Brief regering : Reactie op verzoek commissie over een reactie op de brief van Advies Onderwijsraad inzake uitbesteding van bekostiging aan particulier onderwijs

Nr. 345 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS EN MEDIA

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 februari 2020

Op 26 juni 2019 heb ik tijdens het Algemeen Overleg over Passend Onderwijs (Kamerstuk
31 497, nr. 330) toegezegd dat ik de Onderwijsraad (hierna: de raad) zou vragen om te reflecteren
op een concept wetsvoorstel over uitbesteding van bekostiging aan particulier onderwijs. Op 8 november
jongstleden heb ik hierover een briefadvies ontvangen1. Met deze brief geef ik u mijn reactie hierop.

Uw Kamer heeft mijn voorganger gevraagd om te bezien of bekostiging van particulier
onderwijs als tijdelijke oplossing mogelijk gemaakt kan worden, mede naar aanleiding
van een motie van de leden Rog en Ypma.2 De huidige onderwijswetgeving biedt daarvoor geen ruimte. Een concept van een wetsvoorstel
op hoofdlijnen, dat regelde dat de bekostiging voor leerlingen met complexere psychische
of lichamelijke problematiek voor maximaal een jaar zou kunnen worden uitbesteed aan
het particulier onderwijs, is begin 2017 voor internetconsulatie voorgelegd. De afgelopen
maanden heb ik over dit voorstel ook met het veld gesproken. Vervolgens heb ik de
Onderwijsraad gevraagd om een reflectie te geven op dit concept wetsvoorstel.

Op 8 november jl. heb ik van de raad een briefadvies ontvangen waarin hij adviseert
om niet wettelijk te regelen dat leerlingen met behulp van bekostiging door het Rijk
onderwijs kunnen volgen op een particuliere school.3 In lijn met het advies van de Onderwijsraad en de signalen uit gesprekken met veldpartijen,
zoals de sectororganisaties, samenwerkingsverbanden, Steunpunt passend onderwijs,
Ouders & Onderwijs, Geschillencommissie passend onderwijs, inspectie, e.a., heb ik
besloten om het wetstraject rond het uitbesteden van bekostiging aan particulier onderwijs
niet door te zetten. Voor de leerlingen met een complexere ondersteuningsbehoefte
zoek ik structurele oplossingen in het publiek bekostigde onderwijs en in de maatregelen
waarmee ik samen met de Minister van VWS de verbinding tussen onderwijs en zorg verbeter.

Onderwijsraad: zie af van wettelijk regelen van uitbesteden van bekostiging aan particuliere
scholen

De raad bevestigt in het advies dat het op dit moment niet mogelijk is bekostiging
over te hevelen naar particulier onderwijs. Ook wijst de raad op de ruimte die de
huidige wetgeving al biedt voor maatwerk en passende oplossingen, en signaleert hij
dat deze ruimte nog niet altijd goed gebruikt wordt. Voor de leerlingen voor wie geen
passend aanbod in het publiek bekostigde stelsel lijkt te zijn, is het volgens de
raad noodzakelijk een structurele oplossing binnen het publieke stelsel te organiseren.
Uitbesteding aan particuliere scholen, al dan niet tijdelijk, is geen passende oplossing.
Uitbesteding – zowel tijdelijk als structureel – doet afbreuk aan de wettelijke zorgplicht
van scholen en samenwerkingsverbanden om passend onderwijs te bieden voor alle leerlingen.
Daarnaast is de aard van de problematiek van de meeste leerlingen waar de motie op
is gericht niet incidenteel, waardoor tijdelijke plaatsing op een particuliere school
geen oplossing zou bieden. De raad ontraadt om wettelijk mogelijk te maken om bekostiging
over te hevelen naar particulier onderwijs, omdat dit het risico geeft van uitholling
van het publieke stelsel.

Beleidsreactie: een passende plek voor alle leerlingen binnen regulier stelsel

Ik zie dat er sinds de inwerkingtreding van passend onderwijs in augustus 2014 flinke
stappen zijn gezet door scholen en samenwerkingsverbanden om een passend aanbod te
realiseren voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. Ik zie en onderken ook
dat dit nog niet voor alle leerlingen met een complexere ondersteuningsvraag vanuit
het publiek bekostigde stelsel in elke regio is gerealiseerd. Ik begrijp dan ook de
wens van de Kamer om oplossingen elders te zoeken. Echter ben ik het ook eens met
de raad dat de mogelijkheden binnen het publiek bekostigde onderwijs nog onvoldoende
worden benut en dat uitwijken naar particulier onderwijs er juist toe zou kunnen leiden
dat aanbod gezocht wordt buiten het publieke stelsel, met uitvluchten en uitholling
van het bekostigde onderwijs tot gevolg. In mijn ogen moet het reguliere stelsel goed
onderwijs bieden voor alle leerlingen, in lijn met de essentie van passend onderwijs.
In het reguliere stelsel worden eisen gesteld aan de kwaliteit van het onderwijs.
Ik hecht er grote waarde aan dat deze kwaliteit ook gewaarborgd is voor leerlingen
met een complexere ondersteuningsvraag. Om maatwerk en flexibel aanbod voor leerlingen
te realiseren zijn recent extra mogelijkheden gecreëerd en deze moeten goed worden
benut. Hieronder de maatregelen die hiertoe hebben bijgedragen en die ik de komende
periode nog ga uitvoeren.

De mogelijkheid van symbiose, waarbij leerlingen van een school voor speciaal (voorgezet)
onderwijs een deel van het onderwijs kunnen volgen in het regulier onderwijs of op
een ander school voor speciaal of voortgezet speciaal onderwijs, is hiervan een voorbeeld.4 Ook kunnen samenwerkingsverbanden een orthopedagogisch en -didactisch centrum (OPDC)
inrichten, waar scholen tijdelijk gebruik kunnen maken van de diensten.5

Sinds 1 augustus 2018 kan de inspectie verder toestemming verlenen om in te stemmen
met een afwijking van de regels over onderwijstijd vanwege lichamelijke of psychische
redenen (Variawet).

Tevens kunnen particuliere initiatieven een nevenvestiging van een school worden,
met als doel om het dekkend aanbod binnen het samenwerkingsverband te verruimen. Na
een aanvraag van het bestuur van de school en goedkeuring door gemeente en het samenwerkingsverband
komen dergelijke nevenvestigingen in aanmerking voor onderwijsbekostiging. Het bestuur
van de school is dan ook verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs op deze
nevenvestiging.

Verder is in december 2018 de Subsidieregeling begaafde leerlingen PO en VO gepubliceerd.
Die regeling heeft tot doel om samenwerkingsverbanden en scholen te stimuleren een
dekkend onderwijs- en ondersteuningsaanbod voor begaafde leerlingen op te zetten,
uit te breiden of te bestendigen. Samenwerkingsverbanden konden tot 31 maart 2019
een aanvraag indienden voor een subsidie van vier jaar. Nagenoeg alle samenwerkingsverbanden
(95 procent) hebben dit gedaan. Hierdoor wordt een enorme impuls gegeven aan het onderwijs
aan begaafde leerlingen. Verder is de subsidie voor onderwijs(zorg)consulenten verhoogd
en structureel gemaakt. Onderwijs(zorg)consulenten geven ouders en scholen onafhankelijk
advies over maatwerkmogelijkheden. De huidige wetgeving biedt – zoals de Onderwijsraad
ook stelt – de scholen en samenwerkingsverbanden verder de mogelijkheid om kennis
en expertise uit het particulier onderwijs te benutten door deze in te kopen. Al met
al zijn dit veel recente mogelijkheden om het aanbod voor leerlingen met een complexere
ondersteuningsvraag te verruimen of flexibeler te maken.

Naast de maatregelen die recent zijn ingevoerd, zie ik meer mogelijkheden voor maatwerk
die structurele oplossingen kunnen bieden binnen het reguliere onderwijs, juist voor
leerlingen met een complexere ondersteuningsbehoefte. Deze mogelijkheden wil ik onderzoeken.
Daarbij zie ik kansen in de maatregelen die uw Kamer heeft kunnen lezen in de voortgangsbrief
onderwijs en zorg van 30 oktober jl. In deze brief hebben Minister de Jonge en ik
aangegeven wat we komende tijd doen om te onderzoeken om waar nodig meer maatwerk
mogelijk te maken. Ik benut de eindevaluatie van passend onderwijs in 2020 om eventuele
verbeterpunten in het publieke stelsel in beeld te brengen.

In lijn met het advies van de raad en signalen die ik heb gekregen uit gesprekken
met veldpartijen, zet ik het wetsvoorstel dat het wettelijk mogelijk zou maken om
tijdelijk de bekostiging over te hevelen naar particulier onderwijs daarom niet door.
Ik ben er van overtuigd dat de huidige wetgeving, in vergelijking met de situatie
van het moment dat de motie van Rog en Ypma werd aangenomen, nu al meer ruimte biedt
om voor alle leerlingen een passend aanbod te realiseren en ik ben in het kader van
de onderwijszorgarrangementen aan het slag om deze mogelijkheden nog verder te verruimen.

Scholen en samenwerkingsverbanden moeten het uiterste doen om aan hun zorgplicht te
voldoen en een passend aanbod voor leerlingen te realiseren binnen het bekostigde
onderwijs. Er zijn al veel voorbeelden van waar dit gelukt is. Maar dit kan nog beter
en meer. De inspectie blijft er op toezien dat scholen zich aan de zorgplicht houden
en geeft herstelopdrachten als dat niet het geval is. De oplossing voor leerlingen
met een complexere onderwijsondersteuning ligt niet in het uitwijken naar het particulier
onderwijs, maar in het benutten van de mogelijkheden die er zijn binnen het regulier
bekostigde onderwijs.

De Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media,
A. Slob