Brief regering : Evaluatie van de Accountantskamer

Nr. 22 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 januari 2020

Bijgaand bied ik u de evaluatie van de Accountantskamer aan die ik heb laten uitvoeren
door onderzoeksbureau Kwink Groep1. De Accountantskamer is sinds 1 mei 2009 belast met de tuchtrechtspraak in eerste
aanleg voor accountants. De Accountantskamer behandelt klachten over accountants ten
aanzien van de uitoefening van hun beroep en wordt facilitair ondersteund door de
rechtbank Overijssel. In de evaluatie is gekeken: i) naar het functioneren van de
Accountantskamer en ii) of financiering met publieke middelen nog in de rede ligt.

Samenvattend concluderen de onderzoekers dat de Accountantskamer de bij haar aanhangig
gemaakte klachten kwalitatief hoogstaand afhandelt en er door haar jurisprudentie
aan bijdraagt dat de beroepsgroep bij zijn handelen het maatschappelijke belang en
de fundamentele beginselen van goede beroepsuitoefening voor ogen houdt. Tegelijkertijd
constateren de onderzoekers dat er ruimte is voor verbetering ten aanzien van de kwetsbaarheden
in de organisatie, de doorlooptijden, de op te leggen maatregelen en de publieke uitstraling.
Tot slot concluderen de onderzoekers dat financiering van de Accountantskamer met
publieke middelen nog in de rede ligt.

Hieronder schets ik per onderzoeksthema de bevindingen van de onderzoekers. Daarbij
geef ik ook aan tot welke concrete vervolgstappen deze bevindingen aanleiding geven.

Functioneren van de Accountantskamer

Terugkijkend op de periode sinds 2009 constateren de onderzoekers dat de Accountantskamer
afdoende geëquipeerd is om haar missie te vervullen en invulling heeft gegeven aan
haar missie. De Accountantskamer wordt gezien als deskundig, gezaghebbend en onafhankelijk.
De uitspraken van de Accountantskamer zijn kwalitatief hoogwaardig en de Accountantskamer
draagt via haar jurisprudentie bij aan de verdere ontwikkeling van het accountantsberoep
door het uitleggen en duiden van open normen in wet- en regelgeving. Ook wordt geconstateerd
dat de uitspraken van de Accountantskamer een preventieve/afschrikwekkende werking
hebben.

De onderzoekers noemen de volgende verbetermogelijkheden:

Doorlooptijden

De gemiddelde doorlooptijd van klachten bij de Accountantskamer is toegenomen van
gemiddeld 219 dagen in 2013 naar een gemiddelde van 310 dagen in 2018. De onderzoekers
doen concrete aanbevelingen om de duur van de doorlooptijden te verbeteren, zoals
meer inzicht in en sturing op de doorlooptijden, formuleren van een interne norm en
het toevoegen van een accountant-secretaris aan de formatie van de Accountantskamer
in navolging op de reeds lopende pilot.

De voorzitter van de Accountantskamer heeft het verder terugbrengen van de doorlooptijden
als speerpunt benoemd. Er zijn reeds een aantal verbetermaatregelen getroffen in het
managementsysteem om het inzicht en de sturing te verbeteren. Ten aanzien van de bezetting
van de Accountantskamer wordt op dit moment onderzocht hoe de structurele inbedding
van de accountant-secretaris kan plaatvinden. Tevens ligt er reeds een ontwerpwetsvoorstel
ter consultatie2 om meer rechterlijke leden te kunnen toevoegen aan de Accountantskamer.

Publieke uitstraling

De jurisprudentie van de Accountantskamer wordt op verschillende manieren verspreid
onder de beroepsgroep. Bijvoorbeeld via online publicaties en vakmedia. De onderzoekers
constateren dat gesprekspartners «buiten» de Accountantskamer tevreden zijn met het
bestaan van de Accountantskamer en de wijze waarop haar jurisprudentie bijdraagt aan
het maatschappelijke belang. Over de publieke uitstraling van de website van de Accountantskamer
is het oordeel echter kritisch. De onderzoekers zijn van mening dat de uitstraling
van de website van de Accountantskamer contrasteert met de deskundigheid van de Accountantskamer
en de kwaliteit van de uitspraken. Tevens zijn er door geïnterviewden kritische kanttekeningen
gemaakt bij het feit dat de Accountantskamer de jaarverslagen na 2011 niet meer publiek
toegankelijk heeft gemaakt.

De voorzitter van de Accountantskamer heeft toegezegd hier werk van te maken. De publieke
uitstraling zal worden verbeterd door te investeren in een huisstijl die kan worden
gebruikt voor alle communicatiemiddelen en het publiekelijk toegankelijk jaarverslag
wordt met ingang van 2020 geherintroduceerd.

Punitieve maatregelen

Het instrumentarium van de Accountantskamer bestaat nu uit punitieve maatregelen.
De onderzoekers merken op dat kan worden onderzocht of andere type maatregelen tevens
kunnen bijdragen aan het bevorderen van de kwaliteit van de beroepsuitoefening. Een
genoemde mogelijkheid is het opleggen van een «kwaliteitsondersteunende maatregelen».
De accountant wordt dan bijvoorbeeld verplicht om een bepaalde cursus te volgen alvorens
de Accountantskamer overgaat tot het opleggen van een punitieve maatregel.

In hoeverre de Accountantskamer in de toekomst de mogelijkheid moet krijgen om kwaliteitsondersteunende
maatregelen op te leggen, zal ik bezien mede in het licht van het rapport van de Commissie
toekomst accountancysector, dat eind deze maand zal verschijnen.

Kwetsbaarheden organisatie

Vooruitkijkend merken de onderzoekers op dat er een kwetsbaarheid zit in de kleine
omvang van de organisatie. Een klacht wordt altijd behandeld door zowel rechterlijke
leden als accountantsleden. De aan de Accountantskamer verbonden accountantsleden
worden bij toerbeurt gevraagd. De rechterlijke leden worden door rechtbanken gedetacheerd
bij de Accountantskamer. De personeelstekorten bij de rechterlijke macht, de behoefte
bij de Accountantskamer naar rechters met financieel-juridische expertise en de afhankelijkheid
van de «flexibele» schil van accountantsleden maken de Accountantskamer volgens de
onderzoekers kwetsbaar. De onderzoekers schetsen mogelijke structuuraanpassingen om
deze kwetsbaarheden te ondervangen.

De voorzitter van de Accountantskamer herkent de geschetste kwetsbaarheid en heeft
met de rechtbank Overijssel nadere afspraken gemaakt om die te ondervangen. De rechtbank
Overijssel is bereid gevonden om te zorgen dat er genoeg rechterlijke, administratief
en juridisch ondersteunende medewerkers beschikbaar zijn die gespecialiseerd zijn
in complexe financiële geschillen en gedetacheerd kunnen worden bij de Accountantskamer.
Daarnaast wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn om een accountant in vaste dienst
aan de Accountantskamer toe te voegen. Hiermee is de genoemde kwetsbaarheid uit het
evaluatierapport in de ogen van de voorzitter van de Accountantskamer afdoende gedekt.
Ik kan mij hierin vinden en zie geen reden om aanvullende maatregelen te nemen.

Financieringsvorm

Voor de oprichting van de Accountantskamer werd het tuchtrecht uitgevoerd door de
Raden van Tucht en bekostigd door de beroepsgroep zelf. Met de invoering van de Accountantskamer
zijn de eerdere Raden van Tucht opgeheven en is gekozen voor bekostiging met publieke
middelen. In 2018 kwamen de kosten neer op € 1.209.953,–. De onderzoekers geven aan
dat er valide argumenten zijn voor zowel financiering door de staat (gelet op het
publieke belang van het tuchtrecht), als voor financiering door de beroepsgroep zelf
(gelet op het profijtbeginsel). Nu voor beide wat te zeggen valt, zou volgens de onderzoekers
gedacht kunnen worden aan een tussenvorm: financiering door zowel de staat als de
beroepsgroep. Echter, de onderzoekers wijzen deze tussenvorm van de hand. De administratieve
lasten voor alle betrokken partijen, die zouden voortvloeien uit deelfinanciering
door de beroepsgroep, wegen niet op tegen de beperkte omvang van de kosten van het
accountantstuchtrecht.

Ik kan mij in de conclusie van de onderzoekers vinden en ben dan ook niet voornemens
om de wijze van bekostiging van de Accountantskamer aan te passen.

Conclusie

Ik ben tevreden met dit gedegen onderzoek en de inzichten uit het onderzoeksrapport.
De rechtsprekende basis van de Accountantskamer is stevig en de verbetermogelijkheden
zijn concreet. De voorzitter van de Accountantskamer heeft aangegeven open te staan
voor deze verbetermogelijkheden en is daar ook actief mee aan de slag gegaan. Ik zie
deze stappen met vertrouwen tegemoet.

De Minister van Financiën,
W.B. Hoekstra