Brief regering : Toezegging rapport en jaarverslag ILT

Nr. 90 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MILIEU EN WONEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 4 maart 2020

Bij brief van 10 februari 2020 heb ik uw Kamer geïnformeerd naar aanleiding van het
artikel van NRC d.d. 9 februari 2020 «Ministerie hield rapport over falen ruimtelijke
ordening tegen» (Kamerstukken 29 362 en 33 118, nr. 283). Naar aanleiding van de mondelinge vraag van het lid Nijboer (PvdA) over het bericht
«Ministerie van Binnenlandse Zaken hield kritisch inspectierapport tegen» (NOS.nl,
10 februari 2020) (Handelingen II 2019/20, nr. 52, vragenuur) (heeft de Minister van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties toegezegd om in dit geval met het oog op
transparantie, alle correspondentie op dit vlak tussen het Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) naar
uw Kamer te sturen.

Mede namens de Minister van BZK en de Minister van Infrastructuur en Waterstaat, geef
ik uw Kamer hierbij de toegezegde informatie. Bijgevoegd zend ik uw Kamer de correspondentie
tussen het Ministerie van BZK en de ILT, zoals die mij bekend is geworden op basis
van een uitvraag bij de betrokken medewerkers1. Daarnaast is gesproken met de kring van (indertijd) direct betrokken ambtenaren
om een goed beeld te krijgen van de onderlinge communicatie en de verkregen informatie
te kunnen verifiëren. Daaruit komt het volgende beeld naar voren.

Deel 1 – Rapportage in wording

In september 2017 is de ILT begonnen met het samenstellen van een rapport van alle
in 2012–2017 gepubliceerde ILT-signalen over de doorwerking van nationale ruimtelijke
belangen, zoals vastgelegd in het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro).
Het Ministerie van BZK was hier vanaf december 2017 van op de hoogte.

Het Ministerie van BZK schatte in dat het noodzakelijk zou zijn dat op het niveau
van leidinggevenden zou worden gesproken over het rapport, zoals te zien in de e-mail
van 15 december 2017. De destijds betrokken leidinggevenden geven aan dat dat gesprek
niet heeft plaatsgevonden.

De ILT heeft het rapport «De borging van de nationale ruimtelijke belangen» afgerond
en op 26 september 2018 vastgesteld. De ILT stelt bij de totstandkoming van het rapport
geen druk te hebben ervaren van het Ministerie van BZK of een ander ministerie, zo
schrijft de ILT in de bijgevoegde nota van 10 februari 20202. Het directieteam van de ILT heeft eigenstandig besloten het rapport niet als zelfstandig
rapport te publiceren, maar de conclusies openbaar te maken in het jaarverslag van
de ILT over 2018. Dit besluit werd genomen omdat het rapport was gebaseerd op grotendeels
reeds aangeboden en/of gepubliceerde rapporten.

Deel 2 – Jaarverslag ILT

Het concept van het jaarverslag van de ILT over 2018 is via de mail op 5 maart 2019
door de ILT voorgelegd aan verschillende ministeries om mee te lezen om feitelijke
onjuistheden te signaleren.

Vanuit het Ministerie van BZK is op 8 maart 2019 per e-mail op het conceptjaarverslag
2018 gereageerd door het stellen van inhoudelijke vragen. De ILT laat op 21 maart
2019 per e-mail aan het Ministerie van BZK weten dat naar aanleiding van deze vragen
van het Ministerie van BZK de ILT de passage in het concept jaarverslag 2018 over
dit rapport heeft aangepast. Dit heeft de ILT aan het Ministerie van BZK laten weten,
zoals te lezen is in de e-mail van 21 maart 2019. Daarbij stelt de ILT geen druk te
hebben ervaren vanuit het Ministerie van BZK of andere departementen het jaarverslag
aan te passen, zo schrijft de ILT in de bijgevoegde nota van 10 februari 2020. Het
Ministerie van BZK heeft het rapport zelf niet eerder gezien dan toen de ILT deze
openbaar maakte n.a.v. de NRC-berichtgeving.

De aangepaste tekst over het rapport, zoals die uiteindelijk in het definitieve jaarverslag
van 15 mei 2019 is opgenomen, is ongelukkigerwijs geen juiste weergave van de conclusies
van het rapport, zo stelt de ILT in de eerdergenoemde nota van 10 februari 2020. In
de ILT-brede risico-analyse (IBRA) 2019, die op 17 september 2019 naar beide Kamers
is gestuurd (Bijlage bij Kamerstuk 35 300 XII, nr. 4) zijn de conclusies van het rapport wel correct samengevat, zo schrijft de ILT in
de nota van 10 februari 2020.

Vervolg

Een goed contact tussen medewerkers van het Ministerie van BZK en medewerkers van
de ILT is belangrijk. De onafhankelijke positie van rijksinspecties, waaronder de
ILT, is geborgd door middel van de «Aanwijzingen inzake de rijksinspecties». Uit die
aanwijzingen volgt niet dat contact tussen beleidsonderdelen van ministeries en rijksinspecties
moet worden vermeden. Aanwijzing 8 schrijft voor dat een inspectie beleidsonderdelen
en uitvoeringsdiensten informeert over de uitvoering van bestaande regels en de werking
van beleid in de praktijk. Dit wordt in de toelichting aldus toegelicht dat het kabinet
van beleidsonderdelen en inspecties verwacht dat zij elkaar over en weer in een vroeg
stadium informeren en dat meer samenspel tussen beleid en inspectie nodig is. Er bestaat
echter geen praktische vertaling van die aanwijzingen in afspraken of handreikingen
over de manier van samenwerken tussen beleid en inspecties. Dergelijke afspraken of
handreikingen zouden houvast kunnen bieden om de rollen en verantwoordelijkheden van
enerzijds de beleidsdirectie en anderzijds de onafhankelijke inspectie in de dagelijkse
praktijk consequent en professioneel uit te oefenen. Het kabinet evalueert in 2020
de «Aanwijzingen inzake de rijksinspecties». Op basis van die evaluatie beziet het
kabinet of aanpassing van de aanwijzingen noodzakelijk is. Het kabinet zal uw Kamer
hier separaat over informeren.

Inhoudelijke opvolging rapport

Zoals aan uw Kamer is toegezegd, ga ik het rapport «De borging van nationale ruimtelijke
belangen» bespreken met de mede-overheden. Ook heb ik uw Kamer toegezegd alle rapporten
(de zogenaamde HUF-toetsen) van de ILT die betrekking hebben op de Omgevingswet toe
te zenden, (Kamerstuk 33 118, nr. 137) deze worden gelijktijdig met deze brief in een separate brief toegezonden.

De Minister voor Milieu en Wonen, S. van Veldhoven-van der Meer

Overzicht correspondentie over rapport «De borging van de nationale ruimtelijke belangen»
en jaarverslag ILT 2018.

Datum

Van

Aan

Onderwerp

6-2-2020

BZK

ILT

RE: Spoed Vragen NRC

26-6-2019

ILT

BZK

RE: Borging nationale ruimtelijke belangen

22-5-2019

ILT

BZK

Borging nationale ruimtelijke belangen

21-3-2019

ILT

BZK

FW: Reactie BZK op Concept Jaarverslag ILT 2018: voorstel tekst ruimte

21-3-2019

ILT

BZK

RE: REMINDER: Concept Jaarverslag ILT 2018

12-3-2019

BZK

ILT

RE: Concept Jaarverslag ILT 2018

22-10-2018

BZK

ILT

mijn gegevens

21-6-2018

ILT

BZK

RE: ILT-koers

12-6-2018

BZK

ILT

RE: Vraag BZK over inzet ILT tav Barro

31–1 2018

BZK

ILT

RE: Barro

26-01-2018

BZK

ILT

RE: analysenaleving Barro door team Ruimte van AIB(dus niet 1 signaal, maar rode draad
trekken vanuit alle onderwerpen

21-12-2017

BZK

ILT

RE: ILT rapport in wording over Barro.