Brief regering : Status van het programma SAMEN

Nr. 699 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 juni 2020

Inleiding

In januari 2020 informeerde ik u over het advies dat het Bureau ICT Toetsing (BIT)
heeft uitgebracht over het programma SAMEN bij Logius en mijn reactie op dat advies
(Kamerstuk 26 643, nr. 659). Het BIT-advies is aanleiding geweest om de strategie van de aanbestedingen binnen
het programma SAMEN te wijzigen. Door die wijziging wordt recht gedaan aan het BIT-advies
en kunnen de aanbestedingen binnen het programma SAMEN in lijn daarmee worden doorgezet.
Dit is nodig om de continuïteit van de dienstverlening van Logius te borgen en de
huidige onrechtmatigheid zo kort mogelijk te houden. Met deze brief informeer ik u
in vervolg op mijn brief van 17 januari 2020 over de acties die sindsdien zijn ondernomen,
de onderzoeken die hebben plaatsgevonden en het te volgen scenario binnen deze gewijzigde
strategie.

Het belang van het programma SAMEN van Logius

Logius is als agentschap van mijn ministerie verantwoordelijk voor de realisatie van
belangrijke bouwstenen van de digitale overheid. Denk daarbij aan inloggen bij overheden
(DigiD), het uitwisselen van gegevens tussen overheden en bedrijven (waaronder Digipoort)
en het versturen van digitale berichten aan burgers (via MijnOverheid Berichtenbox).

Marktpartijen hebben een belangrijk aandeel in de dienstverlening van Logius. Twee
belangrijke contracten voor de dienstverlening van Logius lopen af. Het gaat daarbij
om het contract voor de volledige IT-infrastructuurdienstverlening (onder andere gericht
op servers, opslag, monitoring van beveiliging) en om het contract dat gaat over de
levering van diensten voor de uitwisseling van gegevens tussen overheden en bedrijven
(hierna Digipoort).

Het huidige contract voor Digipoort is in oktober 2019 afgelopen. Ik heb ervoor gekozen
om de overeenkomst voort te zetten voor een periode van twee jaar. Deze (weliswaar
onrechtmatige1) voortzetting is noodzakelijk gebleken om de continuïteit van de dienstverlening
te waarborgen. Ik acht dit van groot belang; zonder deze contractverlenging dreigt
de digitale overheidsdienstverlening op slot te gaan. Het contract voor de huidige
infrastructuur loopt in november 2020 af. Zowel IT-infrastructuur als Digipoort zijn
cruciale onderdelen in de digitale dienstverlening aan burgers en bedrijven. Vernieuwing
van genoemde contracten leidt tot een robuuste en toekomstbestendige situatie.

Proces na het BIT-advies

In de afgelopen maanden is geïnvesteerd in nadere planvorming en afstemming binnen
en buiten het programma SAMEN. De afnemers van Logius (onder meer Belastingdienst,
UWV en gemeenten) zijn actief betrokken bij het beoordelen van meerdere herbouwscenario’s
voor Digipoort. Op basis hiervan is gezamenlijk met de afnemers een afgewogen keuze
gemaakt voor het te volgen scenario. De afwegingen en het gekozen scenario zijn hieronder
toegelicht.

Stand van zaken

In januari formuleerde ik de – op basis van het BIT-advies – gewijzigde strategie
van het programma SAMEN als volgt:

1. De aanbesteding voor het beheer en onderhoud van de huidige infrastructuur wordt voortgezet.
In deze aanbesteding wordt meer tijd genomen om alle dienstverlening van Logius (inclusief
Digipoort) beheerst over te brengen naar de nieuwe infrastructuur;

2. Er wordt ingezet op de aanbesteding voor de herbouw van Digipoort waarbij, in lijn
met het BIT-advies, meer verantwoordelijkheid bij leveranciers wordt belegd. Daarbij
wordt waar mogelijk de bestaande Digipoortcode hergebruikt. De organisatieveranderingen
die Logius doorvoert worden hiermee, conform het BIT-advies, losgekoppeld van deze
aanbesteding.

Ad 1. Aanbesteding infrastructuur

Door heroverweging van de strategie naar aanleiding van het BIT-advies, gevraagd uitstel
door de leveranciers in verband met Covid-19 en de afhandeling van een klacht van
een van de inschrijvers, is de aanbesteding voor de infrastructuur vertraagd. Begin
juli wordt de voorlopige gunning aan een nieuwe leverancier verwacht. Daarna volgt
de verificatiefase van de aanbesteding. Als alles volgens verwachting verloopt, kunnen
Logius en de nieuwe leverancier vanaf het vierde kwartaal de nieuwe infrastructuur
opbouwen.

Ad 2. Herbouw Digipoort

Voor de herbouw van Digipoort zijn diverse scenario’s uitgewerkt en vergeleken. In
lijn met de BIT-adviezen is daarbij gekeken naar de herbruikbaarheid van de Digipoortcode,
de verantwoordelijkheidsverdeling tussen Logius en de leverancier, de financiële consequenties
en de risico’s van de alternatieven. In de vergelijking van de scenario’s heb ik extern
advies gezocht. De herbruikbaarheid van de Digipoortcode is beoordeeld door een gespecialiseerd
extern adviesbureau. Inzake de juridische aspecten van dit hergebruik heb ik advies
ingewonnen bij de Landsadvocaat.

Het financieel model dat door BZK in samenspraak met afnemers is opgesteld, is getoetst
door een extern adviesbureau. Aanbevelingen van dit adviesbureau neem ik mee in de
verdere optimalisatie van het proces. Met de opgedane inzichten kunnen de aanbestedingen
beheerst doorgang vinden.

Steunend op de externe adviezen zijn de diverse scenario’s door afnemers en BZK gewogen
op 17 criteria (zie bijlage). Dit proces heeft geleid tot een gedragen keuze voor
een samenhangend scenario.

Gekozen scenario

Met het gekozen scenario kiezen we een volgordelijkheid waarin het hergebruik van
de bestaande Digipoortcode aanvankelijk centraal staat en delen van Digipoort uitsluitend
worden herbouwd indien noodzakelijk, om migratierisico’s voor afnemers en gebruikers
te vermijden. Hierna wordt het voor Logius mogelijk om Digipoort stapsgewijs te vernieuwen
en kosten van Digipoort te reduceren door het gebruik van meer toekomst vaste technieken
en werkwijzen. De verantwoordelijkheid voor de herbouw zal in het begin met name bij
de nieuwe leveranciers worden belegd. Dit maakt dat Logius meer tijd heeft om te groeien
op onderdelen zoals beschreven door het BIT. Door deze keuze ontstaat bovendien tijd
en ruimte om de organisatieverandering die in 2019 bij Logius is ingezet af te ronden.

Tot slot

Met het gekozen scenario wordt recht gedaan aan het BIT-advies en kunnen, weliswaar
met vertraging, de aanbestedingen binnen het programma SAMEN worden doorgezet. Hierdoor
wordt én de continuïteit van de dienstverlening van Logius geborgd én de periode van
onrechtmatigheid zo kort mogelijk gehouden.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.W. Knops

Bijlage: Criteria scenario vergelijking

AFNEMERS

1.

Impact op de dienstverlening van afnemers, inclusief migratie (o.a. Belastingdienst,
UWV)

 

2.

Impact op gebruikers (o.a. bedrijfsleven)

 

3.

Capaciteit voor politieke prioriteiten en doorontwikkeling

 
 
 

LOGIUS

4.

Organisatorische impact en readiness

 

5.

Doorontwikkeling Logius

 
 
 

OPLOSSING

6.

Toekomstvastheid van de oplossing

 

7.

Herbruikbaarheid van code huidige Digipoort

 

8.

Rijksbrede kaders (afspraken, standaarden)

 

9.

Beveiligingsniveau

 
 
 

FINANCIËN

10.

Duur en hoogte onrechtmatigheid op KIS en EA

 

11.

Eenmalige investeringskosten (investeringspost/ICM)

 

12.

Tarieven (kosten van beheer en exploitatie)

 

13.

Financieel risico platform (Logius Private Cloud)

 
 
 

BEHEERSBAARHEID

14.

Beheersbaarheid verandering

 

15.

Complexiteit van de oplossing

 

16.

Beheersmaatregelen op continuïteit

 

17.

Aansluiting op BIT-advies