Brief regering : Geannoteerde agenda informele Telecomraad van 14-15 oktober 2020

Nr. 828 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 28 september 2020

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan van de informele Telecomraad van 14 en
15 oktober 2020 in Baden-Baden.

Tijdens de informele Telecomraad zullen er een gedachtewisselingen plaatsvinden over
AI en de data economie, en het Digital Services Act Package. De informele Telecomraad
zal worden afgesloten met een werklunch over digitale soevereiniteit. Eveneens staat
er een mogelijke ondertekening van een gezamenlijke verklaring over een Europese Cloud
federatie geagendeerd.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat,
M.C.G. Keijzer

Geannoteerde agenda

AI en Data Economie

Gedachtewisseling

Nederland vindt een beleidsdebat in de Raad over Artificiële Intelligentie (AI) van
groot belang. Op 19 februari jl. heeft de Europese Commissie het witboek AI gepresenteerd,
met een regelgevings- en investeringsaanpak die zowel de invoering van AI bevordert
als de risico’s adresseert die aan deze opkomende technologie zijn verbonden.

Het kabinet heeft de Tweede Kamer eerder geïnformeerd over de kabinetsappreciatie
van het witboek AI1, waarin op basis van de drie kabinetsbrieven over AI (Strategisch Actieplan voor
Artificiële Intelligentie, Waarborgen tegen risico’s van data-analyses door de overheid
en AI, publieke waarden en mensenrechten) de Nederlandse positie is toegelicht.

Het Duitse voorzitterschap is voornemens om tijdens de informele Telecomraad – een
beleidsdiscussie te voeren aan de hand van de twee bouwstenen uit het Witboek AI van
de Europese Commissie: het «Ecosysteem van excellentie» en het «Ecosysteem van vertrouwen».
Het «Ecosysteem van excellentie» is bedoeld ter ondersteuning van de ontwikkeling
en acceptatie van AI in de EU. Onderdeel hiervan is een onderzoeks-, onderwijs- en
investeringsagenda. Het «Ecosysteem van vertrouwen» doelt op een regelgevend raamwerk
voor betrouwbare AI dat burgers beschermt en bijdraagt aan een sterke Europese data-economie.

Bij een «Ecosysteem van excellentie» gaat het om welke (rand) voorwaarden of regelgeving
verbeterd dient te worden om de ontwikkeling en het gebruik van AI te bevorderen.
Een essentiële randvoorwaarde voor AI is een innovatief databeleid. Het Nederlandse
standpunt over databeleid is vastgelegd in de kabinetsvisie op datadelen2 en in het BNC-fiche over de Europese datastrategie3. Nederland zal zich ervoor inzetten dat datadelen gestimuleerd wordt, bij voorkeur
vrijwillig, en dat gebruikers grip op gegevens hebben. Ook zal Nederland toelichten
dat de Data Sharing Coalition actief werkt aan cross-sectoraal datadelen.

Als het gaat om een «Ecosysteem van vertrouwen» is de vraag hoe fundamentele rechten
die offline gelden ook online worden toegepast, bij voorkeur door «fundamental rights by design», zodat innovatieve start ups en mkb-bedrijven geen extra regeldruk hoeven te ervaren.
Daarbij is het voor Nederland van belang dat er eerst wordt gekeken naar de toepasbaarheid
van bestaande instrumenten. Wanneer nieuwe instrumenten worden overwogen, is het een
prioriteit om de consistentie met bestaande wettelijke kaders te waarborgen.

Digital Services Act Package

Gedachtewisseling

Naar verwachting komt de Europese Commissie aan het einde van het vierde kwartaal
van dit jaar met een wetgevend pakket, genaamd de Digital Services Act Package, dit pakket bestaat uit (1) de herziening van de zogenaamde e-commercerichtlijn,
de Digital Services Act en (2) ex ante regelgeving voor grote online platforms met
een poortwachtersfunctie.

De vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat heeft verzocht om aan te geven
of het kabinet een reactie zal sturen met betrekking tot de Europese consultaties
over regels voor grote onlineplatforms die als poortwachter fungeren en een nieuw
aanvullend mededingingsinstrument en de Digital Services Act (DSA). Nederland heeft niet formeel gereageerd op
de consultaties. De consultaties zijn primair gericht op praktijkervaringen van bedrijven
en burgers. De vragenlijst leende zich niet goed voor beantwoording door een beleidsdepartement.
Dit neemt niet weg dat ik de afgelopen periode en ook de komende periode mijn beleidsinzet
onverminderd actief heb en zal blijven uitdragen in gesprekken met de Europese Commissie,
andere lidstaten en belanghebbenden.

Digital Services Act

In aanloop naar de informele Telecomraad d.d. 5 juni jl. heb ik in de Geannoteerde
Agenda (GA) een eerste schets van de Nederlandse positie op de Digital Services Act
(DSA) uiteengezet. In het verslag van de informele Telecomraad heb ik ook het krachtenveld
uiteengezet. In de GA heb ik aangegeven dat een belangrijk uitgangspunt is dat de
DSA moet bijdragen aan een sterke interne markt voor digitale diensten, de borging
van publieke belangen en fundamentele rechten, en het voorkomen van administratieve
lasten. Hierbij geldt dat fundamentele rechten die offline gelden, ook online moeten
gelden. De DSA moet het tegengaan en bestrijden van illegale of onrechtmatige content,
diensten en activiteiten ondersteunen en publieke belangen dienen. De DSA moet niet
leiden tot te hoge regeldruk waardoor het Europese mkb wordt geraakt en er toetredingsdrempels
ontstaan waardoor de status quo wordt bevestigd. Voor een nadere toelichting op mijn
inzet, verwijs ik verder naar de GA en het verslag van de informele Telecomraad d.d.
5 juni 20204.

Ex-ante instrumentarium

Ik ben verheugd dat de Europese Commissie als onderdeel van het DSA-pakket met een
voorstel komt waarmee vooraf (ex-ante) kan worden ingegrepen bij grote platforms waar
gebruikers nauwelijks omheen kunnen (poortwachtersplatforms). In mei 2019 en april
20205 heb ik uw Kamer mijn beleidsinzet over poortwachtersplatforms gestuurd. Hierin pleit
ik voor een aanvullende bevoegdheid op Europees niveau waarbij een toezichthouder
in kan grijpen op platforms met een poortwachtersfunctie. Het kan dan gaan om gedragsmaatregelen
om de negatieve gevolgen van afhankelijkheid van deze platforms te verkleinen, of
om toegangsmaatregelen om meer concurrentie tot stand te brengen. Mijn inzet komt
terug in de beleidsopties die Commissie schetst in de consultatie die ze in de zomer
over dit onderwerp heeft gehouden. Zoals ik eerder heb aangegeven in de Geannoteerde
Agenda van de Raad van Concurrentievermogen van 18 september jl.,6 blijf ik me ervoor inzetten dat het uiteindelijke voorstel van de Commissie invulling
geeft aan de Nederlandse beleidsinzet.

Zodra de Commissie wetgevende voorstellen heeft gepubliceerd over de DSA en het ex-ante
instrument ontvangt uw Kamer conform de geldende afspraken een verder uitgewerkte
Nederlandse inzet en positie via een BNC-fiche.

Digitale soevereiniteit

Gedachtewisseling

Er zal tijdens de lunch een gedachtewisseling plaatsvinden over digitale soevereiniteit.
Tijdens deze discussie zal naar verwachting gesproken worden over welke digitale technologieën
en capaciteiten nodig zijn om een Europese digitale soevereiniteit te behouden of
verkrijgen.

Nederland ziet autonomie niet als een doel op zich, maar streeft naar een weerbare
EU, die eigen waarden kan borgen en concurrerend blijft binnen een functionerend mondiaal
handelssysteem. Hiervoor zijn een goed werkende interne markt voor digitale diensten
en sterk en onafhankelijk mededingingsrecht essentieel. Om de digitale soevereiniteit
en het concurrentievermogen van de EU te versterken moeten de kansen, geboden door
de digitale transitie, benut worden. Dit vergt investeringen en het scheppen van de
juiste kaders en prikkels voor innovatie en het verder ontwikkelen van digitale sleuteltechnologieën
zoals AI, cybersecurity en de dataeconomie, terwijl tegelijkertijd fundamentele rechten,
veiligheid, cyber security en de mensgerichte benadering stevig worden verankerd.

Joint Declaration on Cloud Federation

Mogelijke ondertekening gezamenlijke verklaring over een Europese cloud-federatie

Tijdens de informele Telecomraad is het Duitse voorzitterschap voornemens om een gezamenlijke
verklaring over een Europese cloud-federatie ter ondertekening voor te leggen aan
de lidstaten. Hiermee geeft de Raad uiting aan één van de acties uit de Europese datastrategie
van de Europese Commissie van 19 februari jl. Het doel van deze «Joint Declaration
on Cloud Federation» is om gezamenlijk te werken aan een Europese cloud-infrastructuur.

Versterking van de Europese cloud-infrastructuur is in lijn met het kabinetsstandpunt
zoals vermeld in het BNC-fiche over de Europese datastrategie7. Investeringen in infrastructuur, afsprakenstelsels en standaarden ter bevordering
van interoperabiliteit dragen bij aan een goed functionerende dataeconomie en kunnen
publieke belangen (keuzevrijheid, privacy, transparantie en veiligheid) helpen waarborgen.
Verder kan een betrouwbaar en duurzaam Europees stelsel van onderling verbonden cloud-infrastructuren
bijdragen aan het Europese concurrentievermogen en de afhankelijkheid van niet-Europese
spelers verkleinen waar nodig. De inzet van Nederland benadrukt het belang van een
bottom-up benadering en betrokkenheid van de overheid, de markt (zowel kleine als
grote bedrijven) en maatschappelijke organisaties in de ontwikkeling van cloud-initiatieven.
In Nederland werkt de Online Trust Coalitie reeds in publiek-privaat verband aan het
vergroten van transparantie en vertrouwen in de cloud-markt.

Nederland verkent momenteel een mogelijke deelname aan de verklaring. Over de inhoud
van de verklaring wordt op het moment van schrijven nog onderhandeld.