Brief regering : Nadere informatie over Justitieel Complex Vlissingen

29 279 Rechtsstaat en Rechtsorde

Nr. 782 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR RECHTSBESCHERMING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 juli 2020

In het notaoverleg justitieketen op 30 juni jl. (Kamerstuk 31 753, nr. 217) heb ik toegezegd uw Kamer nader te informeren over de zogenoemde Justitiedelta in
Zeeland. In deze brief doe ik die toezegging gestand. Het Justitieel Complex Vlissingen
is onderdeel van een pakket aan maatregelen ter compensatie voor het intrekken van
het kabinetsbesluit om de marinierskazerne te verplaatsen naar Vlissingen. Inmiddels
hebben provinciale staten van Zeeland, de gemeenteraad van Vlissingen en het waterschap
ingestemd met de plannen. Daarmee is de besluitvorming over het pakket maatregelen
afgerond.

Justitieel Complex Vlissingen

De criminaliteit in Nederland verhardt. De moord op Derk Wiersum heeft dat pijnlijk
duidelijk gemaakt. Het kabinet heeft daarom besloten om de strijd tegen de zware misdaad
op te voeren.1 Deze intensivering werkt door in de strafrecht- en executieketen. Er is een stijgende
behoefte aan capaciteit voor beveiligd vervoer, plaatsen voor gedetineerden in de
zwaardere regimes en meer beveiligde zittingscapaciteit.

Met de wens om een compensatiepakket voor Vlissingen te realiseren ontstond een unieke
gelegenheid om op het terrein waarop de marinierskazerne zou komen om een justitiecomplex
te realiseren dat hoogbeveiligde functionaliteiten huisvest die beschikbaar zijn voor
het hele land.

In het complex komt:

1. Een penitentiaire inrichting,

2. Een hoogbeveiligde zittingslocatie, en

3. Een beveiligde werk- en overnachtingslocatie.

1. Penitentiaire inrichting

De huidige behoefte aan capaciteit voor bijzondere regimes binnen de penitentiaire
inrichtingen is nog niet bereikt maar loopt wel tegen het maximum aan. De extra beveiligde
inrichting (EBI) in Vught raakt voller en spreiding van deze categorie gedetineerden
over meerdere inrichtingen is op dit beveiligingsniveau niet mogelijk. Met een tweede
EBI ontstaat ruimte om gedetineerden die voor dit regime in aanmerking komen te kunnen
scheiden van elkaar. Deze spreiding is nodig om voortgezet crimineel handelen in detentie
(vchd) en ondermijnende criminaliteit te kunnen voorkomen en bestrijden. De tweede
EBI in Vlissingen krijgt 30 plaatsen. De EBI in Vught heeft 18 plaatsen.

De penitentiaire inrichting Vlissingen zal niet alleen een EBI huisvesten. Dit heeft
te maken met doelmatigheidsredenen zoals een efficiënte inzet van personeel en voorzieningen
en vanwege de mogelijkheid om te kunnen op- en afschalen tussen de verschillende regimes.
Daarnaast is er behoefte aan cellen die qua beveiligingsniveau tussen een EBI en een
reguliere cel liggen. Daarom komen er naast een EBI ook 192 andere plaatsen, mogelijk
in de vorm van vier multi-inzetbare gevangenisunits met 48 plaatsen. Uitgangspunt
hierbij zijn kleinschalige en flexibele afdelingen van 10–15 gedetineerden. De units
kunnen worden ingezet voor doelgroepen met een zwaarder beveiligingsregime en intensievere
of specifieke begeleiding. Als het gaat om specifieke afdelingen valt te denken aan
een terroristenafdeling, een beheersafdeling voor problematische gedetineerden, een
afdeling met intensief toezicht voor gedetineerden met vlucht- en maatschappelijk
risico.

In totaal kan de nieuwe penitentiaire inrichting in Vlissingen ruim 220 justitiabelen
huisvesten in zwaarder beveiligde en gespecialiseerdere regimes. Hiermee wordt invulling
gegeven aan de wens om meer van dergelijke regimes en daartussen een betere spreiding
te realiseren.

2. Hoogbeveiligde zittingslocatie

Om in de toekomst nieuwe strafzaken te kunnen faciliteren waarbij zware veiligheidsmaatregelen
nodig zijn, is meer extra beveiligde zittingscapaciteit noodzakelijk. De voorzitter
van de Raad voor de Rechtspraak benoemde eerder dit jaar dat de bestaande extra beveiligde
locaties (de Bunker in Amsterdam en het Justitieel Complex Schiphol) niet veel extra
zittingen meer aan kunnen. De Bunker in Amsterdam is naar de toekomst bovendien onvoldoende
geschikt qua ligging en voor de ontvangst van bijvoorbeeld slachtoffers en journalisten.
Een aantal complexe liquidatie- en ondermijningszaken en de omvang van het MH17-proces
vergroten die druk.

In het justitieel complex in Vlissingen wordt daarom een nieuwe hoogbeveiligde zittingslocatie
gerealiseerd. Deze zittingslocatie is een landelijke voorziening die zich primair
richt op parketten en rechtbanken ten zuiden van de grote rivieren. Door het combineren
van een gevangenis en een zittingslocatie in een hoogbeveiligde omgeving ontstaat
een voor Nederland nieuw concept. Hierdoor kan een deel van deze zware vluchtgevaarlijke
criminelen in één veilige omgeving worden gedetineerd en berecht. Dat verkleint bij
een deel van de gedetineerden de vervoersbewegingen en daarmee het risico op ontvluchting.
Voor Nederland is dit een unieke combinatie.

Daarnaast investeert het kabinet ook in een landelijke voorziening ten noorden van
de grote rivieren als alternatief voor de bunker. In overleg met de Raad voor de Rechtspraak
en het Openbaar Ministerie zal de locatie van deze zittingslocatie worden bepaald.
Zoals u bekend is heeft de burgemeester van Vught mij verzocht om ook in Vught een
extra beveiligde zittingslocatie te realiseren. Zoals toegezegd tijdens het voortgezet
algemeen overleg gevangeniswezen en tbs op 2 juli 2020 ga ik hierover met de burgemeester
in gesprek.

3. Beveiligde werk- en overnachtingslocatie

Advocaten, rechters en officieren van justitie moeten hun werk veilig kunnen doen.
Bij zaken die worden behandeld in de hoogbeveiligde zittingslocatie zal het ook vaker
voorkomen dat rechters, officieren van justitie en advocaten worden beveiligd. Daarom
komt op het Justitieel Complex Vlissingen ook een beveiligde voorziening waarin zij
tijdens (meerdaagse) zittingen kunnen werken en overnachten. Dit scheelt reistijd
en vermindert het risico tijdens vervoersbewegingen.

Kosten en oplevering

Voor de penitentiaire inrichting en het bijbehorende steunpunt van de Dienst Vervoer
en Ondersteuning wordt structureel € 52 miljoen beschikbaar gesteld. Voor de financiering
van de hoogbeveiligde zittingslocatie en de beveiligde overnachtingsvoorziening is
structureel € 3,9 miljoen beschikbaar.

Partijen nemen de ontwikkeling en uitvoering van de plannen voortvarend ter hand.
Uitgaande van een positief scenario kan eind 2023 worden gestart met de bouw. In 2026
zou het complex klaar moeten zijn.

Voor de hoog beveiligde zittingslocatie ten noorden van de grote rivieren wordt € 2,2
miljoen structureel beschikbaar gesteld.

Tot slot

Met de komst van het Justitieel Complex Vlissingen en het kenniscentrum Georganiseerde
Ondermijnende Criminaliteit wordt Vlissingen een belangrijke uitvalsbasis voor het
opsporen, vervolgen en berechten van zware criminaliteit.2 Bovendien vormt het complex een belangrijke schakel tussen Vlissingen en landelijke
justitiële organisaties. Hiermee krijgt de strafrechtketen meer slagkracht op het
hoogste beveiligingsniveau. Zeeland krijgt een belangrijke faciliteit met een beeldbepalend
element van de Nederlandse rechtsstaat.

De Minister voor Rechtsbescherming, S. Dekker