Brief regering : Onderzoek wegingsfactor studieleningen hypotheeknormen

Nr. 676 BRIEF VAN DE MINISTER BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 juli 2020

Met deze brief informeer ik u, mede namens de Minister van Financiën en de Minister
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, over de uitkomsten van het onderzoek dat het
Nibud heeft gedaan naar het meewegen van studieleningen bij hypotheekaanvragen. Met
dit onderzoek wordt invulling gegeven aan de gewijzigde motie van de leden Paternotte
en Wiersma1. Het Nibud adviseert om de wegingsfactor te verlagen en deze in de toekomst mee te
laten ontwikkelen met de rente op studieleningen. Door de lagere wegingsfactor kunnen
mensen met een studieschuld op verantwoorde wijze beperkt meer lenen voor de aankoop
van een woning. Het kabinet zal dit advies meenemen in de internetconsultatie van
de Regeling hypothecair krediet 2021 in de zomer. De nieuwe wegingsfactor kan daarmee
vanaf 1 januari 2021 worden toegepast.

Het meewegen van studieleningen bij hypotheekaanvragen

Veel Nederlandse huishoudens zijn voor de financiering van een eigen woning afhankelijk
van een hypotheeklening. Een hypotheeklening is een langjarige verplichting, waarbij
het belangrijk is dat huishoudens de daaruit voortvloeiende vaste maandelijkse lasten
structureel op verantwoorde wijze kunnen dragen. Naast de hoogte van het inkomen moet
men bij het vaststellen van een passende hypotheeklening ook rekening houden met andere
langjarige financiële verplichtingen van een huishouden, zoals consumptieve leningen,
alimentatieverplichtingen en studieleningen. Om overkreditering te voorkomen zijn
kredietverstrekkers en adviseurs wettelijk verplicht om naar deze verplichtingen te
vragen, en is de (oud-)student verplicht een eventuele studieschuld te vermelden.

Aan de hand van een wegingsfactor kunnen hypotheekadviseurs, kredietverstrekkers en
woningzoekenden de impact van een studielening op de wettelijk toegestane hypotheeklening
berekenen. Voor studieleningen geldt nu een wegingsfactor van 0,75 procent voor schulden
met een aflosfase van 15 jaar (mbo-schulden en schulden van studenten in het hoger
onderwijs die nog recht hadden op de basisbeurs) en 0,45 procent voor schulden met
een aflosfase van 35 jaar (schulden die zijn aangegaan onder het leenstelsel). De
wegingsfactor van consumptieve leningen is aanzienlijk hoger. Voor studieleningen
worden lagere wegingsfactoren gehanteerd omdat dit leningen zijn die met sociale terugbetaalvoorwaarden
gepaard gaan.

De wegingsfactor voor studieleningen wordt verlaagd

Op verzoek van het kabinet heeft het Nibud opnieuw gekeken naar de wegingsfactor voor
studieleningen en onderzocht of het wenselijk is om deze aan te passen. Dit gelet
op de langdurig aanhoudende lage rente op staatsobligaties, waaraan de rente voor
studieleningen is gekoppeld.

In het bijgevoegde onderzoek2 adviseert het Nibud een directie koppeling te hanteren tussen de hoogte van de wegingsfactor
en de actuele rente op de studielening. Bij de huidige rente voor studieschulden van
0 procent is een wegingsfactor van 0,65 procent voor een studielening met een aflosfase
van 15 jaar verantwoord volgens de systematiek die het Nibud nu voorstelt, en voor
studieleningen met een aflosfase van 35 jaar een wegingsfactor van 0,35 procent. Bij
deze nieuwe wegingsfactor wordt bij een studielening van 10.000 euro en hypotheekrentes
van 1 à 2 procent de hypotheek met bijna 3.000 euro minder beperkt dan wanneer de
oude wegingsfactor wordt gebruikt. Bij een studielening van 25.000 euro ligt het effect
tussen de 7.000 en 8.000 euro. Dit geldt voor zowel studieleningen met een aflosfase
van 15 jaar als 35 jaar.

Het Nibud adviseert om de wegingsfactor aan te passen als de gemiddelde rente op studieleningen
van de vijf meest recente jaren boven de 1 procent komt. Hierbij geeft het Nibud een
tabel, waaruit de wegingsfactor op basis van de gemiddelde rente voor studieleningen
is af te leiden. De verwachting is dat een aanpassing van de wegingsfactor op korte
termijn niet nodig zal zijn, aangezien de rente op studieleningen al vanaf 2016 op
0 procent is vastgesteld.

Gemiddelde rente op studieleningen

Factor bij aflosfase van 15 jaar

Factor bij aflosfase van 35 jaar

<1%

0,65

0,35

1- 1,5%

0,70

0,40

1,5–2%

0,75

0,45

2–2,5%

0,80

0,50

2,5–3%

0,85

0,55

3–3,5%

0,85

0,60

3,5–4%

0,90

0,65

4–4,5%

0,95

0,70

4,5–5%

1,00

0,75

Het is van toegevoegde waarde dat Nibud in het advies is gekomen tot een robuustere
methodiek waarmee duidelijk is hoe de wegingsfactor aangepast moet worden bij een
wijziging van de gemiddelde rente. Het kabinet vindt het van belang om in de toekomst
te blijven kijken of de consument hiermee voldoende beschermd is, of dat ontwikkelingen
in bijvoorbeeld het rentepercentage voor staatsobligaties of de voorwaarden voor studieleningen
aanleiding geven voor een aanpassing.

Het kabinet is voornemens deze wegingsfactor en de methodiek mee te nemen in de aankomende
wijziging van de Regeling hypothecair krediet ten behoeve van de financieringslastnormen
voor 2021, waardoor deze vanaf 1 januari 2021 kunnen worden toegepast. Deze voorgestelde
aanpassing van de regeling zal in de zomer in internetconsultatie worden gebracht.
Dit biedt alle belanghebbende partijen de gelegenheid hierop te reageren. Deze reacties
neemt het kabinet mee in overweging, om vervolgens in het najaar een definitief besluit
te nemen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, K.H. Ollongren