Brief regering : Verslag informele EU Gezondheidsraad 16 juli 2020

Nr. 573
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 20 augustus 2020

Hierbij bied ik u, mede namens de Minister voor Medische Zorg en Sport, het verslag
van de informele EU gezondheidsraad van 16 juli a.s. aan.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, H.M. de Jonge

Verslag informele EU gezondheidsraad, 16 juli 2020

Op 16 juli jl. heeft de informele EU gezondheidsraad plaatsgevonden via videoconferentie.
De Ministers van VWS en voor MZS waren vanwege andere verplichtingen verhinderd om
deel te nemen.

Beleidsdebat: geleerde lessen COVID-19 pandemie: versterking van ECDC

Het Duits voorzitterschap agendeerde een discussie over de geleerde lessen vanuit
de COVID-19 pandemie, specifiek ten aanzien van het Europees Centrum voor Ziektebestrijding
en Preventie (ECDC). Het voorzitterschap verzocht landen om in te gaan op hoe ECDC
kan bijdragen aan de versterking van Europese paraatheid en crisismanagement. Daarbij
legde het Duitse voorzitterschap ook de vraag op tafel of het ECDC en haar mandaat
hier voldoende voor zijn toegerust.

Eurocommissaris Margaritis Schinas (Vice-President; Europese manier van leven) refereerde
kort aan de op 15 juli jl. verschenen Commissiemededeling inzake «Kortetermijnparaatheid
van de EU op gezondheidsgebied voor COVID-19-uitbraken». Het kabinet zal uw Kamer
zoals te doen gebruikelijk op korte termijn over haar appreciatie hiervan informeren.
Schinas riep lidstaten op om COVID-19 brandhaarden zoveel mogelijk regionaal/plaatselijk
te adresseren met eventuele plaatselijke lockdown-maatregelen, teneinde de schade
tot het economisch verkeer zoveel mogelijk te mitigeren. Eurocommissaris Stella Kyriakides
(gezondheid) vulde aan dat er nu beter overzicht en inzicht is van het Covid-virus/pandemie.
Dat sterkte haar in de inschatting dat de Europese Unie en lidstaten nu meer weerbaar
zijn voor een onverhoopte tweede golf. Versterking van nationale zorgstelsels is van
het grootste belang. Kyriakides geeft aan open te staan voor een debat over een groter
Europees mandaat op het vlak van gezondheid.

Diverse lidstaten roepen net als Nederland op tot een bredere, intersectorale, en
diepgaande evaluatie over het functioneren van de Europese Unie gedurende de COVID-19
crisis. Lidstaten zien deze evaluatie aanvullend op de Commissiemededeling inzake
«Kortetermijnparaatheid van de EU op gezondheidsgebied voor COVID-19-uitbraken». Deze
mededeling heeft immers als doel om lidstaten te ondersteunen in hun beleid ten aanzien
van een tweede golf, maar is (nog) geen evaluatie naar het functioneren van de Europese
Unie. Alle lidstaten gaven aan versterking van ECDC te steunen. Zij hechten hier aan
vanwege de behoefte aan adequate en vergelijkbare epidemiologische informatie en risk
assessments die als basis kunnen dienen voor de afweging over het nemen van maatregelen.
Lidstaten zijn positief over het opstellen door ECDC van niet-bindende aanbevelingen.
Nederland riep op tot een gemeenschappelijk afwegingskader met heldere signaalwaarden
en monitoring. Dit zou de samenwerking en communicatie zowel pan-Europees als regionaal
faciliteren. Het is hierbij van belang dat de Europese coördinatie- en crisisstructuren
effectief en helder zijn. Voorts wilde een groot aantal lidstaten dat de ECDC ook
informatie over derde landen verstrekt en een grotere mondiale rol gaat spelen, in
samenwerking met de WHO. Goede samenwerking van ECDC met nationale publieke gezondheidsinstituten
is hierbij van groot belang. Daarnaast steunden lidstaten investeringen in innovatieve
digitale oplossingen als conctacttraceringsapps en een digitaal data platform. Ook
was er bij enkele lidstaten steun voor het opstellen van een interregionaal Europees
pandemieplan. Lidstaten gaven aan een nadere analyse en onderbouwing vanuit de Commissie
graag tegemoet te zien hoe de behoeften van lidstaten ten aanzien van ECDC te accommoderen
is en op basis hiervan de discussie over de toereikendheid van het mandaat te willen
voeren. De Europese Commissie geeft aan voornemens zijn dit nog voor het einde van
het jaar uit te voeren.

Beleidsdebat: Leveringszekerheid geneesmiddelen in de Europese Unie

De Duitse Minister Jens Spahn lichtte toe dat de bestaande zorg over leveringszekerheid
van geneesmiddelen door de ervaringen tijdens de COVID-19 pandemie meer dan ooit boven
aan de agenda staat. Hij vroeg aandacht voor de invulling van mogelijke maatregelen
op het vlak van leveringszekerheid van geneesmiddelen op zowel de korte als middellange
termijn, als onderdeel van de aanstaande EU geneesmiddelenstrategie. Hij benadrukte
hierbij vier aandachtspunten, te weten i) het vergroten van transparantie en informatie-uitwiseling
op EU niveau, ii) het vergroten van de kwaliteit van werkzame stoffen, iii) diversificatie
van waardeketens en iv) het creëren van financiële prikkels voor het behoud voor en
verplaatsing naar de EU van productiefaciliteiten voor werkzame stoffen van geneesmiddelen.

Eurocommissaris Kyriakides erkende de noodzaak om met de zwaktes in de waardeketens
van geneesmiddelen aan de slag te gaan, als onderdeel van de EU geneesmiddelenstrategie.
De Commissie werkt aan een studie die hier meer inzicht in moet geven. Zij gaf nadrukkelijk
aan de EU geneesmiddelenstrategie samen met lidstaten te willen vormgeven. Thema’s
die hier een plaats in krijgen liggen bijvoorbeeld op het vlak van het vergroten van
Europese autonomie, het aanpassen van regelgeving en aandacht voor milieu en veiligheid.

Lidstaten erkennen dat de COVID-19 pandemie de kwetsbaarheden ten aanzien van leveringszekerheid
van geneesmiddelen nog meer aan het licht heeft gebracht. Zij vroegen aandacht voor
het feit dat de EU geneesmiddelenstrategie 2021–2025 zich moet richten op beschikbaarheid,
betaalbaarheid en toegankelijkheid van geneesmiddelen. Een groep van 15 lidstaten
steunde Nederland bij haar oproep aan de Europese Commissie om deze holistische strategie
nadrukkelijk in gezamenlijkheid te ontwikkelen en zo concreet mogelijk te maken. Nederland
zette deze visie ook uiteen in een gezamenlijk nonpaper met andere EER lidstaten en
in haar eigen inbreng voor de consultatie aangaande de Routekaart voor de EU geneesmiddelenstrategie,
die ik bijsluit voor uw informatie1.

Nederland benadrukte dat leveringszekerheid bereikt kan worden door diversificatie
van waardeketens of het aanleggen van (ijzeren) voorraden, maar ook deels door het
versterken van nationale en Europese productie. Ten aanzien van de EU geneesmiddelenstrategie
vraagt Nederland om een holistische, concrete en op studies en analyse gebaseerde
strategie, die in lijn is met andere EU beleidsthema’s, zoals duurzaamheid, digitalisering,
industriebeleid en het Herstelplan. Zij moet passen bij de wensen van de eindgebruiker,
namelijk zorgprofessionals, patienten en burgers. Enkele lidstaten riepen nadrukkelijk
op om te investeren in het weer meer terughalen van de productie van (grondstoffen
voor) geneesmiddelen naar het Europese continent, terwijl anderen daar wat meer aarzelend
tegenover stonden en opriepen tot een goede analyse van zwakheden in mondiale waardeketens
en het investeren hierin. Lidstaten spraken waardering uit voor Europese stuurgroep
aangaande geneesmiddelentekorten in de context van COVID-19 die door het Europees
Geneesmiddelen Agentschap (EMA) wordt georganiseerd en riepen op tot meer transparantie
en communicatie over geneesmiddelentekorten. Enkele lidstaten, waaronder Nederland,
maakten van de gelegenheid gebruik om de Europese Commissie te manen tot voortvarendheid
aangaande de onderhandelingen voor de inkoop en ontwikkeling van COVID-19 vaccins.

Informatiepunt: Digitalisering gezondheidszorg en EU health data space

Het Duitse voorzitterschap lichtte toe tijdens haar voorzitterschap zich in te willen
zetten voor ontwikkeling van de EU health data space. Spahn is voornemens in december
Raadsconclusies over dit thema aan de EU gezondheidsraad voor te leggen ter goedkeuring.

Informatiepunt: Wereldgezondheidsorganisatie

Spanje vraagt aandacht voor de terugtrekking van de Verenigde Staten uit de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) met ingang van de zomer van 2021.