Brief regering : Incident ethyleenoxide in sesamzaad

Nr. 572 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MEDISCHE ZORG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 oktober 2020

Op 9 september jongstleden heeft België melding gedaan via het Rapid Alert System
for Food and Feed (RASFF) over met ethyleenoxide verontreinigd sesamzaad uit India.
Uit deze melding, en meldingen van bedrijven bij de NVWA, blijkt dat via vijf leveranciers
uit India verontreinigde partijen sesamzaad in 24 lidstaten terecht zijn gekomen,
waaronder Nederland. Nederland importeert circa 28 miljoen kilo sesamzaad op jaarbasis,
daarvan komt circa 45% uit India. Het marktaandeel van de vijf betrokken leveranciers
binnen het Indiase volume is niet bekend. Op dit moment zijn er honderden meldingen
binnengekomen bij de NVWA over ethyleenoxide in sesamzaad en producten waarin het
verwerkt zit. In deze brief informeer ik u over de wijze waarop dit voedselveiligheidsincident
wordt afgehandeld.

Ethyleenoxide is niet toegelaten als bestrijdingsmiddel voor levensmiddelen in de
EU en is een genotoxisch carcinogene stof. Het eten van verontreinigd sesamzaad is
niet meteen een probleem voor de volksgezondheid, maar iemand die dagelijks grote
hoeveelheden zou consumeren kan op langere termijn mogelijk schadelijke gevolgen ondervinden.

In India wordt ethyleenoxide gebruikt als desinfectiemiddel op sesamzaad. In de EU
is deze behandeling niet toegestaan en daarom geldt voor deze stof een lage Maximum
Residu Limiet (MRL, het maximumgehalte van een stof dat in een product voor mag komen).
Deze MRL is namelijk vastgesteld op het gehalte dat met analyse nog net bepaald kan
worden (bepaalbaarheidsgrens), voor ethlyeenoxide in sesamzaad is dat 0,05 mg/kg.
De Europese normen voor ethyleenoxide behoren tot de strengste ter wereld, ter vergelijking:
de MRL in Canada ligt op 7 mg/kg en in de US op 4 mg/kg. In het geval dat nu aan de
orde is, worden ook deze maximumgehalten overigens regelmatig overschreden.

Op 9 oktober jongstleden heeft de Europese Commissie (EC) een spoedoverleg georganiseerd
met de lidstaten. Overeengekomen is dat alle sesamzaad waarin de MRL wordt overgeschreden
en producten waarin dit sesamzaad verwerkt is uit de handel moeten worden gehaald.
Tijdens dit spoedoverleg heeft Nederland, net als andere lidstaten, bij de EC aangedrongen
op geharmoniseerde maatregelen voor de hele EU, zowel in het land van herkomst, als
bij aankomst van partijen sesamzaad in Europa. De EC heeft aangekondigd met een voorstel
te komen voor het wijzigen van de verordening ((EU)2019/1793), ten aanzien van het
tijdelijk verhogen van de officiële controles en noodmaatregelen (zoals extra bemonstering
en analyses en importcontroles) voor sesamzaad uit India.

De NVWA heeft de brancheorganisaties van de levensmiddelenindustrie en de retail geïnformeerd
over de verantwoordelijkheden die de bedrijven op grond van de Europese Algemene Levensmiddelenverordening
(General Food Law, GFL) hebben. Ook heeft zij deze organisaties verzocht hun leden
te informeren over hun verantwoordelijkheden en de acties die zij daarop moeten nemen.
De acties op grond van de GFL houden het volgende in:

– Bedrijven moeten al het sesamzaad afkomstig van de verontreinigde batches direct uit
de handel nemen en, als deze de consument al hebben bereikt, de consument informeren.
Dit geldt ook als het sesamzaad inmiddels verwerkt is. Wanneer het gehalte ethyleenoxide
in deze verwerkte producten hoger is dan de MRL voor sesamzaad, moeten deze producten
ook teruggehaald worden bij consumenten. Deze producten mogen niet als levensmiddel
of diervoeder in de handel gebracht worden. Bedrijven moeten melding doen bij de NVWA
en moeten daarbij aangeven welke corrigerende acties (uit de handel halen, afnemers
informeren, wat ze met de producten gaan doen) uitgevoerd zijn.

– Voor andere partijen sesamzaad uit India (die niet bewezen verontreinigd zijn, maar
wel al geïmporteerd en in de handel zijn) gelden andere afspraken. Bedrijven moeten
de voedselveiligheid kunnen borgen, daarbij adviseert de NVWA monsters te nemen en
te analyseren op ethyleenoxide. Als blijkt dat het gehalte aan ethyleenoxide in sesamzaad
lager is dan de MRL mogen de producten verhandeld worden. Wanneer blijkt dat het gehalte
aan ethyleenoxide hoger is dan de MRL gelden bovenstaande acties.

De supermarkten publiceren op dit moment lijsten op hun websites met producten waarin
het verontreinigde sesamzaad is verwerkt. Hierin roepen supermarkten consumenten op
om de producten thuis weg te gooien en/of terug te brengen naar de winkel. De NVWA
heeft op haar website een veiligheidswaarschuwing geplaatst waarin de links naar deze
lijsten zijn opgenomen. Op deze manier kunnen consumenten checken of ze producten
in huis hebben waarin het verontreinigde sesamzaad is verwerkt.

De NVWA ziet erop toe dat betrokken bedrijven aan de hierboven geschetste verplichtingen
voldoen. De NVWA constateert dat de levensmiddelenindustrie dit probleem serieus neemt
en haar verantwoordelijkheid pakt. Als bedrijven toch in gebreke blijven, zal de NVWA
handhavend optreden.

De Minister voor Medische Zorg, T. van Ark