Brief regering : Verslag van de Raad Buitenlandse Zaken van 17 februari 2020

Nr. 2118 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 februari 2020

Hierbij bied ik u het verslag aan van de Raad Buitenlandse Zaken van 17 februari 2020.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
S.A. Blok

VERSLAG RAAD BUITENLANDSE ZAKEN VAN 17 februari 2020

Op maandag 17 februari 2020 vond de Raad Buitenlandse Zaken plaats in Brussel. De
Raad sprak over de Sahel, de Westelijke Balkan, Venezuela, Syrië en het Midden-Oosten
Vredesproces. Ook sprak de Raad over de relaties tussen de EU en de Afrikaanse Unie
met het oog op de Top later dit jaar. Verder sprak de Raad uitgebreid over Libië en
bereikte een voorlopig politiek akkoord over een nieuwe missie in de Middellandse
Zee om het VN-wapenembargo af te dwingen. Aansluitend aan de Raad vond een informele
lunch plaats met de Indiase Minister van Buitenlandse Zaken Jaishankar.

Current Affairs

World Press Freedom Conference

Nederland informeerde de Raad over de World Press Freedom Conference die Nederland
met UNESCO organiseert op 22 en 23 april (motie van de leden Ploumen en Sjoerdsma,
Kamerstuk 35 000 V, nr. 30) en riep ministers op hieraan deel te nemen.

Sahel

Hoge Vertegenwoordiger Borrell riep op tot grotere Europese betrokkenheid bij ontwikkeling,
goed bestuur en veiligheid in de Sahel, inclusief militaire inzet. Het bevorderen
van armoedebestrijding en het investeren in perspectief van de jeugdige bevolking,
het bevorderen van klimaatadaptatie, het aanpakken van irreguliere migratiestromen,
het tegengaan van terrorisme en georganiseerde criminaliteit alsook het versterken
van de capaciteiten van de Sahellanden om in de toekomst hun eigen veiligheid te kunnen
waarborgen, werd door vele ministers onderschreven. Nederland heeft in de Raad Hoge
Vertegenwoordiger Borrell aangemoedigd om te bezien of EU Battle Groups kunnen worden
ingezet, uiteraard met in achtneming van bestaande parameters en procedures (ref.
toezegging aan Kamerlid Sjoerdsma tijdens het AO inzake de Nederlandse bijdrage ter
versterking van de maritieme veiligheid in de Golfregio d.d. 18 december 2019 (Kamerstuk
29 521, nr. 401)).

Westelijke Balkan

Hoge Vertegenwoordiger Borrell informeerde de Raad over zijn recente bezoek aan de
regio. Hij refereerde daarbij vooral aan de noodzaak voortgang te boeken bij de Pristina-Belgrado
dialoog en bij de situatie in met name Bosnië-Herzegovina en de faciliterende rol
die de EU daarbij kan spelen. Om die rol vorm te geven zal de Hoge Vertegenwoordiger
in de volgende Raad Buitenlandse Zaken een voorstel doen om een Speciale Vertegenwoordiger
voor de Westelijke Balkan aan te stellen.

Venezuela

De Raad sprak over de situatie in Venezuela. Hoge Vertegenwoordiger Borrell lichtte
toe dat de speciaal adviseur van de International Contact Group (ICG) de heer Iglesias op dit moment gesprekken voert in de regio. Tevens sprak hij
uit dat Maduro mogelijk binnenkort parlementsverkiezingen zal uitschrijven. Verkiezingen
zonder akkoord tussen het regime en de oppositie over garanties kunnen niet vrij en
eerlijk verlopen. Nederland, daarin bijgevallen door verschillende lidstaten, heeft
verzocht om aanvullende sancties spoedig te implementeren om op deze manier het regime
onder druk te zetten deel te nemen aan geloofwaardige onderhandelingen.

Iran

Hoge Vertegenwoordiger Borrell bracht verslag uit van zijn reis naar Jordanië en Iran.
In beide landen bestond een duidelijke roep om een rol van de EU bij het verder de-escaleren
van spanningen en het laten functioneren van de afspraken gemaakt in het nucleair
akkoord met Iran (JCPOA). Van belang dat Iran nu spoedig economische vruchten kan
plukken van de oprichting van het financieringsmechanisme INSTEX.

Midden-Oosten Vredesproces

Verder sprak de Raad recente ontwikkelingen ten aanzien van het Midden-Oosten Vredesproces,
met bijzondere aandacht voor het Amerikaanse plan. Hoge Vertegenwoordiger Borrell
kondigde aan van plan te zijn om na de Israëlische verkiezingen van 2 maart a.s. een
vergadering van het Kwartet (Rusland, VS, VN en EU) bijeen te willen roepen, samen
met Jordanië, Egypte en Saudi-Arabië. Lidstaten benadrukten de twee-statenoplossing
en de rol van het internationaal recht bij het zoeken naar een oplossing van het conflict.
Op verzoek van verschillende lidstaten zegde Hoge Vertegenwoordiger Borrell toe om
tijdens de Raad van maart uitgebreid te spreken over het Midden-Oosten Vredesproces
en het Amerikaanse plan. Uw Kamer gaat op korte termijn een kabinetsappreciatie van
het VS-plan toe (verzoek Kamerlid Karabulut tijdens de procedurevergadering van de
Vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken d.d. 6 februari 2020).

Syrië

Nederland, gesteund door vele andere lidstaten, wees op de humanitaire ramp die zich
momenteel voltrekt in Idlib en de noodzaak tot humanitaire toegang. Ook wees Nederland
hierbij op het belang een internationaal onderzoek te starten naar de verantwoordelijken
voor de recente bombardementen op civiele en humanitaire infrastructuur, inclusief
ziekenhuizen. Tot slot wees Nederland erop dat het Internationale Strafhof in Den
Haag al sinds 2013 Assad wil vervolgen.

De Raad besloot tot additionele sancties tegen acht Syriërs en twee organisaties die
medeverantwoordelijk worden gehouden voor het in stand houden van het regime Assad
ten koste van Syrische burgers.

EU-AU

De Raad sprak over de betrekkingen tussen de EU en de Afrikaanse Unie. De AU-EU ministeriële
bijeenkomst, thans voorzien begin mei, en de EU-AU Top die in oktober in Addis Abeba
is voorzien zullen daarbij belangrijke mijlpalen zijn. Hoge Vertegenwoordiger Borrell
zegde toe dat bij het opstellen van de Afrikastrategie die de Commissie voor begin
maart heeft aangekondigd, lidstaten nauw zullen worden betrokken. Nederland benadrukte,
naast de wens het investeringsklimaat te verbeteren, de private sector te mobiliseren
en klimaatverandering gezamenlijk aan te pakken, ook de noodzaak van alomvattende
migratiepartnerschappen, inclusief terug- en overname van irreguliere migranten. Tot
slot sprak Nederland de wens uit dat Soedan daadwerkelijk tot uitlevering van ex-president
Bashir zal overgaan.

Libië

De Raad bereikte een voorlopig politiek akkoord over een nieuwe operatie met als hoofdtaak
het implementeren van het VN-wapenembargo. Deze nieuwe operatie komt ter opvolging
van de operatie Sophia. Deze nieuwe operatie zal een nieuwe naam, mandaat en operatiegebied
krijgen. De operatie zal satellietobservatie, luchtobservatie en een maritieme component
omvatten. Naast de hoofdtaak van implementatie van het wapenembargo zal de operatie
als secundaire taken het bestrijden van georganiseerde mensensmokkel en het trainen
van de Libische kustwacht en marine krijgen. Voorts besloot de Raad tot een nog te
ontwikkelen procedure om de maritieme component te kunnen verplaatsen indien blijkt
dat de operatie een aanzuigende werking heeft. Het wordt nu zaak dit voorlopige politiek
akkoord om te zetten in een Raadsbesluit. Nederland heeft zich conform de motie van
het lid Van Ojik c.s. (Kamerstuk 29 521, nr. 391) in de discussie over de nieuwe operatie constructief opgesteld en heeft de actieve
rol van de Hoge Vertegenwoordiger verwelkomd.

India

Na afloop van de Raad Buitenlandse Zaken vond een informele lunch plaats met de Minister
van Buitenlandse Zaken van India, de heer Jaishankar. Minister Jaishankar wees op
de vele mondiale uitdagingen zoals klimaat, terrorisme, cyber en de uitholling van
het multilateralisme. Naast brede bijval kreeg Minister Jaishankar onder meer van
Nederland het verzoek Indiase inspanningen ten aanzien van klimaat en mensenrechten,
waaronder vrijheid van religie, te vergroten.

European-led Mission Maritime Awareness Strait of Hormuz (EMASoH)

En marge van de Raad Buitenlandse Zaken vond de eerste hoogambtelijke Political Military Contact Group bijeenkomst plaats van de Europees-geleide maritieme waarnemingsmissie in de Golf
EMASoH. Het doel van de bijeenkomst was het uitwerken van het diplomatieke spoor,
door het vaststellen van het mandaat voor een EMASoH Senior Civilian Representative en het aanstellen van ambassadeur Jeanette Seppen in die rol. De Senior Civilian Representative zal zich de komende periode inzetten voor onder meer het vergroten van het draagvlak
voor de missie in de regio, het verzamelen van standpunten en behoeften ten aanzien
van maritieme veiligheid in de regio en het identificeren van vertrouwenwekkende maatregelen
teneinde een regionale dialoog te faciliteren. De Senior Civilian Representative zal nauw samenwerken met partners, waaronder de landen die een bijdrage leveren aan
EMASoH, landen in de regio en de EU. Op deze manier zal de Senior Civilian Representative bijdragen aan het algehele doel van de missie, te weten de-escalatie van regionale
spanningen en vrije doorvaart in de Golf.

Overig

Taiwan

Het kabinet maakt graag van deze gelegenheid gebruik om uw Kamer te informeren over
de uitvoering van de gewijzigde motie van de leden Bisschop en Van Helvert die de
regering verzoekt, in navolging van de VS en Australië, waar mogelijk binnen de EU
draagvlak te zoeken voor steun aan de participatie van Taiwan binnen internationale
organisaties en aangelegenheden (Kamerstuk 35 207, nr. 25). Hiertoe heeft Nederland gepleit voor een gemeenschappelijk EU-standpunt dat zoveel
mogelijk aansluit bij de standpunten van de VS en Australië. Daarin stelt Nederland
een betekenisvolle participatie van Taiwan in multilaterale fora voor zonder lidmaatschap
van Taiwan bij organisaties waarvan uitsluitend soevereine staten lid kunnen zijn.
Dit is geheel verenigbaar met het Nederlandse en Europese één-Chinabeleid. Veel lidstaten
bleken uitgesproken voorstander van praktische en betekenisvolle participatie van
Taiwan in internationale fora en meerdere lidstaten steunen dan ook het door Nederland
bepleite gemeenschappelijke standpunt. Desalniettemin blijken enkele lidstaten terughoudend
te zijn om expliciet steun uit te spreken voor het Nederlandse voorstel en consensus
blijkt niet te kunnen worden bereikt. Dat laat onverlet dat de EU als zodanig wel
voorstander is van betekenisvolle participatie van Taiwan in multilaterale fora, met
name waar dit de EU- en mondiale belangen dient.1