Brief regering : Geannoteerde agenda informele Raad Buitenlandse Zaken Handel van 20 en 21 september 2020

Nr. 2199
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 11 september 2020

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda van de informele Raad Buitenlandse Zaken
Handel van 20 en 21 september 2020 alsmede de voortgangsrapportage handelsakkoorden
aan.

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
S.A.M. Kaag

GEANNOTEERDE AGENDA INFORMELE RAAD BUITENLANDSE ZAKEN/HANDEL VAN 20 EN 21 SEPTEMBER
2020

Op 20 en 21 september 2020 zal een informele Raad Buitenlandse Zaken Handel in Berlijn
plaatsvinden. Op de agenda staan de herziening van het EU-handelsbeleid, de situatie
van de Europese staalindustrie en het selectieproces voor de nieuwe Directeur-Generaal
van de Wereldhandelsorganisatie (World Trade Organization, WTO).

Herziening van het EU-handelsbeleid

De Raad zal van gedachten wisselen over de herziening van het EU-handelsbeleid, waarbij
de nadruk zal liggen op de weerbaarheid van mondiale waardeketens. Op 16 juni 2020
heeft de Europese Commissie aangekondigd een herziening van het EU-handelsbeleid uit
te voeren. De herziening van het handelsbeleid vindt plaats tegen de achtergrond van
veranderende geopolitieke en geo-economische ontwikkelingen en de impact van de COVID-19
crisis op de wereldeconomie. Kerndoelen van de herziening zijn om het handelsbeleid
zodanig vorm te geven dat het enerzijds bijdraagt aan de versterking van het multilateraal
op regels gebaseerd duurzaam wereldhandelssysteem, een duurzaam socio-economisch herstel
post-COVID-19 en de bevordering van een weerbare, strategisch autonome EU.

Voor het kabinet is het essentieel dat de voordelen van het open en op regels gebaseerde
internationaal handelsstelsel behouden blijven en een onnodige ontvlechting van waardeketens
voorkomen wordt. Het Europees handelsbeleid moet bijdragen aan een mondiaal gelijker
speelveld, de kansen voor het Europees bedrijfsleven vergroten, eenzijdige afhankelijkheden
tegengaan en een duurzaam socio-economisch herstel bevorderen.

Uw Kamer is via een Kamerbrief nader geïnformeerd over de kabinetsinzet in de herziening
van het EU-handelsbeleid (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2197). Ook het Frans-Nederlandse non-paper over handel, duurzaamheid en sociaaleconomische
ontwikkeling, dat eerder met uw Kamer is gedeeld (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1541), is onderdeel van deze inzet. De inzet zoals weergegeven in de Kamerbrief vormt
dan ook de basis voor de Nederlandse bijdrage aan de discussie tijdens de informele
Raad.

Europese staalindustrie

Ook zal de Raad spreken over de Europese staalindustrie. De EU-vrijwaringsmaatregelen
op staal zijn ingesteld voor de duur van drie jaar, tot 1 juli 2021. De maatregelen
zijn genomen nadat de Verenigde Staten een extra invoerheffing van 25% op importen
van staal hadden opgelegd. Thans staan de mogelijke gevolgen van het aflopen van de
EU-staalvrijwaringsmaatregelen ter discussie.

De Europese staalproducenten bevinden zich in een moeilijke positie, mede door de
COVID-19 crisis die de staalindustrie hard heeft geraakt. Het aflopen van de staalvrijwaringsmaatregelen,
terwijl de extra invoerheffingen in de Verenigde Staten nog bestaan, baart zorgen.
Alhoewel Nederland kritisch was over de uitwerking van de definitieve staalvrijwaringsmaatregelen,
steunde Nederland wel het doel, namelijk: voorkomen dat staal bestemd voor de Verenigde
Staten massaal zou worden afgezet op de EU markt, waardoor schade zou ontstaan aan
de Europese staal producerende industrie.

Vrijwaringsmaatregelen kunnen onder omstandigheden worden verlengd. Daar zijn echter
ook nadelen aan verbonden. Bij vrijwaringsmaatregelen die langer duren dan drie jaar,
kunnen andere WTO-lidstaten rebalancerende maatregelen treffen. Zij zouden dan extra
invoerrechten kunnen heffen op willekeurige producten, dus niet alleen op staal. Verschillende
WTO-lidstaten hebben al aangegeven hiertoe over te zullen gaan bij verlenging van
de EU-staalvrijwaringsmaatregelen.

Nederland acht het op dit moment van belang om extra in te zetten op een dialoog met
de Amerikaanse autoriteiten met als doel het opheffen van de tarieven op staal.

Selectieproces Directeur-Generaal (DG) van de Wereldhandelsorganisatie

De Raad zal stilstaan bij het selectieproces voor een nieuwe DG WTO, dat inmiddels
van start is gegaan. Inzet van Nederland in dit proces is dat de beoogde DG de WTO
weer agenda-setting voor de 21ste eeuw maakt. Dat vraagt om visie, politieke positionering,
multilaterale ervaring en om de kwaliteit om partijen weer bij elkaar te kunnen brengen.
Nederland verwacht dat de nieuwe DG ook oog heeft voor duurzaamheidsaspecten en voor
de sociaaleconomische gevolgen van handel.

Het proces in Genève richt zich op het vinden van consensus over de juiste kandidaat.
Het voornemen is in november dit jaar een nieuwe DG WTO te hebben. Het kabinet zal
zich tijdens het gehele proces hard blijven maken voor een sterke DG WTO, die aan
bovenstaande criteria voldoet en de komende jaren deze voor de internationale handel
essentiële organisatie kan leiden.

Bijlage 1: Voortgangsrapportage handelsakkoorden – september 2020

Deze bijlage bevat informatie omtrent EU-handelsakkoorden die nog niet definitief
in werking zijn getreden en EU-handelsakkoorden waarbij de betrokken partijen al wel
de intentie kenbaar hebben gemaakt om een handelsakkoord te verkennen. Deze rapportage
wordt ieder kwartaal aan de Kamer toegezonden.

A. Multilaterale handelsakkoorden

Onderhandelingen over afschaffen van visserijsubsidies

Het mandaat om binnen de WTO over visserijsubsidies te onderhandelen, is onderdeel
van de Doha Ontwikkelingsagenda (Doha Development Agenda, DDA). Doel is om bepaalde vormen van subsidie af te schaffen die bijdragen aan overcapaciteit
en overbevissing, een einde te maken aan illegale, niet gerapporteerde en ongereguleerde
(IUU) visserij, en daarbij rekening te houden met een speciale gedifferentieerde behandeling
van ontwikkelingslanden conform SDG 14.6. Begin 2020 vonden clusterbijeenkomsten plaats
om de onderhandelingen vooruit te helpen, met als doel bij de 12e Ministeriële Conferentie in Kazachstan (MC12, oorspronkelijk gepland voor juni 2020)
nieuwe disciplines te presenteren. Verschillende WTO-leden hebben tekstvoorstellen
gedaan en technische vragen op tafel gelegd op basis waarvan verder wordt onderhandeld.
Nu MC12 door de verspreiding van COVID-19 is uitgesteld, mikt het merendeel van de
WTO-leden op een onderhandelingsresultaat aan het eind van 2020. Er is brede steun
om dit najaar onderhandelingen te voeren op basis van een compilatietekst van de voorzitter.

B. Plurilaterale handelsakkoorden

Milieugoederenakkoord (Environmental Goods Agreement (EGA)):

Sinds juli 2014 onderhandelen achttien partijen, waaronder de EU, over een milieugoederenakkoord.
Dit beoogde akkoord richt zich op de vrijmaking van de handel in goederen die bijdragen
aan milieu- en klimaatdoelstellingen. Hiertoe onderhandelen deelnemende partijen over
een lijst van «groene goederen». Eveneens wordt getracht de aan deze producten gekoppelde
diensten op termijn te liberaliseren. De Europese Commissie onderhandelt op basis
van het mandaat vastgesteld door de Raad in 2014. Inmiddels hebben 18 onderhandelingsrondes
plaatsgevonden en zijn mogelijke hoofdlijnen van een akkoord (zogenoemde «landing
zones») geïdentificeerd. Partijen hebben gepoogd de onderhandelingen in 2016 af te
ronden, maar zijn daar niet in geslaagd. Hierop zijn de onderhandelingen stilgelegd.
Het is onduidelijk wanneer de onderhandelingen worden hervat, gezien het veranderde
internationale krachtenveld sinds 2016. Nederland heeft in lijn met eerdere toezeggingen
ten aanzien van de onderhandelingen over een milieugoederenakkoord (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2097 en de motie met kenmerk 21 501-02, nr. 2085)1, in Brussel opgeroepen om de onderhandelingen over groene goederen en diensten in
de WTO te heropenen. Nederland steunt in dit verband dan ook de inzet van de Europese
Commissie op het gebied van duurzaamheid in het kader van de WTO. Onderdeel daarvan
is dat de Europese Commissie mogelijkheden verkent om de onderhandelingen over groene
goederen en diensten in de WTO te heropenen.

Verdrag over de handel in diensten (Trade in Services Agreement (TiSA):

Het Trade in Services Agreement (TiSA) is een plurilateraal handelsakkoord over de handel in diensten waarover de
EU tot december 2016 met 22 WTO-leden onderhandelde, op basis van een mandaat van
de Raad uit maart 2013.2 Het doel van het akkoord is onder meer om afspraken te maken over internationale
e-commerce, datastromen, telecommunicatie, transport, kennismigratie en betere regelgeving.
Van 2 tot en met 10 november 2016 heeft de 21e onderhandelingsronde plaatsgevonden. De Europese Commissie heeft een verslag van
deze ronde op haar website gepubliceerd.3 Sindsdien zijn er in verband met het veranderde internationaal krachtenveld geen
onderhandelingen meer geweest. Het is onbekend wanneer de onderhandelingen worden
hervat.

Onderhandelingen over elektronische handel (e-commerce)

In december 2017 hebben 71 WTO-leden, waaronder de EU, de VS, Japan en China, op de
11eMinisteriële Conferentie van de WTO een gezamenlijke verklaring gepubliceerd, die
als startschot diende voor verkennende gesprekken ten behoeve van toekomstige onderhandelingen
over e-commerce. Het doel van het akkoord is afspraken te maken over onderwerpen die e-commerce betreffen, zoals erkenning van elektronische handtekeningen, consumentenbescherming,
bescherming van persoonsgegevens en privacy en grensoverschrijdende datastromen. In
januari 2019 hebben 76 leden van de WTO, waaronder de eerdergenoemde leden, in een
gezamenlijk Joint Statement Initiative (JSI) te Davos besloten onderhandelingen te starten over de aan handel gerelateerde
aspecten van e-commerce. Ondertussen is het aantal deelnemers gestegen tot 85.

De onderhandelingen voor de EU vinden plaats op basis van het mandaat voor de Doha
Ontwikkelingsagenda, aangevuld met de onderhandelingsrichtsnoeren die in mei 2019
door de Raad zijn vastgelegd. Door COVID-19 is een drietal rondes geannuleerd, maar
vanaf juni zijn deze weer aangevangen in hybride vorm. Naast de plenaire vergaderingen
hebben op een aantal onderwerpen bijeenkomsten in kleiner verband plaatsgevonden om
de teksten verder te stroomlijnen. In augustus jl. werd door de vertrekkende Australische
ambassadeur een stocktaking-tekst gepresenteerd. De JSI e-commerce onderhandelingen worden eveneens in hybride vorm voortgezet. Doelstelling is om eind
2020 een geconsolideerde tekst te presenteren.

C. Bilaterale handelsakkoorden

C.1 Afrika:

In 2002 zijn onderhandelingen gestart met landen in Afrika, de Cariben en de Stille
Oceaan (ACS-landen) over een Economisch Partnerschapsakkoord (EPA). De landen zijn
verdeeld in zeven regio’s, waarvan er vijf in Afrika liggen, één in de Cariben en
één in de Stille Oceaan. Nog niet alle EPA’s zijn volledig in werking; in de tussentijd
heeft de EU (interim-) EPA’s gesloten met afzonderlijke landen (Kameroen, Ivoorkust,
Ghana).

Economisch Partnerschap Centraal Afrika (Centraal Afrika-EU EPA):

In deze regio is de EPA alleen getekend door Kameroen. Met dat land vindt overleg
plaats over een mogelijke verdieping van de overeenkomst. De laatste onderhandelingsronde
vond plaats in februari 2019. Onderhandelingen met andere landen in Centraal-Afrika
verlopen moeizaam. Congo komt in aanmerking voor preferenties onder het Algemeen Preferentieel
Stelsel. Sinds 1 januari 2014 komt Gabon daar niet meer voor in aanmerking. De overige
landen van deze regio vallen onder de «minst ontwikkelde landen» en genieten daarom
rechten- en quota-vrije toegang tot de EU-markt onder het zogenoemde «Everything but Arms» schema.

Economisch Partnerschap Westelijk Afrika (ECOWAS-EU EPA):

Eind 2014 is een akkoord over een EPA bereikt met de zestien landen in de Westelijk
Afrikaanse regio (verenigd in de Economic Community of West African States, ECOWAS). Van hen hebben dertien landen het akkoord direct getekend. In 2018 hebben
ook Gambia en Mauritanië getekend, waarmee Nigeria het enige land in West-Afrika is
dat de EPA niet getekend heeft. Het akkoord komt in aanmerking voor voorlopige toepassing
wanneer alle ECOWAS-lidstaten het akkoord getekend hebben en minimaal twee derde van
de ECOWAS-lidstaten het akkoord hebben geratificeerd. In 2016 zijn interim-EPA’s met
Ghana en Ivoorkust tot stand gekomen. Beide worden voorlopig toegepast.

Economisch Partnerschap Oostelijk Afrika (EAC-EU EPA):

Eind 2014 is een akkoord bereikt met de vijf landen in de Oostelijk Afrikaanse regio
(de East African Community, EAC) over een EPA. Op 1 september 2016 tekenden Kenia en Rwanda de overeenkomst.
Ook alle EU-lidstaten en de EU hebben de overeenkomst getekend. Op de EAC-Top van
20 mei 2017 is de EU ingegaan op zorgpunten van enkele EAC-leden. Op de EAC-Top van
1 februari 2019 werd afgesproken om binnen vier maanden meer helderheid te krijgen
over deze zorgpunten en de EU bood ook technische assistentie aan, maar voortgang
is sindsdien uitgebleven.

Economisch Partnerschap Oostelijk en Zuidelijk Afrika (ESA-EU EPA):

Sinds 2012 is voor Madagaskar, Mauritius, de Seychellen en Zimbabwe een EPA van kracht.
In januari 2019 kwamen partijen overeen om de overeenkomst te verdiepen. Zo hebben
onder meer discussies plaatsgevonden over modernisering van de regels van oorsprong.

In januari 2020 is het EPA-comité bijeengekomen in de Seychellen en is gesproken over
verdere verdieping van het akkoord. Er werd met name voortgang geboekt op technische
handelsbarrières, douane, handelsfacilitatie, voedselveiligheid en landbouw. De laatste
bijeenkomst vond virtueel plaats in juli jl. Daar werd ook gesproken over diensten
en investeringen. De ambitie is te komen tot een veelomvattend modern akkoord met
betrokkenheid van «civil society» en de parlementen.

In juni 2016 kwam een akkoord tot stand met zes landen in de Zuidelijk Afrikaanse
regio: Botswana, Lesotho, Mozambique, Namibië, Zuid-Afrika en Eswatini (voorheen Swaziland).
Angola heeft formeel haar «accession negotiation letter» ingediend en de toetredingsprocedure is in gang gezet. De SADC-EPA (Southern African Development Community) wordt sinds 10 oktober 2016 voorlopig toegepast. Toen ook Mozambique vanaf februari
2018 de EPA toepaste, werd dit de eerste volledig operationele regionale EPA in Afrika.
De zes andere landen in de SADC-regio (te weten: de Democratische Republiek Congo,
Madagaskar, Malawi, Mauritius, Zambia en Zimbabwe), maken deel uit van andere regionale
groepen waarmee de EU samenwerkt, te weten Centraal Afrika respectievelijk Oostelijk
en Zuidelijk Afrika.

Een eerste gezamenlijke Raad vond plaats op 19 februari 2019 in Kaapstad, waarbij
een kader werd afgesproken voor geschillenbeslechting. Op 14 juni 2019 verzocht de
EU formeel om consultaties over een vrijwaringsmaatregel voor pluimvee. De consultaties
vonden plaats op 13 september 2019 in Gaborone en Botswana maar leidden niet tot een
oplossing. De Europese Commissie is daarom nu een geschillenbeslechtingsprocedure
gestart. Parallel aan de eerste Raad, vond de vijfde bijeenkomst plaats van het Comité
voor Handel en Ontwikkeling (TDC) alsmede de tweede bijeenkomst van zowel het Comité
voor handelsfacilitatie en douanesamenwerking als het Comité voor geografische aanduidingen
en handel in wijnen en sterke dranken. In februari 2020 vond de zesde TDC-bijeenkomst
plaats waar gesproken werd over monitoring van het akkoord, betrokkenheid van het
maatschappelijk middenveld en «trade irritants».

Egypte (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA):

In 2004 trad een associatieakkoord tussen de EU en Egypte in werking. Dit heeft vrijhandel
van goederen bewerkstelligd door de afschaffing van invoerrechten voor industriële
producten en omvat diverse concessies voor landbouwproducten. In 2010 trad additioneel
een akkoord in werking met betrekking tot landbouw en visserij. In 2011 kreeg de Europese
Commissie een mandaat om te onderhandelen over verbreding en verdieping van het akkoord,
met afspraken over onder meer handel in diensten en investeringen. Een dialoog daarover
is gestart in juni 2013, maar er is nog geen zicht op opening van de onderhandelingen.

Marokko (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA):

Het associatieakkoord tussen de EU en Marokko is in werking getreden in maart 2000.
Het akkoord heeft geleid tot de geleidelijke afbouw van invoerrechten voor industriële
producten en liberalisatie voor landbouw- en visserijproducten. In 2011 kreeg de Europese
Commissie een mandaat om te onderhandelen over verbreding en verdieping van het akkoord,
met afspraken over onder meer handel in diensten en investeringen. De onderhandelingen
daarover zijn in april 2013 van start gegaan. Sinds de vierde ronde in april 2014
liggen de onderhandelingen stil. Marokko wenste meer tijd voor interne afstemming.
Tijdens de EU-Marokko Associatieraad in juni 2019 is nog gesproken over hervatting
van de onderhandelingen.4

Tunesië (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA):

Het associatieakkoord tussen de EU en Tunesië is in 1998 in werking getreden. In 2008
zijn de douanerechten voor industrieproducten volledig afgeschaft. In 2011 kreeg de
Europese Commissie een mandaat om te onderhandelen over verbreding en verdieping van
het akkoord, met afspraken over onder meer handel in diensten en investeringen. De
EU-tekstvoorstellen en verslagen van de onderhandelingsrondes zijn online beschikbaar.5 De vierde onderhandelingsronde vond plaats van 29 april tot en met 3 mei 2019 in
Tunis. Het verslag van deze onderhandelingsronde is ook online beschikbaar.6 Er is nog geen datum bekend voor de vijfde onderhandelingsronde.

C.2 Azië:

ASEAN (Association of Southeast Asian Nations):

In 2007 zijn de onderhandelingen gestart tussen de EU en de Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)7 om tot een regionaal handelsakkoord te komen. De basis hiervoor is het ASEAN-mandaat
uit 2007. Na zeven onderhandelingsrondes hebben de EU-lidstaten in 2009 besloten om
de onderhandelingen te vervolgen op het niveau van bilaterale handelsakkoorden met
ASEAN-landen. Deze handelsakkoorden kunnen als bouwstenen dienen om later alsnog tot
een regionaal handelsakkoord te komen.

China (EU-China Investment Agreement):

Sinds november 2013 is de Europese Commissie, op basis van een mandaat uit oktober
2013, met China in onderhandeling over een investeringsakkoord. Het doel is om een
kwalitatief hoogwaardig akkoord te sluiten, waarbij het gaat om het verzekeren van
markttoegang op het gebied van investeringen, transparantie, duurzaamheidsafspraken
en het beschermen van investeringen met een nieuw investeringsbeschermingsmechanisme
volgens de nieuwe EU-benadering. De 26 bestaande bilaterale investeringsbeschermingsovereenkomsten
tussen de EU-lidstaten en China zullen uiteindelijk vervangen worden door dit diepgaand
EU-investeringsakkoord. Sinds de EU-China Top in april 2019, waar beide partijen zich
hebben gecommitteerd om in 2019 de noodzakelijke voortgang te boeken om in 2020 een
akkoord te sluiten, zijn de besprekingen geïntensiveerd. De 31e onderhandelingsronde
vond plaats van 20 tot en met 24 juli 2020.8 De 32e onderhandelingsronde zal plaatsvinden van 21 tot en met 25 september 2020. De EU
stelt zich daarbij op het standpunt dat spoed niet ten koste mag gaan van de kwaliteit
van het akkoord.

De Raad heeft de Commissie in december 2005 gemachtigd voor het voeren van onderhandelingen
over een Partnership and Cooperation Agreement. Deze onderhandelingen zijn gestart in 2007, maar zijn in 2011 vastgelopen vanwege
het verschil in verwachtingen tussen beide partijen.

Filipijnen (EU-Philippines Free Trade Agreement):

In december 2015 zijn de onderhandelingen over een handelsakkoord tussen de EU en
de Filipijnen aangekondigd. De Raad heeft eind 2015 ingestemd met een Voorzitterschapsnotitie
voor de start van de onderhandelingen. Deze notitie vormt een aanvulling op het mandaat
van de Raad aan de Europese Commissie voor de onderhandelingen over een regionaal
handelsakkoord met de ASEAN- regio uit 2007. De tweede onderhandelingsronde vond plaats
van 13 tot en met 17 februari 2017. De Europese Commissie heeft het verslag van deze
ronde op haar website gepubliceerd.9 Op dit moment is geen volgende onderhandelingsronde gepland.

India (India-EU Free Trade Agreement):

De EU en India onderhandelen sinds 2007 over een handels- en investeringsakkoord.
Sinds de zomer van 2013 liggen de onderhandelingen stil. Na verschillende pogingen
om de EU-India Free Trade Agreement onderhandelingen te heropenen, is in juni 2018 besloten de onderhandelingen voorlopig
niet te herstarten wegens een blijvend gebrek aan een gelijk ambitieniveau. De Commissie
blijft de strategische dialoog met India voortzetten om de onderhandelingen in de
toekomst te kunnen heropenen. Bovendien onderzoekt de Europese Commissie de mogelijkheid
voor een separaat investeringsakkoord. Momenteel is er nog geen zicht op een herstart
van de onderhandelingen.

Indonesië (Indonesia-EU Comprehensive Economic Partnership Agreement (CEPA)):

De Raad heeft op 18 juli 2016 ingestemd met een Voorzitterschapsnotitie voor de start
van de onderhandelingen over een handelsakkoord tussen de EU en Indonesië.

Deze notitie vormt een aanvulling op het bestaande ASEAN-mandaat uit 2007. Van 15
tot 26 juni 2020 vond de tiende onderhandelingsronde plaats via videoconferentie.
Het verslag van de laatste digitale ronde is te vinden op de website van de Europese
Commissie.10 Tijdens deze ronde hebben de EU en Indonesië onder andere voortgang geboekt op het
gebied van regels van oorsprong en technische handelsbelemmeringen. Op andere onderwerpen,
zoals handel in goederen en handel en duurzame ontwikkeling is weinig voortgang geboekt.
Ook is nog geen markttoegangsaanbod op gebied van overheidsopdrachten uitgewisseld.

Irak (Partnership and Cooperation Agreement):

Het EU-Iraq Partnership and Cooperation Agreement uit 2012 biedt een basis voor samenwerking op handelsgebied. Omdat een aantal EU-lidstaten
de ratificatie nog niet heeft afgerond, worden de handelsbepalingen van het akkoord
sinds augustus 2012 voorlopig toegepast. Nederland heeft het akkoord in 2013 geratificeerd.

Jordanië (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA)):

In 2002 is een associatieakkoord tussen de EU en Jordanië in werking getreden. Afschaffing
van de invoertarieven is na een transitieperiode van twaalf jaar gerealiseerd. In
2007 trad een aanvullend akkoord in werking voor liberalisatie van handel in landbouwproducten.
In 2011 kreeg de Europese Commissie een mandaat om te onderhandelen over verbreding
en verdieping van het akkoord, met afspraken over onder meer handel in diensten en
investeringen. Er is voorlopig geen eerste onderhandelingsronde gepland.

Kazachstan (Enhanced Partnership and Cooperation Agreement (EPCA)):

In december 2015 is het nieuwe akkoord ondertekend, gevolgd door voorlopige toepassing
door de EU per 1 mei 2016. Kazachstan is lid van de Euraziatische Economische Unie
(samen met Rusland, Armenië, Kirgizië en Wit-Rusland), daarom zijn er geen afspraken
over tariefliberalisatie voor goederen in het akkoord opgenomen. Hier kan alleen met
de Euraziatische Unie als geheel over onderhandeld worden. In 2011 zijn onderhandelingen
van start gegaan tussen de Europese Commissie en Kazachstan over een hernieuwd Partnership and Cooperation Agreement (PCA). In 2014 zijn de onderhandelingen na acht onderhandelingsrondes afgerond. De
Raad van State heeft zijn advies gegeven over het akkoord. Op 29 oktober 2018 is de
memorie van toelichting samen met het akkoord ter goedkeuring naar de Tweede Kamer
en Eerste Kamer gestuurd. De Tweede Kamer heeft dit tijdens de plenaire behandeling
op 7 februari 2019 aangenomen, waarna de Eerste Kamer op 5 maart 2019 heeft ingestemd.
Het akkoord treedt pas in werking als alle partijen geratificeerd hebben.

Kirgizië (Enhanced Partnership and Cooperation Agreement (ECPA))

De samenwerking tussen de EU en Kirgizië is vastgelegd in een Partnership and Cooperation Agreement (PCA), dat in 1999 in werking is getreden. Deze samenwerking omvat drie pilaren:
een politieke dialoog, economische samenwerking (inclusief ontwikkelingshulp vanuit
de EU) en samenwerking op een aantal concrete beleidsterreinen, zoals technologie
en cultuur. Daarnaast heeft Kirgizië preferentiële markttoegang tot de EU op grond
van het «APS+»-stelsel (Algemeen Preferentieel Stelsel). Op 2 juni 2017 heeft de Commissie een aanbeveling
aan de Raad gedaan voor het openen van de onderhandelingen voor het moderniseren van
het PCA, inclusief een voorstel voor een mandaat. Hierin stelt de Commissie voor om
de samenwerking op alle drie de pijlers te verdiepen. De Raad heeft het onderhandelingsmandaat
op 9 oktober 2017 goedgekeurd. Onderhandelingen over het handelsdeel zijn op 28 februari
2018 van start gegaan. Ten aanzien van handel zijn de onderhandelingsteksten gemodelleerd
op het recent aangepaste akkoord met Kazachstan.11 Er is geen sprake van tariefliberalisatie, omdat daarover alleen met de Euraziatische
douane-unie als geheel onderhandeld kan worden. De zevende en laatste onderhandelingsronde
vond plaats van 6 tot en met 8 juni 2019. Tijdens de EU-Centraal-Azië Ministeriële
bijeenkomst hebben de EU en Kirgizië het politieke akkoord geparafeerd. De tekst van
het handelsgedeelte van het akkoord wordt momenteel juridisch opgeschoond en vertaald.

Maleisië (Malaysia-EU FTA (MEUFTA)):

Onderhandelingen over een handelsakkoord tussen de EU en Maleisië zijn in oktober
2010 begonnen. Het ASEAN-mandaat uit 2007 lag hieraan ten grondslag.

De zevende, en tot nu toe laatste ronde, vond plaats in april 2012. Op dit moment
is nog geen zicht op hervatting van de onderhandelingen.

Myanmar (EU-Myanmar Investment Protection Agreement):

In maart 2014 heeft de Raad een mandaat aan de Europese Commissie verleend en zijn
de onderhandelingen tussen de EU en Myanmar over een investeringsbeschermingsakkoord
begonnen. Het doel van de bilaterale investeringsovereenkomst met de EU is om investeringen
te bevorderen ten behoeve van de sociaaleconomische ontwikkeling van Myanmar. Het
akkoord zal hoofdstukken bevatten over transparantie, duurzame ontwikkeling, investeringsbescherming
en geschillenbeslechting. Van 26 tot en met 27 april 2017 hebben technische besprekingen
plaatsgevonden.12 Er staat geen nadere onderhandelingsronde gepland.

Oezbekistan (Enhanced Partnership Cooperation Agreement)

De samenwerking tussen de EU en Oezbekistan is vastgelegd in een Partnership and Cooperation Agreement (PCA), dat in 1999 in werking is getreden. De EU en Oezbekistan onderhandelen over
een overeenkomst ter modernisering en vervanging van het Partnership and Cooperation Agreement (PCA) op basis van het mandaat dat de Raad op 16 juli 2018 heeft aangenomen. Op 23 november
2018 lanceerden de EU en Oezbekistan de onderhandelingen van het Enhanced Partnership Cooperation Agreement formeel en marge van de EU-Centraal-Azië Ministeriële bijeenkomst. De meest recente
en vijfde onderhandelingsronde van het handelsgedeelte vond plaats van 2 tot en met
6 maart 2020 in Tasjkent. De volgende ronde is voorzien in september.

Singapore (European Union-Singapore Free Trade Agreement (EUSFTA)):

Het EU-Singapore akkoord is op 18 oktober 2018 ondertekend. Het akkoord bestaat uit
een handelsakkoord en een investeringsakkoord. Het akkoord biedt belangrijke kansen
voor het bedrijfsleven en zal tevens een positieve impuls geven aan de bilaterale
relatie tussen de EU en Singapore. Singapore heeft, net als Nederland, een bijzonder
open economie. Singapore behoort tot de twintig belangrijkste exportmarkten van Nederland.
Het investeringsakkoord bevat alle vernieuwende elementen van de EU-inzet voor investeringsbescherming.
Het EU-investeringsakkoord met Singapore zal het bestaande investeringsakkoord tussen
Nederland en Singapore vervangen. Het Europees Parlement heeft het EU-handelsakkoord
en het EU-investeringsakkoord op 13 februari 2019 goedgekeurd. Het handelsakkoord
is per 21 november 2019 in werking getreden. Het investeringsakkoord is een gemengd
akkoord en kan pas in werking treden nadat het is geratificeerd door alle EU-lidstaten.

Syrië (Euro-Mediterranean Agreement Establishing an Association):

De bilaterale relatie is geregeld in een Samenwerkingsovereenkomst uit 1977, die in
1978 in werking trad. Onderhandelingen over een associatieakkoord zijn afgerond in
2004, maar ondertekening is uitgebleven als gevolg van de interne politieke situatie
in Syrië. Tevens heeft de EU in 2011 besloten handelsrestricties in te stellen in
reactie op de gewelddadige onderdrukking door het Syrische regime van vreedzame demonstraties.
Deze sancties zijn sindsdien regelmatig aangepast en uitgebreid.

Thailand (EU-Thailand Free Trade Agreement):

In februari 2013 zijn de onderhandelingen tussen de EU en Thailand gestart. Het ASEAN-mandaat
uit 2007 vormt hiervoor de basis. De vierde onderhandelingsronde vond plaats van 8
tot en met 10 april 2014. Na de militaire coup in mei 2014 zijn de onderhandelingen
stilgelegd. Conform de Raadsconclusies van 2017 zouden de onderhandelingen slechts
worden heropend op het moment dat er een democratisch gekozen regering aan de macht
is. Op 24 maart 2019 zijn er in Thailand democratische verkiezingen gehouden. Naar
aanleiding hiervan stelt de Raad, in de Raadsconclusies van 14 oktober 2019, dat de
nodige stappen moeten worden gezet om de onderhandelingen over een ambitieuze en alomvattende
vrijhandelsovereenkomst te hervatten. Nederland heeft tijdens de RBZ/Handel in november
2019 gesteld dat de EU zou moeten overwegen opnieuw naar de onderhandelingsinzet te
kijken.

Vietnam (EU-Vietnam Free Trade Agreement):

Het akkoord bestaat uit een EU-only handelsakkoord en een gemengd investeringsakkoord. Beide akkoorden zijn op 30 juni
2019 ondertekend door de twee verdragspartijen (EU en Vietnam).

Op 12 februari 2020 heeft het Europees Parlement beide akkoorden goedgekeurd. De Raad
heeft op 30 maart 2020 via een schriftelijke procedure een besluit tot sluiting van
het handelsakkoord genomen. Het handelsakkoord is, nadat het op 8 juni 2020 door de
Vietnamese Nationale Assemblee werd goedgekeurd, per 1 augustus 2020 volledig in werking
getreden. Alvorens het investeringsakkoord in werking kan treden, dient het door de
nationale parlementen van de EU-lidstaten te worden goedgekeurd.

Na het handelsakkoord met Singapore is dit akkoord het tweede afgeronde akkoord in
de regio op basis van het ASEAN-mandaat uit 2007. Het handelsakkoord is een veelomvattend
en gebalanceerd akkoord. Nu het handelsakkoord in werking is getreden, zijn bijna
alle import- en exporttarieven op nul gesteld. De resterende tarieven worden geleidelijk
afgebouwd. Het akkoord levert Europese exporteurs en investeerders daarmee verbeterde
toegang tot de Vietnamese markt met ruim 90 miljoen consumenten. Bovendien bevat het
akkoord een robuust duurzaamheidshoofdstuk. Het investeringsakkoord lijkt sterk op
het investeringsakkoord van het EU-Singapore akkoord. Dit betekent dat het investeringsakkoord
de gemoderniseerde EU-inzet voor investeringsbescherming bevat, zoals het Investment Court System.

C.3 Europa:

Andorra, Monaco en San Marino (gezamenlijk Association Agreement):

De huidige relatie tussen de EU en de drie micro-staten Andorra, Monaco en San Marino
is gebaseerd op een groot aantal afzonderlijke akkoorden. Sinds 8 maart 2015 wordt
er onderhandeld om deze afzonderlijke akkoorden te integreren in één associatieakkoord.
De Raad heeft hiervoor op 4 december 2014 het mandaat verleend. Het doel is een significante
verlaging van de handelsbarrières voor ondernemers uit Andorra, Monaco en San Marino,
vergelijkbaar met de markttoegang voor EER-staten Noorwegen, IJsland en Liechtenstein.
De onderhandelingen bevinden zich momenteel in de finale fase. Nederland is voorstander
van een zo goed mogelijke integratie van Andorra, Monaco en San Marino in de Europese
interne markt door middel van één gezamenlijk associatieakkoord voor de drie micro-staten.
Nederland wenst dat het aantal uitzonderingsbepalingen voor het vrij verkeer van goederen,
diensten, personen en kapitaal zo veel als mogelijk wordt beperkt, en door de micro-staten
grondig wordt onderbouwd.

Armenië (Comprehensive and Enhanced Partnership Agreement, CEPA):

Per 1 juni 2018 is de Comprehensive and Enhanced Partnership Agreement (CEPA) voorlopig in werking getreden. Op 26 februari 2017 bereikten de Europese Commissie
en Armenië overeenstemming over dit akkoord. Op 24 november 2017 is het akkoord door
beide partijen ondertekend. Deze CEPA vervangt het in 1999 in werking getreden Partnership and Cooperation Agreement. Armenië en de EU hadden als onderdeel van een associatieakkoord in 2013 reeds de onderhandelingen
over een Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA) afgerond. Dit akkoord is nooit in werking getreden, vanwege het feit dat Armenië
lid werd van de Euraziatische Economische Unie (de douane-unie van Rusland, Kazachstan,
Armenië, Kirgizië en Wit-Rusland). Deze afspraken zijn onverenigbaar met de preferentiële
markttoegang voor goederen tot de Europese markt die volgt uit het DCFTA. In de Kaderovereenkomst
hebben de EU en Armenië geprobeerd op de overige terreinen zo veel mogelijk afspraken
uit het DCFTA in stand te houden.

Azerbeidzjan (Comprehensive Agreement):

De huidige relatie tussen de EU en Azerbeidzjan is gebaseerd op een Partnership and Cooperation Agreement (PCA) uit 1996. Dit akkoord is in 1999 in werking getreden. Op 14 november 2016 heeft
de Raad de Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger het mandaat gegeven voor het voeren
van de onderhandelingen voor een breed akkoord, ter vervanging van het PCA. De onderhandelingen
zijn gestart op 7 februari 2017. De zevende onderhandelingsronde over het handelsgedeelte
van een nieuw akkoord vond plaats van 23 tot en met 25 april 2019 in Baku. De onderhandelingen
zijn in een gevorderd stadium.

Rusland (verdieping van het Partnership and Cooperation Agreement (PCA)):

De huidige relatie tussen de EU en Rusland is gebaseerd op een Partnership and Cooperation Agreement (PCA) uit 1994, dat in 1997 in werking is getreden. In 2008 zijn onderhandelingen
begonnen over modernisering en uitbreiding van het PCA op basis van een mandaat van
de Raad. Vanaf 2010 wordt er vooral over handel en investeringen onderhandeld.

In maart 2014 heeft de Raad besloten om de onderhandelingen te schorsen. De reden
hiervoor was de annexatie van de Krim door Rusland, alsook het conflict in Oost-Oekraïne.

Turkije (Modernised Customs Union):

Sinds 1995 vormen de EU en Turkije gezamenlijk een douane-unie. Op 23 december 2016
heeft de Europese Commissie een aanbeveling voor een mandaat gedaan aan de Raad om
de douane-unie te moderniseren. Tevens wenst de Commissie de douane-unie uit te breiden
met afspraken op het gebied van landbouw, handel in diensten en overheidsaanbestedingen.
Het is onwaarschijnlijk dat op korte termijn overeenstemming in de Raad wordt bereikt
over vaststelling van het mandaat, mede gezien recente ontwikkelingen. Voor Nederland
is het van belang dat modernisering van de douane-unie en verbetering van de rechtsstaat
in Turkije hand in hand gaan.

Verenigd Koninkrijk (Free trade agreement as well as wider sectoral cooperation)

Het Verenigd Koninkrijk heeft zich op 31 januari jl. uit de EU teruggetrokken. De
Europese Commissie heeft op 3 februari jl. een aanbeveling voor een mandaat gedaan
om de onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk over de toekomstige relatie te
openen, waarvan afspraken over handel een onderdeel vormen naast afspraken op andere,
uiteenlopende terreinen. De doelstelling is om een breed partnerschap met het Verenigd
Koninkrijk te sluiten dat van toepassing is na het einde van de overgangsperiode.
De Kamer heeft een appreciatie van de aanbeveling voor een mandaat ontvangen.13 Het mandaat en de richtsnoeren zijn vastgesteld tijdens de Raad Algemene Zaken van
25 februari 2020. De Europese Commissie heeft een concept-verdragstekst gepubliceerd
op 18 maart jl., het Verenigd Koninkrijk heeft zijn concept-verdragstekst gepubliceerd
op 19 mei jl.

C.4 Noord- en Midden-Amerika:

Canada (Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA)):

Nederland heeft net als Canada, de EU en de andere EU-lidstaten het EU-handelsakkoord
met Canada (CETA) in 2016 ondertekend. Op 15 februari 2017 heeft het Europees Parlement
het akkoord goedgekeurd. De handelsafspraken in het akkoord worden sinds 21 september
2017 voorlopig toegepast. Daarnaast zijn de goedkeuringsprocessen in de EU-lidstaten
opgestart. De Nederlandse CETA-goedkeuringswet is op 5 maart 2019 naar de Tweede Kamer
gestuurd. In de loop van 2019 hebben een schriftelijke vragenronde, twee technische
briefings en een rondetafelgesprek over CETA plaatsgevonden. De Tweede Kamer heeft
op 12 en 13 februari jl. over CETA gedebatteerd en voor dit verdrag gestemd. De Eerste
Kamer behandelt momenteel de goedkeuringswet. CETA treedt volledig in werking na ratificatie
door Canada, de EU en de EU-lidstaten.

Economisch Partnerschap met de landen in de Cariben (CARIFORUM-EU EPA):

In 2008 zijn de onderhandelingen over de CARIFORUM-EU EPA afgerond, waarna de goedkeuringsprocedures
zijn gestart en de EPA voorlopig wordt toegepast. Nederland heeft het akkoord geratificeerd.
De EPA treedt definitief in werking wanneer alle partijen hebben geratificeerd. De
Europese Commissie werkt momenteel aan een tweede vijfjaarlijkse evaluatie van het
functioneren van het akkoord. Aan implementatie van het akkoord wordt gestaag gewerkt.
Op 27 en 28 november 2019 vond de negende bijeenkomst plaats van het Comité Handel
en Ontwikkeling. De volgende bijeenkomst van de gezamenlijke CARIFORUM-EU Raad was
voorzien in de eerste helft van 2020, maar heeft nog niet plaatsgevonden.

Mexico (modernisering EU-Mexico Global Agreement):

Op 23 mei 2016 heeft de Raad het onderhandelingsmandaat ten behoeve van de modernisering
van het bestaande EU-Mexico Global Agreement uit 1997, dat sinds 2000 in werking is, goedgekeurd. Op 28 april 2020 is er een politiek
akkoord bereikt tussen de Commissie. Momenteel vindt de juridische opschoning van
de tekst plaats.

Het handels- en investeringsdeel van de Global Agreement zet in op 97% liberalisering van de handel in goederen. Voor Nederland is met name
de tariefliberalisering van belang voor landbouwproducten, zoals zuivel, pluimvee,
varkens, eierproducten, aardappelen, bloembollen en granen. Ook richt het akkoord
zich op het wegnemen van onnodige belemmeringen, zoals niet-tarifaire obstakels.

Voor geschillenbeslechting is Mexico akkoord gegaan met het voorstel van de EU voor
de oprichting van het Investment Court System. Ten opzichte van de bestaande EU-Mexico overeenkomst zijn nu ook anti-corruptiebepalingen
en een hoofdstuk over duurzame ontwikkeling opgenomen. Ook zal voor het eerst het
maatschappelijk middenveld een rol krijgen in de monitoring van het akkoord.

Verenigde Staten:

De EU en de Verenigde Staten zijn in juli 2013 de onderhandelingen over het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) gestart. Op 17 januari 2017 hebben de Europese Commissie en de US Trade Representative een gezamenlijk rapport opgesteld waarin beschreven staat welke voortgang er in de
onderhandelingen is geboekt.14 De TTIP-onderhandelingen zijn kort daarna opgeschort. Bij de vaststelling van de
hieronder beschreven twee mandaten heeft de Raad verklaard dat de onderhandelingsrichtlijnen
voor het TTIP beschouwd moeten worden als verouderd en niet meer relevant.

Op 15 april 2019 heeft de Raad twee mandaten verleend aan de Europese Commissie om
met de Verenigde Staten te onderhandelen. Het gaat om (1) een mandaat voor onderhandelingen
over een handelsakkoord beperkt tot tariefverlaging voor industriële goederen, inclusief
visserij, en (2) een mandaat voor onderhandelingen over een akkoord met betrekking
tot erkenning van elkaars conformiteitsbeoordeling.15 Met deze mandaten geeft de EU vervolg aan de verklaring tussen president Donald Trump
en voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker van 25 juli 2018.16 Inmiddels zijn de onderhandelingen over conformiteitsbeoordelingen gestart.

Op 21 augustus jl. kondigden de Europese Commissie en de US Trade Representative een tarievenarrangement aan. Beide partijen verlagen of verwijderen hun tarieven voor
een beperkt aantal producten waar vooral de trans-Atlantische handel van zal profiteren.
Het overeengekomen voorstel volgt het proces van een gewone wetgevende procedure op
basis van handelspolitiek, wat betekent dat zowel de Europese Raad als het Europese
parlement hun goedkeuring moeten verlenen voordat het van kracht wordt. Het arrangement
staat los van bovengenoemde mandaten.

C.5 Oceanië:

Australië (EU-Australia Free Trade Agreement):

Het mandaat om te onderhandelen over een handelsakkoord tussen de EU en Australië
is op 22 mei 2018 door de Raad vastgesteld.17 Er wordt onderhandeld over een handelsakkoord binnen de exclusieve competentie van
de EU. Dit betekent dat investeringsbescherming hiervan is uitgesloten. Op 18 juni
2018 zijn de onderhandelingen tussen de EU en Australië officieel begonnen. Er hebben
tot nu toe zeven onderhandelingsrondes plaatsgevonden. De zevende onderhandelingsronde
vond plaats van 4 tot en met 15 mei 2020 per videoconferentie.18 De achtste onderhandelingsronde zal plaatsvinden van 14 tot en met 25 september 2020,
wederom per videoconferentie.

Nieuw-Zeeland (EU-New Zealand Free Trade Agreement):

Het mandaat om te onderhandelen over een handelsakkoord tussen de EU en Nieuw-Zeeland
is op 22 mei 2018 door de Raad vastgesteld.19 Op 21 juni 2018 zijn de onderhandelingen tussen de EU en Nieuw-Zeeland officieel
begonnen. Er wordt onderhandeld over een handelsakkoord binnen de exclusieve competentie
van de EU. Dit betekent dat investeringsbescherming hiervan is uitgesloten. Er hebben
tot nu toe acht onderhandelingsrondes plaatsgevonden. De achtste onderhandelingsronde
vond plaats van 8 tot en met 22 juni 2020 per videoconferentie.20 Er is nog geen datum bekend voor de negende onderhandelingsronde.

Economisch Partnerschap met de landen in de Stille Oceaan (Pacific-EU EPA):

De onderhandelingen met de gehele Stille Oceaan regio over een regionale EPA zijn
nog altijd gaande. Voor Papoea-Nieuw-Guinea, Fiji en Samoa is een interim-EPA van
kracht. Medio 2019 vond de zevende en laatste EU-Pacific EPA Trade Committee bijeenkomst plaats. Samoa, dat eind 2018 de status «minst ontwikkeld land» kwijtraakte,
trad per 1 januari 2019 tot het akkoord toe, de Solomon-eilanden op 7 mei 2020. Inmiddels
is ook de procedure gestart voor de toetreding van Tonga tot deze interim-EPA.

C.6 Zuid-Amerika:

Chili (modernisering associatieakkoord):

Het associatieakkoord tussen de EU en Chili kwam in 2002 tot stand en is in 2005 in
werking getreden. De EU en Chili besloten in 2013 de mogelijkheden te verkennen om
het handelsgedeelte van het bestaande associatieakkoord te moderniseren. Om de toegevoegde
waarde, de omvang en de ambitie te verkennen, werd in 2014 een gezamenlijke werkgroep
opgericht. De Europese Commissie heeft in 2016 de stakeholders consultatie en het scoping paper afgerond. Op 13 november 2017 werd het onderhandelingsmandaat door de Raad goedgekeurd.
Het mandaat is openbaar.21 De zevende onderhandelingsronde vond plaats van 25 tot en met 29 mei 2020 per videoconferentie.
De volgende ronde is voorzien in september.

Colombia, Peru en Ecuador (EU-Colombia/Peru/Ecuador Free Trade Agreement):

De onderhandelingen tussen de EU en de Andesgemeenschap (Bolivia, Colombia, Ecuador
en Peru) over een associatieovereenkomst zijn in juni 2007 van start gegaan op basis
van een mandaat uit april 2007. Deze onderhandelingen zijn in juni 2008 stilgelegd.
In januari 2009 werden, op basis van een nieuw mandaat, onderhandelingen over een
meerpartijen-overeenkomst hervat met Colombia, Ecuador en Peru. Na vier rondes schorste
Ecuador zijn deelname aan de besprekingen. De onderhandelingen werden met Colombia
en Peru in mei 2010 succesvol afgesloten. Voorlopige toepassing geldt met Peru per
maart 2013 en met Colombia per augustus 2013. Vanaf 2014 vonden tussen de EU en Ecuador
onderhandelingen plaats over een protocol van toetreding. De onderhandelingen zijn
op 17 juli 2014 afgerond. Per 1 januari 2017 wordt dit akkoord met Ecuador voorlopig
toegepast. Op 14 december 2018 heeft de ministerraad ingestemd met het opstarten van
de stilzwijgende goedkeuringsprocedure inzake het toetredingsprotocol Ecuador bij
de Handelsovereenkomst. De Kamer heeft op 14 juli 2019 ingestemd met het protocol
van toetreding tot de Handelsovereenkomst; het Koninkrijk der Nederlanden heeft het
toetredingsprotocol vervolgens op 27 juli 2019 (voor het Europese deel van het Koninkrijk)
geratificeerd. Het protocol treedt pas in werking als alle partijen geratificeerd
hebben.

Mercosur (Comprehensive Free Trade Agreement als onderdeel van Association Agreement):

In 2000 zijn de EU en Mercosur gestart met onderhandelingen over een associatieakkoord
met als onderdeel daarvan een handelsakkoord.22 In 2004 werden de onderhandelingen stilgelegd en in 2010 zijn deze hervat. Tussen
2012 en 2015 lagen de onderhandelingen wederom stil. Op 11 mei 2016 hebben de EU en
Mercosur markttoegangsaanbiedingen uitgewisseld en sindsdien hebben meerdere onderhandelingsrondes
plaatsgevonden, waaronder in juni, juli en september 2018. Sinds het aantreden van
de Braziliaanse president Bolsonaro benadrukt de Europese Commissie nog meer dan voorheen
het belang van goede afspraken op het gebied van milieu. Op 29 juni 2019 zijn de onderhandelaars
tot een politiek akkoord gekomen, waarbij een aantal voorlopige teksten door de Europese
Commissie zijn gepubliceerd. De Commissie hecht nu de laatste resterende tarieflijnen
af en verwacht de definitieve juridisch geschoonde en vertaalde teksten op zijn vroegst
in oktober af te ronden. De Commissie verwacht dat het Sustainability Impact Assessment, waarover ook het maatschappelijk middenveld is geraadpleegd, in het najaar van 2020
afgerond kan zijn. Dan zal ook de evaluatie van de effecten voor Nederland, uitgevoerd
door Wageningen Universiteit, in het bijzonder op boerenhuishoudens, afgerond zijn.
Het kabinet zal zijn positie bepalen als het de daartoe benodigde stukken voorhanden
heeft.23

D. Investeringsakkoorden

Ecuador

Op 29 en 30 april 2019 zijn eerste gesprekken gevoerd met Ecuador. De gesprekken verliepen
in een positieve en constructieve sfeer. Nederland heeft daarbij de nieuwe Nederlandse
inzet gepresenteerd en toegelicht. Ecuador gaf aan open te staan voor een heronderhandeling
van het bestaande investeringsakkoord op basis van de Nederlandse modeltekst.

Argentinië

Op 2 en 3 mei 2019 zijn eerste gesprekken gevoerd met Argentinië. De gesprekken verliepen
in positieve en constructieve sfeer. Argentinië gaf aan open te staan voor een heronderhandeling
van het bestaande investeringsakkoord op basis van de Nederlandse modeltekst.

Burkina Faso

Het oude investeringsakkoord met Burkina Faso is beëindigd per 1 januari 2019. Burkina
Faso en Nederland hebben de wens uitgesproken om een nieuw modern investeringsakkoord
te sluiten. Op 2 en 3 mei 2019 zijn de eerste gesprekken daartoe gevoerd. Nederland
heeft daarbij de nieuwe Nederlandse inzet gepresenteerd en toegelicht. Burkina Faso
heeft in december 2019 een eigen inzet gedeeld. Het kabinet bestudeert dit voorstel
momenteel.

Irak

Op 21 november 2019 is een voorstel van Irak binnengekomen om te onderhandelen over
een investeringsakkoord, nadat eerder de Nederlandse modeltekst met de Iraakse autoriteiten
was gedeeld. Het kabinet bestudeert het voorstel momenteel. Er is nog geen datum voor
een eerste gesprek bekend.

Verdrag tot beëindiging van de intra-EU investeringsakkoorden

In 2018 begonnen de onderhandelingen over het beëindigen, middels een plurilateraal
verdrag, van alle intra-EU investeringsakkoorden. De aanleiding voor het beëindigen
van alle investeringsakkoorden tussen EU-lidstaten is te vinden in de uitspraak van
het Hof van Justitie van de Europese Unie van 6 maart 2018 in de zaak C-284/16 (het
Achmea-arrest). In zijn uitspraak oordeelt het Hof dat een arbitrageregeling, zoals
opgenomen in het investeringsakkoord, tussen het Koninkrijk en Slowakije in strijd
is met het Unierecht. De uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie raakt
niet enkel het investeringsakkoord tussen het Koninkrijk en Slowakije maar heeft tot
gevolg dat alle bilaterale investeringsakkoorden tussen de EU-lidstaten beëindigd
moeten worden. De onderhandelingen over het beëindigingsverdrag zijn afgerond.

Op 12 december 2019 heeft de Rijksministerraad ingestemd met de ondertekening van
het verdrag. De ondertekening heeft op 5 mei 2020 plaatsgevonden. Conform de gebruikelijke
procedure heeft de regering het beëindigingsverdrag en de toelichtende nota ter advies
voorgelegd aan de Raad van State. Het beëindigingsverdrag wordt zo spoedig mogelijk
naar uw Kamer verzonden ter stilzwijgende goedkeuring.