het Koninkrijk;

• advisering op de goedkeuringsstukken door de Raad van State;

• parlementaire behandeling in de Tweede Kamer;

• parlementaire behandeling in de Eerste Kamer;

• ratificatie door middel van het deponeren van een akte bij de depositaris in New York.

De Minister van Buitenlandse Zaken en ik laten het aan een volgend kabinet en de Kamer
over of en wanneer deze volgende stappen gezet worden, gekoppeld aan het verder afwachten
en in beschouwing nemen van de evaluatie van de Verenigde Naties.

De Minister voor Medische Zorg,
T. van Ark