Brief regering : Update over enkele zaken rondom de hersteloperatie voor gedupeerde ouders

Nr. 773
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 januari 2021

Ten behoeve van het debat over de kabinetsreactie op het rapport van de Parlementaire
ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) stuur ik u een update over enkele
zaken rondom de hersteloperatie voor gedupeerde ouders. In deze brief ga ik specifiek
in op de planning voor de uitbetaling van € 30.000 aan ouders, de aanpak die het kabinet
wil volgen voor gedupeerde ouders met schulden en de stand van zaken met betrekking
tot de samenwerking met gemeenten. Hiermee voldoe ik ook aan het verzoek van de leden
van de commissie Financiën van 18 januari om een reactie op recente berichten van
de Beroepsvereniging van bewindvoerders WSNP (BBW) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten
(VNG).

Planning uitbetaling € 30.000

Genoegdoening voor de getroffen ouders heeft de hoogste prioriteit. In de Kamerbrief
van 22 december jl. en de kabinetsreactie op het rapport van de POK bent u geïnformeerd
over de verschillende acties die ik hiervoor onderneem, aanvullend op de reeds in
gang gezette hersteloperatie. Op de korte termijn gaat veel aandacht daarbij uit naar
de tegemoetkoming van € 30.000 aan alle ouders die gedupeerd zijn door de «alles-of-niets»
uitleg van de kinderopvangtoeslag of de buitensporige fraudejacht, vooruitlopend op
de verdere behandeling van hun zaak.

De afgelopen weken is gewerkt aan het vormgeven van deze regeling en het concept beleidsbesluit
dat uw Kamer afgelopen vrijdag heeft ontvangen. Momenteel worden de voorbereidingen
getroffen voor de uitbetaling. Zoals toegezegd zal de eerste groep ouders in januari
uitbetaald worden. Alle gedupeerde ouders die zich voor 15 februari aanmelden zullen
de tegemoetkoming uiterlijk 1 mei uitbetaald krijgen. Op dit moment hebben zich 12.600
ouders bij de herstelorganisatie gemeld. Ik hoop dat zich voor 15 februari nog meer
gedupeerde ouders zullen melden en blijf hier ook via verschillende kanalen toe oproepen.
Ik zet daarbij alles op alles om zoveel mogelijk van deze ouders reeds in februari
en maart uit te betalen. Dit zal niet in alle situaties lukken, omdat bij een deel
van de ouders vragen spelen die opgelost moeten worden voor uitbetaling (bijvoorbeeld
rondom het rekeningnummer, een beslag, of een lopend schuldentraject) en omdat bij
een deel van de aangemelde ouders nog een lichte toets nodig is om in te kunnen schatten
of zij tot de groep gedupeerde ouders behoren. Ook in deze situaties wil ik ouders
die recht hebben op € 30.000 wel voor 1 mei uitbetalen.

In de volgende voortgangsrapportage Kinderopvangtoeslag informeer ik u in meer detail
over deze planning. Ook zal ik daarbij ingaan op de aangepaste planning voor de integrale
hulp aan ouders in het vervolg van het traject. Mijn inzet daarbij blijft om – naast
de uitbetaling van € 30.000 – de ouders in een acute of zeer schrijnende situatie
direct te helpen en de ouders die oorspronkelijk in Q1 integraal beoordeeld zouden
worden nog steeds binnen deze termijn te helpen, voor zover zij hier na uitbetaling
van € 30.000 nog behoefte aan hebben.

Aanpak schuldenproblematiek

De uitbetaling van € 30.000 is voor veel ouders een belangrijke stap naar herstel.
Een deel van deze ouders heeft echter grote schulden, die mede veroorzaakt of verergerd
zijn door fouten bij toeslagen. Onder normale omstandigheden moeten mensen een ontvangen
geldbedrag gebruiken om hun schulden af te betalen. In deze uitzonderlijke situatie,
waarin de ouders zijn geraakt door een collectief falen van alle staatsmachten, vindt
het kabinet, conform de gewijzigde motie van Kamerlid Omtzigt1, dat ouders een schone lei verdienen, en daarmee zonder schulden en met geld uit
de compensatie een nieuwe start kunnen verwezenlijken.

Om ervoor te zorgen dat ouders na de herstelbetaling écht een nieuwe start kunnen
maken en hierbij snelheid kan worden gemaakt, ben ik in overleg met publieke en private
schuldeisers om tot een oplossing voor deze ouders te komen. De berichten van de BBW
en de VNG waar uw Kamer mijn reactie op heeft gevraagd zien ook op deze problematiek,
en stippen specifieke zorgen aan waar een passende oplossing rekening mee moet houden.
Ik denk dat de oplossing waar ik mij hard voor maak – en die ik hieronder toelicht
– aan deze zorgen tegemoetkomt.

Mijn gewenste aanpak voor gedupeerde ouders binnen de hersteloperatie kinderopvangtoeslag
is als volgt:

• Alle openstaande schulden die gedupeerde ouders op het moment van het uitbetalen van
de herstelbetaling nog bij de Belastingdienst hebben, worden kwijtgescholden. Dit
geldt zowel voor belasting- als toeslagschulden en indien van toepassing voor zowel
de toeslagaanvrager als zijn/haar huidige partner. Ex-partners die aanvullende schade
hebben geleden, en in bijzondere situaties verkeren, kunnen zich melden bij de Commissie
Werkelijke Schade voor compensatie van deze schade.

• Ook andere publieke schuldeisers, waaronder het CAK, SVB, UWV, DUO en CJIB hebben
aangegeven dat zij de openstaande schulden van deze ouders zullen kwijtschelden. Schulden
die voortvloeien uit ernstig misbruik blijven hiervan uitgezonderd. De VNG heeft ook
alle gemeenten opgeroepen om schulden voor deze ouders kwijt te schelden. Ik ben blij
met deze stap, die illustreert hoe het hele kabinet en alle publieke instanties samen
optrekken in de hulp aan gedupeerde ouders.

• Met grote private schuldeisers ben ik nog in overleg en ik heb goede hoop op eenzelfde
oplossing als bij de publieke schuldeisers, namelijk dat ook zij de openstaande schulden
van gedupeerde ouders zullen kwijtschelden.

• Voor ouders die na deze kwijtscheldingen nog openstaande schulden hebben, zijn we
in overleg met gemeenten om een aanpak op maat te bieden.

• Voor de kwijtschelding van het nog openstaande bedrag van de toeslag- en belastingvorderingen
zal een wettelijke basis worden gecreëerd die met terugwerkende kracht in werking
zal treden. Om direct te kunnen starten wordt de kwijtschelding goedgekeurd met een
beleidsbesluit. Hierin zal ook de nadere uitwerking van deze maatregel worden geregeld.
Na deze kwijtschelding gelden weer de gewone regels, mochten zich nieuwe schulden
in de toekomst voordoen. De budgettaire effecten zullen worden verwerkt per suppletoire
begrotingswet(ten).

Alle ouders krijgen allereerst een minimumbedrag van € 30.000 en alle openstaande
schulden bij Belastingdienst en Toeslagen kwijtgescholden. Daarnaast houden ouders
met een schade boven de € 30.000 recht op integrale beoordeling waardoor zij hun hogere
schade ook gecompenseerd krijgen. De berekening van de compensatieregeling blijft
voor deze groep hetzelfde.

Stand van zaken samenwerking gemeenten

Samen met de VNG werk ik op dagelijkse basis aan het vormgeven van de samenwerking
tussen de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) en gemeenten. Gedupeerde
ouders hebben naast financiële compensatie soms ook aanvullende hulp en ondersteuning
nodig, bijv. op het gebied van werk, gezin of gezondheid. Gemeenten hebben hier een
belangrijke rol in en daarom heb ik op 28 september een akkoord gesloten met de VNG
over onze gezamenlijke opdracht. Veel gemeenten zijn ook reeds aan de slag om gedupeerde
ouders te helpen.

Om te zorgen dat alle gemeenten snel in contact kunnen komen met gedupeerde ouders
heb ik met de VNG gewerkt aan een machtigingsbesluit om gemeenten te machtigen namens
de Belastingdienst contact op te nemen met ouders en hen te wijzen op gemeentelijke
hulp. Dit machtigingsbesluit is gereed en wordt parallel aan deze brief naar alle
gemeenten gestuurd. UHT staat paraat om de contactinformatie van de bijbehorende ouders
direct te verstrekken via een beveiligd portaal, zodra de betreffende gemeenten ook
akkoord zijn met deze machtiging.

Met de VNG informeren we gemeenten zo goed mogelijk om hen op de hoogte te houden
van de laatste ontwikkelingen en de stappen die we nemen. De VNG heeft daar een steunpunt
voor opgericht. Ook laten de VNG en ik samen een onderzoek uitvoeren naar de kosten
die gemeenten maken voor gedupeerden. In december hebben gemeenten in totaal 11 miljoen
euro ontvangen via een specifieke uitkering voor deze hulp. In verschillende werkgroepen
en klankbordgroepen met de VNG en gemeenten wisselen we ervaringen uit. Ik waardeer
deze samenwerking zeer, omdat we alleen samen ouders echt kunnen helpen.

De Staatssecretaris van Financiën,
A.C. van Huffelen