Brief regering : Ouderenzorg op Caribisch Nederland

Nr. 11
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 september 2020

Naar aanleiding van het rapport d.d. 10 september 2019 van de Ombudsman «oog voor
ouderen in Caribisch Nederland» heb ik de vragen van uw Kamer over de voorzieningen
voor ouderen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius beantwoord1. Ik heb u daarnaast toegezegd in een brief nader toe te lichten hoe we mensen op
onze eilanden blijven helpen zodat zij zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven
wonen en deel kunnen nemen aan de maatschappij.

Toewerken naar een aanvaardbaar voorzieningenniveau

Sinds de transitie in 2010 is het beleid van het Ministerie van VWS erop gericht om
de gezondheidszorg in Caribisch Nederland te verbeteren naar een binnen Nederland
aanvaardbaar voorzieningenniveau. Voorafgaand aan de transitie is geïnventariseerd
wat de staat van de zorg is op de verschillende deelgebieden. Als algemene conclusie
kan gesteld worden dat er veelal sprake was van ontbrekende voorzieningen, voorzieningen
met een matige kwaliteit en achterstallig onderhoud in gebouwen en apparatuur.

VWS heeft gekozen voor een pragmatische aanpak om in korte tijd op alle terreinen
van de zorg verbeteringen te bereiken.2 Eind 2015 concludeerde de Commissie-Spies, de commissie die onderzoek deed naar de
uitwerking van de nieuwe staatkundige structuur, dat de gezondheidszorg op Caribisch
Nederland in vijf jaar tijd aanmerkelijk was verbeterd.3

Toegankelijke curatieve en langdurige zorg

Sinds 2011 zijn het Besluit zorgverzekering BES en de Regeling aanspraken zorgverzekering
BES van kracht. Dit besluit regelt dat er een uniforme zorgverzekering is voor alle
inwoners van Caribisch Nederland. De zorgverzekering op Caribisch Nederland omvat
zowel de curatieve als langdurige zorg en is daarmee uitgebreider dan in Nederland.
Om de toegankelijkheid te waarborgen is er geen eigen risico, zijn er nauwelijks eigen
bijdragen en is de zorgpremie laag.

Voor de langdurige zorg zijn de aanspraken overgenomen uit de Algemene Verzekering
Bijzondere Ziektekosten (AVBZ) van de Nederlandse Antillen. De AVBZ is vergelijkbaar
met de voormalige Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) in Europees Nederland.
Daar waar in Nederland in 2015 de AWBZ-taken zijn ondergebracht bij nieuwe en bestaande
wetten, is er in Caribisch Nederland voor gekozen deze taken in het Besluit zorgverzekering
BES te houden. Inwoners van Caribisch Nederland hebben hierdoor recht op langdurige
zorg in verband met ouderdom, een ziekte of handicap.

Opbouw Wmo-voorzieningen vanaf 2015

In 2014 heeft een door de Minister van VWS ingestelde Werkgroep Zorg Caribisch Nederland
advies uitgebracht over de verdere ontwikkeling van langdurige zorg en Wmo-voorzieningen
in Caribisch Nederland4. Deze werkgroep adviseerde om het aanbod van Wmo-voorzieningen en de opbouw daarvan
de komende jaren te realiseren. De werkgroep gaf hierbij aan dat het tempo afhankelijk
zal zijn van de organisatie en absorptiecapaciteit van de eilanden.

In 2015 en 2016 heeft het Ministerie van VWS samen met de openbare lichamen projecten
opgestart om deze voorzieningen van de grond te krijgen. Vervolgens heeft VWS vanaf
2018 de financiering en contractering van deze voorzieningen op zich genomen. Hierbij
is gebruik gemaakt van de mogelijkheid die het Besluit Zorgverzekering BES biedt om
de ontwikkeling van de zorg te stimuleren die nog niet beschikbaar is.

Vanaf 1 januari 2021 Wmo-voorzieningen op aanspraak via Besluit Zorgverzekering BES

De ontwikkeling van de Wmo-voorzieningen op Caribisch Nederland heeft sindsdien niet
stilgestaan. Op alle drie de eilanden in Caribisch Nederland worden op dit moment
de volgende voorzieningen op maatschappelijke ondersteuning aangeboden: huishoudelijke
hulp, maaltijdservice, vervoer op maat, dagbesteding en woningaanpassing. Om de opbouw
van deze voorzieningen verder te stimuleren en het aanbod mee te kunnen laten groeien
met de toenemende vraag neem ik maatschappelijke ondersteuning vanaf 1 januari 2021
op in het Besluit Zorgverzekering BES. Hierdoor garanderen we dat ouderen hun aanspraak
op zorg en ondersteuning kunnen verzilveren.

Anders dan in Europees Nederland voert VWS de zorgverzekering in Caribisch Nederland
zelf uit. Sinds 1 januari 2020 is binnen VWS de programmadirectie Zorg en Jeugd Caribisch
Nederland (ZJCN) opgericht. Met deze oprichting is wetgeving, beleid en uitvoering
voor de gezondheidszorg en jeugdzorg in Caribisch Nederland binnen één directie samengebracht.
Het Zorgverzekeringskantoor BES is in deze nieuwe directie opgegaan. Door de schaal
van de eilanden hebben de medewerkers van ZJCN dagelijks contact met zorgaanbieders
op Caribisch Nederland. Hierdoor vindt continue uitwisseling plaats van informatie
over of het aanbod op ouderenzorg voldoende is en aansluit bij de behoeften. De openbare
lichamen spelen hier uiteraard ook een belangrijke rol bij.

Het opnemen van maatschappelijke ondersteuning in de zorgaanspraken betekent overigens
niet dat VWS de contracten met zorgaanbieders zelf moet sluiten. Het blijft ook dan
mogelijk om de openbare lichamen middelen te verstrekken, via een bijzondere uitkering
of toevoeging aan het BES-fonds, om zelf ouderenvoorzieningen op te zetten.

Inrichten van een centraal punt voor Wmo-voorzieningen

Op ieder eiland ga ik een centraal punt -vergelijkbaar met een Wmo-loket in Europees
Nederland- inrichten. Bij dit punt kunnen ouderen met hun hulpvragen terecht en op
laagdrempelige wijze een aanvraag indienen voor een Wmo-voorziening.

Door de Wmo-voorzieningen op te nemen in het Besluit Zorgverzekering BES en door het
inrichten van een centraal punt, zorgen we ervoor dat ouderen bekend zijn met de beschikbare
ondersteuningsmogelijkheden. Eventuele wachtlijsten komen op deze manier ook snel
aan het licht en kunnen vervolgens op een zo kort mogelijke termijn worden opgelost.

Uitbreiden van voorzieningen voor ouderen

Op Bonaire wordt een nieuwe locatie voor dagbesteding geopend, zodat de opvang zo
dicht mogelijk bij de ouderen plaats kan vinden en de capaciteit wordt uitgebreid.
De verzorgingshuizen op Saba en Sint Eustatius worden opgeknapt. Op Bonaire versterken
we versneld de organisatie en governance van de gehandicapteninstelling om zo doende
daadwerkelijk geplande investeringen te honoreren die ten goede komen aan de (oudere)
bewoners en het personeel. Op dit moment worden verbouw- en nieuwbouwplannen voor
de huisvesting en onderkomen van deze doelgroep uitgewerkt. Uiterlijk in het eerste
kwartaal van 2021 vindt de noodzakelijke besluitvorming plaats. Op deze wijze gaan
we gericht investeren in de kwaliteit, huisvesting en de zorg voor de mensen met een
beperking die 24uurs zorg nodig hebben.

Op Sint Eustatius komen een aantal extra kamers op de locatie van het ziekenhuis en
verpleeghuis voor ouderen met psychogeriatrische aandoeningen, in overleg met de betrokken
partijen. Op Bonaire worden plannen ontwikkeld voor kleinschalige woonvoorzieningen
met 24 uurs zorg en hulp voor mensen met dementie. Deze plannen neem ik graag in ontvangst
en ik zet me volledig in om deze woonvoorzieningen te helpen realiseren.

Om mensen langer in hun eigen huis te laten wonen zijn mantelzorgers van groot belang.
Ik ga met de openbare lichamen regelen en organiseren zodat de mantelzorgers worden
ondersteund en ontlast, bijvoorbeeld via respijtzorg. Waar mogelijk sluiten we aan
bij bestaande voorzieningen om snelheid te maken en de krachten te bundelen. Op Bonaire
bereiden Cocari en Zorg en Welzijn groep zich voor om vanaf oktober zes respijtzorg plekken in Rincon aan te bieden. Bij wijze van proef volg ik wat voor (type)
vraag er is naar respijtzorg en of dit nieuwe aanbod aan de behoefte voldoet. Met
deze informatie zal ik een meer onderbouwde aanpak uitwerken om respijtzorg op een
kwalitatief goede manier aan te bieden vanaf medio 2021. Verder heb ik met Cocari
afgesproken dat zij vanaf oktober dagopvang, inclusief maaltijdvoorzieningen, op zaterdagochtend
zullen aanbieden voor ouderen in Rincon.

Met de juridische basis voor Wmo-voorzieningen op Caribisch Nederland en het inrichten
van een centraal punt op iedere eiland zetten we nu een belangrijke stap voorwaarts.
We gaan ervan uit dat we met de in deze brief genoemde acties in voldoende mate tegemoet
komen aan de opmerkingen van de Ombudsman. Voor de zomer 2021 ontvangt u van mij een
nieuwe brief met de laatste stand van zaken.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
P. Blokhuis