Brief regering : Toezegging gedaan tijdens het Algemeen Overleg Consulaire Dienstverlening over de opkomst bij de briefstembureaus op ambassades tijdens de EP-verkiezing

Nr. 67
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 mei 2020

Hierbij informeer ik u, zoals toegezegd tijdens het algemeen overleg consulaire dienstverlening
d.d. 2 december 2019 (Kamerstuk 35 300 V, nr. 61) over de opkomst tijdens de Europese Parlementsverkiezingen bij briefstembureaus
op de ambassades. Met deze brief voldoe ik aan deze toezegging.

Nederlanders in het buitenland hebben onder bepaalde voorwaarden het recht om te stemmen
tijdens o.a. de Europese Parlementsverkiezingen. In totaal hebben meer dan 60.000
Nederlandse kiezers in het buitenland (inclusief Aruba, Curaçao en Sint Maarten) zich
geregistreerd om tijdens de Europese Parlementsverkiezingen van 23 mei 2019 hun stem
te kunnen uitbrengen. Hiervan hebben ongeveer 35.000 Nederlanders in het buitenland
daadwerkelijk hun stem per brief uitgebracht, een opkomstpercentage van rond de 56%.

Eerder heb ik u per Kamerbrief van 13 november 2018 betreffende «Inventarisatie van
de mogelijkheden en onmogelijkheden van het stemmen op ambassades en in grensgemeenten»
(Kamerstuk 32 734, nr. 33) geïnformeerd dat ik, in overeenstemming met de Minister van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties (BZK), vijf ambassades in Europese hoofdsteden met een omvangrijke
Nederlandse gemeenschap had aangewezen om tijdens de Europese Parlementsverkiezingen
als briefstembureaus te fungeren, te weten: Berlijn, Londen, Madrid, Parijs en Rome.
Daarnaast waren de ambassades in Canberra, Jakarta en Washington als briefstembureau
aangewezen. Op deze acht ambassades bestond derhalve de mogelijkheid om op locatie
de uitgebrachte briefstem tot op de dag van stemmen (23 mei 2019 tot 15:00 uur lokale
tijd) in persoon af te geven en werden de briefstemmen door het briefstembureau geteld.
De ambassade in Brussel was geen officieel briefstembureau, wel stond daar een inzamelpunt
voor briefstemmen, die op de dag van de verkiezing per auto naar Nederland zijn gebracht.
Ten slotte hebben de overige Nederlandse ambassades gefaciliteerd bij het tijdig overbrengen
van briefstemmen naar de gemeente Den Haag.

In tabel 1 van de bijlage staat het aantal kiesgerechtigde Nederlanders in het buitenland
in het desbetreffende land en het aantal dat daadwerkelijk heeft gestemd1. Tevens is het opkomstpercentage berekend. Na afloop van de Europese Parlementsverkiezingen
heb ik de acht betreffende ambassades verzocht om inzicht te geven in de mate waarin
kiezers gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om in persoon de briefstem bij
het briefstembureau af te geven, waarvoor ook in de Nederlandse gemeenschappen aldaar
aandacht was gevraagd.

Op de geselecteerde ambassades, die als briefstembureau tijdens de Europese Parlementsverkiezingen
in 2019 hebben gefungeerd, is slechts in zeer beperkte mate gebruikgemaakt van de
mogelijkheid om in de periode tot aan de verkiezingsdag in persoon de briefstem bij
het briefstembureau in te leveren. Op de ambassades in Berlijn en Parijs hebben ongeveer
100 Nederlanders hun briefstem in aanloop naar en tijdens de verkiezingsdag in persoon
afgegeven. In Washington, Rome, Madrid en Londen waren dat slechts enkele tientallen
kiezers. Ten slotte hebben in Canberra en Jakarta niet meer dan 10 stemgerechtigden
gebruikgemaakt van de mogelijkheid om in persoon de briefstem fysiek af te geven.
In Brussel, geen officieel briefstembureau, zijn ongeveer 160 briefstemmen in persoon
afgeleverd. Een klein gedeelte van de personen die hun briefstem afleverde bij het
briefstembureau deed dit op de verkiezingsdag zelf.

Ondanks het feit dat de geselecteerde ambassades actief en met inzet van netwerken
en sociale media de Nederlandse gemeenschap hebben gewezen op de mogelijkheden tot
het fysiek afgeven van de briefstem bij de briefstembureaus is het uiteindelijke gebruik
hiervan zeer beperkt gebleven. Stemgerechtigden die buiten de stad wonen waar ambassades
en consulaten zijn gevestigd maken veelal geen gebruik van de mogelijkheid om een
brief in persoon af te leveren, onder andere door de afstand die hiervoor afgelegd
moet worden. Dit blijkt ook uit navraag die gedaan is bij verscheidene stemgerechtigden
na de verkiezingsdatum. Het bieden van de mogelijkheid aan stemgerechtigden in het
buitenland om op een ambassade een briefstem af te geven heeft dan ook geen wezenlijke
toegevoegde waarde aangetoond ten opzichte van de bestaande wettelijke mogelijkheden
en verlaagt de drempel voor stemgerechtigden om hun stem uit te kunnen brengen niet.

De logistieke belasting en mogelijke veiligheidsrisico’s die gepaard kunnen gaan met
de wettelijke verplichting de stemmentelling op Nederlandse Vertegenwoordigingen openbaar
te verrichten zijn serieus. Afgezet tegen de hoeveelheid stemgerechtigden die van
de geselecteerde briefstembureaus gebruik hebben gemaakt en/of op de dag van de verkiezingen
het tellen van de briefstemmen hebben bijgewoond, levert deze inzet geen wezenlijke
meerwaarde.

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen zullen het Ministerie van BZ en de
ambassades in samenwerking met de gemeente Den Haag, die verantwoordelijk is voor
de registratie van kiezers in het buitenland, zich inzetten om Nederlanders in het
buitenland er toe te bewegen zich te registreren om te kunnen stemmen. De Kieswet
kent de mogelijkheid dat Nederlanders in het buitenland hun briefstem opsturen naar
of afgeven op de ambassades.

De ambassades zullen voor de aankomende Tweede Kamerverkiezingen ervoor zorgen dat
de tijdig ontvangen briefstemmen doorgestuurd worden naar het briefstembureau in Den
Haag.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
S.A. Blok