Brief regering : VN verdrag handicap Caribisch Nederland

Nr. 238 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 27 november 2020

De Tweede Kamer heeft in diverse debatten aandacht gevraagd voor mensen met een beperking
in Caribisch Nederland. Het Ministerie van VWS ondersteunt de BES-eilanden bij de
uitvoering van het VN-verdrag handicap. Ik heb in overleg met de eilanden gekozen
voor een getrapte aanpak, waarin eerst de problemen in de praktijk worden opgepakt,
voordat eventuele wijzigingen in wet- en regelgeving in beeld komen. In reactie op
de motie van het lid Van der Graaf c.s.1 informeer ik u over de uitvoering van het VN-verdrag in Caribisch Nederland. Hiermee
wordt tevens voldaan aan de toezegging aan de leden Van der Graaf2 en Van den Berg3.

De schaal van de eilanden en de lokale omstandigheden vereisen een geheel andere aanpak
dan in Europees Nederland. In Caribisch Nederland is er bijvoorbeeld geen openbaar
vervoer, maar is ook het aantal mensen met speciale vervoersbehoeften klein. Dit rechtvaardigt
een meer individuele aanpak. Deze individuele aanpak zorgt ervoor dat mensen met een
beperking zo goed mogelijk geholpen kunnen worden op de verschillende terreinen waarop
zij mogelijk belemmeringen ervaren.

Het Ministerie van VWS biedt ondersteuning en stelt middelen beschikbaar aan de openbare lichamen. Er vindt regelmatig overleg plaats met het lokale bestuur
van de drie eilanden. Op Bonaire zijn acties in het kader van het verdrag sinds dit
voorjaar opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst tussen het openbaar lichaam van
Bonaire (OLB) en het Ministerie van VWS. De lokale overheden zien het belang van het
verdrag, maar kampen met beperkte capaciteit om dit uit te voeren. Zij moeten daardoor
prioriteiten stellen. Vanwege COVID-19 heeft de uitvoering afgelopen jaar vertraging
opgelopen.

Desondanks zijn er op de eilanden bescheiden stappen gezet. Op Bonaire is er een Platform
Inclusie opgericht, bestaande uit verschillende zorgpartijen die zorg en ondersteuning bieden aan mensen met een beperking. Op Sint Eustatius
is een inventarisatie gemaakt van de omvang van de groep inwoners met een handicap
en de behoeften die zij hebben. Op basis hiervan is het openbaar lichaam bezig met
de opzet van een verbeterplan. Op Saba wordt vooral op individueel niveau bekeken
hoe de zelfstandigheid en participatie van een aantal mensen verbeterd kan worden,
zoals van een rolstoelafhankelijke inwoonster. In deze brief zal ik per thema toelichten
welke voortgang er is geboekt.

Zelfstandig wonen en toegankelijke voorzieningen

Op alle drie de eilanden zijn er stappen gezet om ervoor te zorgen dat mensen met
een beperking langer veilig en zelfstandig kunnen wonen. Op Bonaire zijn er ongeveer
30 huizen van rolstoelafhankelijke bewoners toegankelijk gemaakt door de aanleg van
paden, rolstoeldrempels en vloeren. Komende tijd zal het OLB nog eens 40 huizen aanpassen.
Verder zijn er aanpassingen gedaan in de gebouwen van het voortgezet onderwijs, op
het vliegveld en bij het raadshuis om de toegankelijkheid van deze locaties te vergroten.
Inmiddels zijn er op Sint Eustatius vijf aanleunwoningen gerealiseerd en liggen er
plannen om nog vijf aanleunwoningen bij te bouwen. Daarnaast heeft de technische dienst
van het gezondheidscentrum kleine woningaanpassingen gerealiseerd. Er wordt nog nader
onderzoek gedaan of ook een aantal mensen met een verstandelijke beperking (met begeleiding)
zelfstandiger kan gaan wonen. Tenslotte zijn er ook op Saba door het openbaar lichaam
en het gezondheidscentrum woningaanpassingen gedaan.

Toegankelijke sport en recreatiefaciliteiten

Om de toegankelijkheid van sport- en recreatiefaciliteiten voor mensen met een beperking
te verbeteren zijn er verschillende acties ondernomen. Op Sint Eustatius voert de
sportstichting (SSFF) een special needs program uit voor kinderen met een mentale, sociale en/of fysieke beperking. Ze doen dit samen
met het Expertisecentrum Onderwijszorg (ECE). De eerste 11 kinderen hebben dit programma
afgerond. Hiermee hebben zij handvaten gekregen, zowel sociaal als fysiek, waardoor
zij beter mee kunnen doen aan reguliere activiteiten. SSFF en ECE zijn in gesprek
om begin 2021 met een nieuwe groep kinderen te starten. De sportstichting zal ook
activiteiten opzetten voor de dagopvang voor ouderen en het verpleeghuis. Op Bonaire
zal het OLB komende tijd onder andere investeren in de toegankelijkheid van stranden
voor rolstoelafhankelijke personen en het aanbieden van toegankelijke sportactiviteiten.
Verder investeert het Ministerie van VWS, in het kader van het sport en preventie
akkoord Caribisch Nederland, in het opknappen en aanleggen van Cruyff Courts op de
eilanden. Deze faciliteiten zullen ook toegankelijk zijn voor mensen met een beperking.
Het Cruyff Court op Sint Eustatius is inmiddels opgeknapt. Op Bonaire komen er 2 nieuwe
Cruyff Courts. Daarnaast laat het Ministerie van VWS een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren
naar een publiek zwembad op Bonaire.

In dit onderzoek zijn mensen met een beperking als doelgroep meegenomen. Indien de
realisatie van het zwembad haalbaar is, dan zal het zwembad voor deze doelgroep toegankelijk
zijn.

Passend onderwijs

Het is van belang dat kinderen met een beperking goede toegang hebben tot onderwijs
en een aanbod krijgen dat bij hen past. Op de BES eilanden worden er stappen gezet
om meer specialistische voorzieningen te realiseren voor leerlingen met een zware,
complexe of multidimensionale zorgbehoefte. Het Ministerie van OCW werkt samen met
het Ministerie van VWS en de openbare lichamen om dit te realiseren. De Minister voor
Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media heeft u door een kamerbrief hierover geïnformeerd4.

Ook in de kinderopvang en naschoolse opvang zal de opvang van kinderen met een beperking
verbeterd worden. In het programma BES(t) 4 kids werken de openbare lichamen en de
Ministeries van SZW, OCW, BZK en VWS toe naar een stelsel van kwalitatief goede, veilige,
betaalbare kinderopvang en buitenschoolse voorzieningen voor alle kinderen in Caribisch
Nederland.5 Onderdeel van dat stelsel zal ook een integrale zorgstructuur zijn voor kinderen
in de kinderopvang of naschoolse opvang met een beperking en een zorg- of ondersteuningsbehoefte.
Met de inrichting van deze zorgstructuur is een aanvang gemaakt. Dit zal in 2021 verder
uitgewerkt worden.

Arbeidsparticipatie

Op de drie eilanden worden er bovendien instrumenten en trajecten ingezet om de arbeidsparticipatie
van mensen met een beperking te bevorderen. Instrumenten en trajecten hiervoor zijn
deels met ondersteuning vanuit het Ministerie van SZW ontwikkeld, onder meer in het
kader van een samenwerking (twinning) tussen de gemeente Leiden en de openbare lichamen.
Voorbeelden van faciliteiten gericht op de arbeidsparticipatie van mensen met een
afstand tot de arbeidsmarkt zijn de beschutte werkplekken bij Stichting Krusada ondersteund
door het openbaar lichaam op Bonaire en het traject «Three steps to Work» van het
Openbaar Lichaam Saba. Op Sint Eustatius gaat daarnaast binnenkort een pilot van start
waarbij personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, onder meer vanwege een
handicap, met behulp van loonkostensubsidie en ondersteuning door een jobcoach, bij
reguliere werkgevers aan de slag zullen gaan.

Ten slotte zal het Ministerie van VWS samen met het Ministerie van SZW een kleinschalige
verkenninglaten uitvoeren naar de op Bonaire aanwezige voorzieningen voor arbeidsmatige
dagbesteding en beschut werk. Dit met als doel om met het OLB in gesprek te gaan over
de samenwerking en synergie tussen bestaande initiatieven.

Aruba, Curaçao en St. Maarten

Het VN-verdrag is niet geratificeerd door de andere landen van het Koninkrijk (Aruba,
Curaçao en St. Maarten). De implementatie van het VN-verdrag is een autonome verantwoordelijkheid
van de landen zelf.

De parlementen van de landen moeten hun regeringen controleren op de voortgang. Ook
hier zien we dat de wil er is, maar dat de voortgang hierop tijd kost, omdat andere
vraagstukken prioriteit hebben en COVID-19 van invloed is op de stappen die er op
dit moment gezet kunnen worden.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
P. Blokhuis